Bartin Tanıtım (Nasıl Gidilir Ne Yenir Ne İçilir)

Bartın Genel Bilgi





Batı Karadeniz Bölgesinde yer alan Bartın İlinin, kuzeyini 59 kmlik sahil şeridiyle Karadeniz çevrelerken, doğuda Kastamonu, doğu ve güneyde Karabük, batıda ise Zonguldak illeri çevirmektedir Bartın; doğu, batı ve kuzeyden yüksekliği 2000 myi geçmeyen dağlarla çevrilidir Dağlar, yüksek olmamakla birlikte oldukça dik, sahillere doğru sarp ve kayalıktır En yüksek nokta Keçikıran Tepesidir (1619 m) Aladağ, Kocadağ, Karadağ, Kayaardı, Karasu ve Arıt dağları ise bölgenin en önemli dağlarıdır Kent merkezini batıdan Aladağ, kuzeyden Karasu dağları ve doğudan Arıt dağları kuşatmaktadır Bartın Irmağı ve kolları tarafından derin bir biçimde parçalanan arazi çok engebeli bir görünümdedir Irmağın genişlediği alanlarda ve dağların oldukça dik yamaçları arasında dar ve derin vadiler yer alır Kent merkezlerine inildikçe düz ovalar artmaktadır
Bartının en önemli akarsuyu, Antik Çağda Parthenios adı ile anılan ve kente adını veren Bartın ırmağıdır Bartın ırmağının iki ana kolunu oluşturan Kocaçay ve Kocanazçayı, Bartın merkezinde Gazhane Burnunda birleşip Boğaz mevkiinde Karadenize ulaşır Kocanazçayı; güneyden doğup Kozcağızdan kuzeye doğru akarken, 107 km uzunluğundaki Kocaçay; Kastamonudan gelip Ulustan geçen Göksu ve Eldeş Çayları (Ulus Çayı) ile bunlara katılan derelerden oluşur Arıt ve Mevren Derelerinden oluşan Kozlu Çayı ile birleşen Kışla Deresi, Akpınar ve Karaçay Dereleri Kocaçayı besleyen akarsulardır Kapısuyu ve Tekkeönü Dereleri ile Ulus-Uluyaylayı sulayan Ovaçayı ve İnönü Dereleri ise diğer önemli akarsularıdır
Yüzölçümü 2143 km2olup, denizden yüksekliği 25 mdir İlin toplam nüfusu ise 184178dir



İlin ekonomisi, tarım, hayvancılık ve ormancılığa dayanmaktadır Bölgede yetiştirilen tarımsal ürünler, buğday, arpa, mısır, yulaf, fasulye, ayçiçeği, soğan, patates, yonca, fiğdir Son yıllarda seracılık gelişim göstermiştir Bartının 2140 km²lik toplam arazi varlığının % 46sını ormanlar kaplamaktadır İlin ormanları eskiden beri ekonominin temel sektörlerinden birini oluşturmuştur Osmanlı Devletinin Gelibolu tersanesini kurmak için teşebbüse geçtiği 1402 yılından itibaren kerestecilik faaliyetinin başladığı, Osmanlı donanmasının kadırga ve kalyonlarının Bartın, Amasra ve Kurucaşiledeki tersanelerde yapıldığı ve1914 yılında Süveyş Kanalı takimatında kullanılmak üzere Bartından Mısırın İskenderiye limanına kereste sevk edildiği tarihi kayıtlarda bulunmaktadır 600 metre yüksekliğe kadar olan bölümde defne, meşe, kayın, kocayemiş, ardıç, 600-1000 metre yükseltili alanda meşe, kayın gürgen, 1000-1500 ve daha yukarı kesimlerde ise kayın kestane ve çam ağaçlarından oluşan il ormanları Bartın merkez ve Ulus ilçesindeki iki ayrı işletme müdürlüğü tarafından işletilmektedir



