Paskalya Adası'nın Devleri: Moailer

Paskalya Adası'nın Devleri: Moailer

Okyanusya'da Şili kıyılarına 3200 kilometre uzaklıkta, Polinezya Adalarının güneydoğusunda küçük bir ada vardır Yüzölçümü 179 kilometre²den, nüfusu 600'den (2002 yılı itibâriyle 3791) ibaret olan bu ada, dünyanın sayılamayacak kadar çok adaları arasında, tarihçileri en çok zorlayan, turistleri hayran bırakan ve bilim-kurgu romanlarına çağrışım yapan bir adadır Çünkü burada bulunan dev heykellerin (moai) ne zaman, kimler tarafından ve niçin yapıldığı bilinemiyor[1] Heykellerin dinsel anlamı tam olarak bilinmemekte, iskelet biçiminde yaşadığına inanılan ataları temsil ettikleri sanılmaktadır Erkek figürler, "moai kavakava", dişi figürler de "moai pæpæ" adıyla anılır Moai bazen bereket törenlerinde, ama genellikle hasat kutlamalarında kullanılır, ilk toplanan ürünler çevrelerine yığılırdı[2] Sebastian Englert, bu heykellerden 638 tanesini numaralandırmış ve kategorize etmiştir Esasında bu heykellerin daha önceden 1000 adedin üstünde olduğu tahmin edilmektedir[3]



Bu adayı Hollandalı denizci Jacop Roggoveen, 1772 yılının Paskalya Günü'nde keşfetti Onun için adına da "Paskalya Adası" denildi 1888'den bu yana bu ada, Şili'ye aittir
Ada halkı, yakınındaki Polinezya adalarında yaşayanlara göre daha siyahtır ve onlardan çok farklı bir lehçesi vardır Bugünkü hâliyle medeniyet dünyasından çok uzak görünüyor Aşağıda anlatacağımız dev heykeller olmasa, burasının hiçbir zaman medeniyet görmemiş olacağına kesinlikle inanılırdı Fakat bu dev heykeller, burada kaybolmuş bir kıtayı ve yok olmuş bir medeniyeti düşündürüyor Okyanusya'da kaybolmuş bir kıta görüşü, bir tahminden ibaret kalsa da; heykeller, burada çok eskiden bir uygarlığın var olduğunu; ama bu uygarlığın bugün yok olduğunu ispatlıyor


Adada çok sayıda bulunan heykeller, volkan kayasından (Rano Raraku yanardağının tüf ve taşlarından) yontulmuş Bazıları ayakta, bazıları yere yatmış şekilde duruyor Heykellerin bazıları, dövmeli insan büstleridir Uzun kulaklı başlarının üzerinde taştan yontulmuş silindirlere de rastlanıyor Büstlerin bazıları, 12 metre yükseklikte ve 50 tondan daha ağır[a] Büstlerin, bulundukları yere dikilmeden önce, aynı kayadan yontuldukları, fakat silindir şeklindeki başlık veya şapkalarının ayrı taşlardan yapıldıkları anlaşılıyor
Heykellerin hemen hemen hepsi, deniz ufkuna, boşluğa endişe dolu ve meraklı gözlerle bakmakta, meçhul bir ŞEY'i veya bir insanı görmeye çalışmakta, sanki onu beklemektedir

Tarihçiler, dev heykellerin sırrını çözebilmek için adayı karış karış aradılar ve çeşitli kazılar yaptılar Buldukları diğer heykeller, şaşkınlıklarını daha da artırdı Mabed ya da tapınak sayılabilecek bir bina kalıntısı yoktu Çanak, çömlek gibi eşya ve (bu heykelleri yontmak için) bir demir parçası da yoktu Fakat ağaçtan yapılmış insan, hayvan ve kuş heykelleri, tahta oymalar bulmuşlardı Tahta oymalarda temsil edilen insanlar, kaburga ve köprücük kemikleri adeta fırlamış, acayip bir görünüş almış, sıska ve çok uzun boyluydular[1]



Çok sayıda araştırmaya rağmen bunların ne amaçla yapıldığı bilinmemektedir Tam ne zaman yapıldığı da bilinmeyen heykellerin, MS 1000 ile 1600 yılları arasında inşa edildiği tahmin edilmektedir Yine tahminlere göre bu taş heykeller yerlilerin ruhlarla iletişim kuran atalarıdır Ahu adı verilen platformlar üzerinde yerleşmiş heykeller, bakışları yerleşim bölgesini görecek şekilde yerleştirilmişlerdir Ahular o kadar güzel işlenmişlerdir ki yontma taş plakalarının arasına bıçak sırtı bile sığmaz[3]
Ağaç heykellerde hiyeroglife benzeyen yazılar da vardı Yüzlerce, binlerce yıl önce kullanılmış işlek bir yazı dili olduğu besbelliydi Ama adanın bugünkü yerlileri, bu yazıyı bilmiyor ve tarihçiler de okuyamıyor Bu kadar büyük ve devasa heykelleri nasıl yonttukları, orada bulunmayan koca kayaları nereden ve nasıl taşıdıkları anlaşılamıyor



Paskalya Adası'ndaki dev heykelleri ve yok olmuş medeniyeti açıklayan üç farklı görüş var Fakat bu görüşlerin hepsi de sadece varsayıma dayanıyor[1]



1 Görüş: Kıtaları Denize Gömüldü

Bu küçük adanın bulunduğu yer, önceleri büyük bir kara parçasıydı Bu kara parçası, birgün sulara gömülmeye başladı İnsanlar, tanrıların gazabına uğradıklarına ve bu yüzden denize batırıldıklarına inandılar Bunun için de tanrıların gelmesini beklemeye ve ona yalvarmaya başladılar Yaptıkları bu heykeller, bu yakarışın sembolüdür[1]



2 Görüş: Polinezya'da Medeniyet Vardı

Modern antropologlara göre Paskalya Adası'nın sakinleri, Polinezya etnik grubundandır Burada çok çok eskiden bir medeniyet kurmuş; fakat, zamanla gerilemişlerdir Yerlilerin ada için kullandıkları "Papa Nui" adı, o çok eski devletin veya milletin adıdır
Bu görüşe göre Polinezya adalarının yerlileri, bugün sanıldığı gibi medeniyet görmemiş, medeniyet kurmamış ilkel insanlar değil; tam aksine, ilk medeniyetleri kuranlardan bir tanesidir Fakat Paskalya Adası, vaktiyle büyük bir kara parçası değil idiyse, bu küçücük adada yaşayan bir avuç insan,o muazzam heykelleri nasıl yapabilmiştir? Yine bu bir avuç insan, yüzlerce yıl kullanmış oldukları yazıyı nereden almışlardı?! [1]



3 Görüş: Uzun Kulaklıklarla Kısa Kulaklıların Savaşı

Üçüncü görüş, yerliler arasında, bilinmeyen bir zamandan beri söylenegelen bir efsaneye dayanmaktadır Buna göre adada biri "uzun kulaklı", diğeri "kısa kulaklı" insanlardan oluşan bir aşiret ya da farklı (özel) insan ırkları vardı Bu iki grup arasında uzun ve amansız bir savaş başladı Bu savaş, her şeyi mahvetti İnsanlar, tükendi ve medeniyet, çöktü Hayat bile durdu
Görüldüğü gibi bu görüşler, belgelere değil; varsayımlara dayanmaktadır
Paskalya Adası'na 1960 yılına kadar yılda ancak bir gemi uğrardı Büyük Okyanus'ta kaybolmuş gibi duran bu adada 600 kişilik toplum, medeniyet verilerinden mahrum, ilkel bir hayat yaşıyordu Fakat adadaki dev heykeller, artık turistlerin de ilgisini çekiyor ve uçaklar dolusu turist, bu adaya akın ediyor[1] Ada, 1967 yılında ilk yolcu uçağının bu adaya inmesinden beri önemli turistik bir yer haline gelmiştir Bugün de adaya Şili'den 5 saatlik bir uçuşla ya da Tahiti'den ulaşılır Santiago'dan haftanın belli günleri ülkenin resmi havayolu şirketi LAN Chile sefer düzenler Adanın limanı küçük olduğundan buraya düzenli bir feribot seferi yapılmaz Ada halkının ağırlıklı geçim kaynağı turizmdir Gelen turistler buradaki pansiyonlarda ya da 3 yıldızlı otellerde konaklarlar[3]