“Parthenia"dan Bartına dönüşen adın kaynağı “Parthenios"durBartın Irmağının antik çağdaki adı olan Parthenios; Yunan mitolojisinde,Tanrıların Babası Okenus'un çocukları olan yüzlerce tanrıdan birisi ve “Sular Tanrısı “ dır Antik çağda Parthenios adı verilen Bartın Irmağının kenarında kurulan Parthenia kentinin adı zamanla Bartın'a dönüşmüştür
Bartın'ın tarihçesi ile ilgili kesin bilgi bulunmamakla birlikte, Bartının ilk sahiplerinin, MÖXIVyüzyılda Gaskalar ve MÖXIIIyüzyılda Hititler olduğu kabul edilmekte, daha sonra Bolu yöresine yerleşen Bitinyalılar ile Kastamonu yöresinde hüküm süren Paflagonyalıların, sınırlarını Partheniosa kadar Genişlettikleri böylece Bartın Topraklarının bu iki egemenliğin sınırları içinde yer aldığı bilinmektedirMÖXIIyüzyıl sonlarında Bithynie Bölgesindeki Bartın Friglerin, Paplagonie Bölgesindeki Amasra Fenikelilerin eline geçmiş, Fenikeliler; Amasra (Sesamos), Ereğli (Heraklia), Sinop(Sinope) ve Tekkeönünde (Kromna) ilk Sayda Kolonilerini oluşturmuşlardır Bartın ve çevresi,MÖVIIyüzyıl sonlarında Kimmerlerin, MÖVIyüzyılda Lidyalıların, MÖ547 yılında da Perslerin egemenliği altına girmiştir



MÖ 334 yılında, Makedonya Kralı İskender, Perslerin hakimiyetine son vererek bölgenin sahibi olmuş ve Bartın ve Ulusun yönetimini General Eumenese, Amasra ve Tekkeönünün yönetimini de Fridya Satrabına bırakmıştır Ancak, Amasra yönetimi MÖ302-286 yılları arasında el değiştirerek Kraliçe Amastris tarafından yönetilmeye başlandıMÖXIIyüzyıldan beri Sesamos adıyla anılan kent 16 yıllık Kraliçe Amastris Döneminden sonra kraliçenin adını almıştırBu dönemde; Kromna (Tekkeönü), Tios (Filyos-Hisarönü) ve Kyteros (Gideros) sitelerinden oluşan Symoikismos Siteler Birliğine Başkent olmuştur MÖ286 yılında Kraliçe Amastris,oğulları tarafından bindiği gemi batırılmak suretiyle öldürülünce kent yeniden Eumenesce yönetilmeye başlanmış, Amasra ve Bartın çevresi yöredeki savaşlar sonrasında MÖ279 yılında Pontus Krallığının egemenliğine girmiştir MÖ70 yılında Anadoluya giren Romalılar Pontus Krallığının Egemenliğine son vererek yöreye egemen olmuşlardır Roma döneminde Bitinya ve Pontusun Paflagonya'daki bölümü Bitinya-Pontus eyaleti olarak Satraplıkla yönetilmeye başlanmış, Amasra bu eyaletin Pontus bölümü başkenti olmuştur



MS395 yılına kadar Roma İmparatorluğunun, Roma-Bizans bölünmesi üzerine de Bizansın payına düşen Bartın ve çevresi uzun yıllar Bizansın hakimiyetinde kaldı
Bartın ve çevresi MÖ 390 yıllarında Hazar hükümdarı Sahip Han komutasındaki Peçenek ve Kumanların, MS 798 yıllarında Abdülmelik komutasındaki Arapların, 800 yıllarında Selçukluların ve 865 yıllarında da Rusların yoğun akınlarına uğramıştır Kutalmışoğlu Süleyman Beyin Komutanlarından Emir Karatigin 1084 yılında Sinop, Çankırı,Kastamonu ve Zonguldakı alarak yörede Bartın, Ulus, Eflani, Safranbolu ve Devreki de kapsayan bir Türk Emirliği kurduAncak, 1086 yılında Süleyman Beyin ölümü ve 1096 yılında başlayan 1Haçlı Seferleri, Kuzeybatı Anadoluya yerleşen Türkler açısından ciddi sıkıntılar yaratmış, Haçlı müttefiklerle Bizans arasında yapılan anlaşma sonrasında başta Amasra, Sinop ve Ereğli olmak üzere İstanbuldan Samsuna kadar tüm Karadeniz sahili yeniden Bizansın hakimiyetine girmiştir Bartın ve çevresi ise Bizanstan sonra XIyüzyıl sonlarında Anadolu Selçuklularının eline geçmiştir 200 yıllık Selçuklu egemenliğinden sonra 1326da Kastamonu yöresine hakim olan Candaroğulları Beyliği ve 1392den itibaren de Osmanlı İmparatorluğu topraklarına dahil olmuştur 1402 yılında yapılan Ankara savaşı sonunda bir ara İsfendiyaroğlu Beyliğinin eline geçen kent 1461 yılında tekrar Osmanlı Devleti egemenliğine girmiştir



Bartın,Osmanlı döneminin 1460-1692 yılları arasında Anadolu Beylerbeyliğine bağlı Bolu Sancağı sınırları içinde yer almış, Bolu Sancağının kaldırılmasıyla 1692-1811 yılları arasında Voyvodalıkla yönetilen Bartın, 1811 yılında da Kastamonu Vilayetine bağlı olarak yeniden kurulan Bolu Sancağına bağlanmıştır

Bu dönemde ticari potansiyeliyle bölgenin Pazar yeri olan ve Oniki Divan adını alan Bartın, 1867 yılında ilçe oldu 1920 yılında Zonguldak Mutasarrıflığına bağlanan Bartının 1924 yılında Zonguldakın il olmasıyla birlikte bu ilin ilçesi haline gelmiştir 1991 tarihinde de il statüsüne kavuşmuştur
Bartında günümüze gelebilen eserler, Amasradaki Roma dönemi tiyatrosunun cavea ve skenesi yıkılmış, giriş kapısına ait kalıntılar, Roma dönemine ait nekropol, bouleuterionun duvar kalıntıları, akropol surlarına ait bazı duvar parçaları, Roma dönemine ait yer altı galerileri, Roma dönemi çarşısından bölümler, Roma dönemine ait rıhtım ve dalgakıran, Büyüktepedeki inziva mağarası, Tavşan Adasında Bizans dönemine ait kilise kalıntıları, Tekkeönü Köyündeki kaleye ait kalıntılar, Bizans dönemine ait Amasra Kalesi, Merkez ilçe sınırları içindeki Güzelcehisar Şarköy ve Fırınlı Köylerinde, Ceneviz Kale kalıntıları; Osmanlı döneminden kalma Fatih Camisi, İçkale Mescidi, Halil Bey Camisi (Yukarı Cami) (1872), İbrahimpaşa Camisi (Orta Cami), Şadırvan Camisi (Aşağı Cami) (1903-1905), Şimşirli Baba Camisi HzPeygamberin sancaktarı Ebu Derda Hazretlerine ait olduğu söylenen Ebu Derda Türbesi, Aya Nikola Kilisesi (1319), Amasra Küçüktepe Martryumu bulunmaktadır Ayrıca Taşhan (1832-1835), Dervişoğlu Hanı (1897), Osmanlı hamam kalıntıları, Şehir Hamamı (1447), Kemer Köprü (1872), Orduyeri (Kışla) Köprüsü (1887), Bizans döneminden kalma Kemere Köprü, Roma dönemine ait Kemerdere Köprüsü ve Osmanlı sivil mimarisine ait ev ve konak örnekleri bulunmaktadır

Bartın Gezgin Gözüyle

Amasra Müzesi



Amasra Müzesi, 1982 yılından ben bugünkü tarihi binasında hizmet vermektedir Antik bir yerleşim merkezi olan Amasra ve çevresinde sık sık taşınabilir eski eserlerin ortaya çıkması, bu ada müze kurulması fikrini oluşturmuş, 1955 yılından itibaren derlenen arkeolojik ve etnografik eserler Belediye binasında küçük bir salonda sergilenmeye başlanmıştır

Amasra Kalesi

Bizans Dönemine ait olan Amasra Kalesi, özellikle Ceneviz Dönemlerinde değişikliklere uğramış ve 14-15 yüzyıllarda Ceneviz ve Osmanlı Dönemlerinde de ciddi onarımlar görmüştür



Kale; birisi o zaman ada olan ve "Kemere" denilen bir köprüyle Amasra'ya bağlanan Boztepe'deki (Sormagir Kalesi), diğeri Amasra'daki (Zinden Kalesi) iki ana kütleden oluşmaktadır Kuzeydoğu ucunda Büyükliman Kapısı, batısında Küçükliman (Antik) Kapısı ve güneyinde Zindan Kapısı bulunmaktadır Sormagir Kalesine, Kemere Köprüye bitişik "Karanlık yer" denilen tonozlu ana kapıdan girdikten sonra Antikliman ve Hacıdenizi yönlerinde iki tali kapıdan çıkılır

Amasra Kalesi'nin kuzeydoğu - güneydoğu arasındaki surlarının uzunluğu 65 m, üzerinde 8 adet burç bulunan güney surlarının uzunluğu 300 m ve Kemere Köprüden itibaren de büyük bölümü yıkılan kuzey surlarının uzunluğu 200 m kadardır

Sormagir Kalesi'nin kapıdan batıya doğru uzanan surları ile doğu ve kuzeydoğusunu çevreleyen surların çoğu yıkılmış, kapıya bitişik batı surlarının 50 metrelik bir kısmı ayaktadır Kuzey ve kuzeybatı tarafı denize çok dik bir yar halinde indiğinden buraya sur yapılmadığı görülmektedir

Adanın en yüksek yerinde denizciler için yapılmış bir fener bulunmaktadır

Tekkeönü Kalesi
Kurucaşile ilçesinin tarihi Kromna kentinin merkezi olan Tekkeönü Köyünde, Cenevizlilerden kaldığı bilinen kale kalıntılarına rastlanmaktadır

Güzelcehisar, Şarköy ve Fırınlı Kaleleri
Merkez ilçe sınırları içindeki Güzelcehisar Şarköy ve Fırınlı Köylerinde, Cenevizlilerden kalma kale kalıntılarına rastlanmaktadır

Halilbey Camii (Yukari Cami)

1872 yılında Halilbey tarafından yaptırılmıştır Kubbesiz, dikdörtgen planlı, iki sıralı 45 pencere ile aydınlanan kargir yapıdır Salon boyutları 12x13 metredir

Fatih Camii



9 Yüzyılda Amasra kalesi içinde yapılmış eski bir Bizans kilisesidir Amasra2nın Fatih Sultan Mehmet tarafından fethi sırasonda camiye çevrilmiştir

Dönemin tüm yapı özelliklerini taşıyan yapının Nartheks (ilk cemaat) bölümü ve Ambon (lapsis) çıkıntısı sonradan mekana katılmıştır 19x11 metre boyutlarında olan cami 1887 yılında büyük bir onarımdan geçirilmiştir

İbrahimpaşa Camii (Orta Cami)

Bosna Valisi İbrahim Paşa tarafından yaptırılmıştır Yapım yılı bilinmemekle birlikte 150 yıllık bir geçmişe sahip olduğu tahmin edilmektedir 1864 ve 1897 yıllarında iki yangın geçirdiği, 1898 yılında yeniden yaptırılarak 1901 yılında ibadete açıldığı bilinmektedir 1968 yılında deprem sonrası tamir görmüştür 12'si büyük kubbenin etrafında olmak üzere 32 pencerelidir

Kare planlı, tek kubbeli ve tek minarelidir Ana malzeme; köşelerde blok kesme taş, diğer kısımları moloz ta~ir Altında 11 adet dükkan bulunmaktadır

Şadırvan Camii (Aşağı Cami)

1903 - 1905 yıllarında halktan toplanan paralarla yaptırıldığı söylenmektedir Minaresinin ise 1913 yılında yapıldığı şerefedeki kitabeden anlaşılmaktadır Dikdörtgen planlı olup, duvarları köşelerde kesme taş, diğer kısımları tuğla ve moloz taştan harçla yapılmıştır Kırk pencere ile aydınlanan ferah iç mekanlara sahiptir

Amasra Küçüktepe Martyriumu

Uzun yıllar Roma ve Bizans yönetiminde kalan Amasranın, Ereğli ile birlikte Hıristiyanlığın gizlice örgütlendiği ve MÖ 1Yy sonları ile 2Yyda bütün İmparatorlukta etkisi hızla yayılan Hıristiyanlığın hayli taraftar bulduğu ilk yerlerden olduğu söylenmekte, 9yyda Kırımla ilişkisi bulunan etkin bir Başpiskoposluk merkezi olduğu bilinmektedir

Amasrada yaşayan ve 1Yyda Hıristiyanlığı ilk yaymaya çalışan Pontuslu Rahip Iakintos; 711 yılından sonra Hora ve Ayasofya kiliselerinde dualarla anılan Kyros; 8yyda İkonoklast Yorgi Georgios; Hıristiyan inançları bakımından, dönemlerinde ruhani meclis tarafından birer “Aziz” ilan edilerek öldürüldükleri yerler, sığındıkları mağaralar ve mezarları kutsanan ilk Hıristiyanlardır

Bugün, Amasrayı ziyaret edenler; kutsanan yerlerden Iakintos ve Kyrosun mezarının bulunduğu Küçüktepe yamaçlarına, Georgiosun inzivaya çekidiği yer olarak bilinen Büyüktepe mağarasına, Musevilere ait olduğu sanılan ve Bartın kavşak suyunun çıkış noktasındaki Altıgen Yıldız ve yakınındaki mağara ile Amasra Kilisesine (bugünkü Fatih Camii) yakın ilgi göstermektedirler

Şimşirli Baba Camii

Ulus ilçesinin Kalecik köyündedir Tarihi bilinmemekle beraber, Şimşirli Baba tarafından bir gecede yapıldığı rivayet edilen caminin yanında kendi mezarı, Akşemseddinin babası Hamza Efendinin mezarı ve soğuk sularıyla Akşemseddin Çeşmesi bulunmaktadır

Kalecik yakınlarında uzun yıllar eşiyle birlikte yaşayan Kara Yusuf İzzettin Hazretlerinin vakit namazlarını uzun süre yörede yoğun olan şimşir ve çınar ağaçlarının gölgesinde, daha sonra da geniş gövdeli çınar ağacını oyarak yaptığı 4m2lik mekanda kıldığından Şimşirli Baba adıyla anıldığı söylenir

Günümüzde, 500 kişinin ibadet yapabildiği cami ve imaret; hem ibadet ve hem de genç annelerin doğum sonrası az olan sütlerinin artması amacıyla günü birlik ziyaretçi çektiği gibi, her yıl Recep, Şaban ve Ramazan aylarında onbinlerce kişi tarafından ziyaret edilmektedir Özellikle, Recepin 1haftasında (Regaip Kandilini müteakip) ilk Cuma günü akşamı, Cuma namazından sonra kesilen kurbanların yoğurt ve çorbalarla ziyaretçilere ikram edildiği ve ev sahipliğini çevre köylülerin yaptığı büyük kutlamalara da sahne olmaktadır

Şimşirli Babanın oldukça fazla ziyaretçi çekmesine neden olan öykü ise hayli ilginçtir Yöre halkı “Şimşirli Baba Tayyü Mekana vakıftı, bütün namazlarını Beytullahta (Kabe) kılardı Geçimini ise, sahibi olduğu tek inekten elde ettiği süt ürünlerinin takasıyla sağlardı Ancak, onlarca inekten alınmışçasına bol olan sütün kaynağı aslında yörede yaşayan geyiklerdi Her sabah toplu halde buraya gelen geyikler, hiçbir zorluk çıkarmadan Şimşirli Baba ve eşi tarafından sağıldıktan sonra ormana dönerlerdi Ayrıca Şimşirli Babanın bir gecede yaptığı bu caminin malzemesini de aynı gece geyikler taşımışlardı” diyorlar

İçkale Mescidi



Amasra kale içinde eski bir küçük kilise iken, 15 yüzyılda mescide dönüştürülmüştür 1930 yılında ibadete kapatılmış olup, günümüze sadece duvarları ulaşabilmiştir

9 Yüzyılda çok itinalı bir tuğla-taş örgü sistemi ile yapılan, 11x7 metre boyutlarındaki Şapel'in Ambon Tonozu'nda "İsa Peygamber'in Göğe Yükselişi" (Ascension) sahnesini hatırlatan izler görülmektedir Yine duvarları, narthex ve ambonu Bizans Kiliselerinde görülen renkli ve dinsel konulu duvar resimleri (Fresko) ile süsIüdür Ancak, ince bir sıva ile kapatıldığı anlaşılan ve zamanla düşen sıva tabakaları altından yer yer ortaya çıkan Freskolar da tahribata uğramıştır

Aya Nikolas Kilisesi

1319 yılında Bartın'daki Rum Cemaati tarafından yaptırılmıştır 1936 yılından itibaren bir süre Elektrik Santrali olarak kullanılan bu tarihi yapı, 1994 yılında restore edilmiş olup, KüItür Evi olarak hizmete açılmıştır

Ebu Derda Türbesi



Hz Peygamberimizin Sancaktarı Ebu Derda Hazretlerine ait olduğu söylenir Ancak; tarihi kaynaklara göre, Hicretin 50 yılında İstanbul'un kuşatılması sırasında bu bölgeden geçerken buralarda bir süre kaldığı tahmin edilen Ebu Derda Hazretleri hatırasına sonradan bir türbe yapıldığı ve burasının manevi bir makam olarak kabul edildiği olasıdır

Türbenin belgelenemeyen bir rivayete göre Bartın Müftülerinden Toscuoğlu Hacı Rıfat Efendi tarafından yaptırıldığı söylenmekte, yılı bilinmemektedir Eldeki kaynaklardan, takriben yüz yıl kadar önce tamamen yandıktan sonra onarıldığı anlaşılmaktadır

Günümüze sadece bir taş lahidi ulaşan ve yanında küçük bir cami ile kavşak suyu çekmesi ve bir kuyu bulunan türbe, manevi makam olarak hayli ziyaretçi çekmektedir

Kuşkayası Anıtı



Amasra-Bartın karayolu üzerinde Amasra'ya 4 km uzaklıktaki Kuşkayası mevkiindedir Roma İmparatoru Claudius Germanious zamanında Doğu Eyaletleri inşa ordusu komutanlığı yaptıktan sonra yaşam boyu Bitinya - Pontus Valiligine atanan Gaius Julius Aguilla tarafından yaptırılmıştır Roma yol ağının bir parçası olan ve İmparatorun anısına yaptırılan bu anıt; yufka kabartma tekniğiyle kayalara oyulmuş KraI heykeli ve Roma Hakimiyet Kartalı ile birbirini tamamlayan iki kitabe, oturma sedirleri ve kaya nişlerini kapsamaktadır KraI Heykeli ve Hakimiyet Kartalı'nın başları tahrip olmuştur Birisi kral figürünü çevreleyen niş'in üstünde, diğeri kabartmalardan uzakta ve batıda bulunan birbirini tamamlayan kitabelerde; "Devletlerarası barışın ve dostluğun anısına, İmparator Cermanious'un yüceliği için GJ Aguilla dağı yardı ve bu dinlenme yerini kendi özel ödeneği ile yaptırdı" ifadeleri bulunmaktadır Eni 5 metreyi bulan Roma karayolunun son izleri bu anıtın önünde, yüzyıllarca kullanımın aşınmışlığı ile görülürken, anıtın yapıldığı zaman yanında muhtemelen bir Anıtsal Çeşme'yi (Nymphaion) kapsadığı fakat zamanla bu çeşmenin yıkıldığı kalıntılardan anlaşılmaktadır

Bartın Evleri



Bartın evleri, Osmanlı Döneminin sivil mimari örneklerinin en güzelini sergileyen ve yakın tarihi özetleyen birer tablo gibidir

Evler; "Daraba" denilen ağaç çitlerle çevrili bahçe içindedir Bahçelerdeki yürüme alanları ile "Kulak" denilen giriş bölümü kayrak taslarla bağlıdır Her bahçede taştan yapılmış bir kuyu bulunur

Genellikle iki katlı olan evler; ahşap - karkas olup, bodrum katları taştır Dört eğimli topuz çatılarda taşıyıcı strüktür makastır Mertekler kiremit altı tahtaları ile kaplanmış olup, çatı alaturka kiremitlerle örtülmektedir Dış cephede; ahşap dikmelerin ve kirişlerin arası ahşap dolgu, üzerindeki kaplamalar yalı baskısı ve lambalıdır Payardalarla desteklenen çıkmalar ahşap kaplanmakta veya bağdati ile kaplanıp sıvanmaktadır Saçaklar 50 - 70 cm çıkıntılıdır Kaplama derzlerine çıtalarla değişik şekiller verilmiştir Evlerin pencereleri, merdivenleri ve tavanları da birer süsleme öğesidir

Geleneksel evler mümkün olduğunca çok pencerelidir Bunlar, özgün giyotin pencereler olup, sadece merdiven ve cumbaları aydınlatanlar yuvarlak formludur Pencereler arasında yer alan ve "KuşIuk" denilen silmeler tüm yapıyı kuşatmaktadır Doğramalar ahşaptır

Yaylalar

Bartın'da, kıyı dan iç kesimlere geçildikçe görülmeye değer doğal güzellikler ilgi çekmektedir Dağ - Yayla - Av turizmi açısından yörenin cazibe merkezi Uluyayla ve Arıt yaylasıdır

Arıt dağlarına doğru uzanıp Arıt yaylasıyla bütünleşen Uluyayla'nın denizden yüksekliği ortalama 1000 m olup, Ovacuma (300 m), Göktepe (1416 m) arasında değişik rakımlarda bulunmaktadır Ormanların arasına sıkışmış ve ahşap evlerin beneklediği yayla düzlüğü (300x3000 m) yeşil bir halıyı anımsatır Yaylanın hemen ortasından geçen ve batıya doğru akan Ovaçayı ve İnönü deresi yaylaya ayrı bir güzellik verir

Uluyayla; iğne ve yayvan yapraklı ağaçlardan oluşan ormanı, rengarenk çiçekleri ve yeşili, pınarları, mağaraları ve yaban hayvanlarıyla bir Milli Park niteliğindedir Yeşilin çeşitli tonları ve daha nice renkler ancak doğa harikası Uluyayla'da keşfedilir

Uluyayla ve Arıt Yaylasında; dağ ve yayla havasını solumak ve doğayla başbaşa yaşamak, dağ gezileriyle değişik zevkleri tatmak ve mevsimlere göre her türlü kara avcılığı yapmak olasıdır

Gürcüoluk Mağarası



Bartın'a 32 Km uzaklıkta ve Amasra ilçesi, Karakaçak köyünün Kuyupınar mahallesindedir Mağaraya ulaşmak için; mahalleden güney yönünde bazen orman içi, bazen patika yollarla yaklaşık 3 Km yürümek gerekir Üçgen biçimli ve 3-4 metrelik oda çevresinde toplanan 15 odadan oluşur Birbirleriyle bağlantılı odalardan birinden üst kattaki odalara geçilebildiği gibi, bir diğerinden ancak bir kişinin sığabileceği büyüklükteki dehlizden de yeryüzüne çıkmak mümkündür

Aksuçayı Şelalesi

Ulus - Kumluca bucağı KızılIar Köyü'nün Umar tepesi mevkisindedir Umar tepesini 10 metre genişliğinde ikiye bölen Aksu çayı, üç aşamalı olarak 35 metrelik bir yükseklikten aşağıya düşmektedir

Umar tepesindeki kayalarda bulunan izlerin Hz AIi'nin atının ayak izleri olduğu söylenir Burada, kurak geçen yaz aylarında yağmur duasına çıkılır Bu özellikleri Umar tepesini ve Aksu Çayı ŞelaIesini çekici kılmaktadır

Bartın Çayı





Bartın ırmağı, ALTIN NEHİR-GÜMÜŞ DENİZ TURLARI”nın başlangıç noktasıdır Gazhanede altın nehirden başlayan Tur; gümüş denize açılarak batıda İnkumu, Güzelcehisar, Mogada ve Kızılkum, doğuda Amasra, Çakraz, Akkonak, Göçkün, Çambu, Tekkeönü, Kurucaşile ve Kapısuyuna kadar uzanan 59 Kmlik sahil şeridinde birbirinden ilginç güzellikler sunmaktadır

Orduyeri Köprüsü




Bartın Çayı üzerinde 1891de İsmail Kamil Bey tarafından yaptırılmıştır Beş sağlam ayak üzerine basar Birinci ve ikinci ayaklar batı tarafındadır ve aralarında yol geçer Üçünce ve dördüncü ayaklar suyun içinde, beşinci ayak ise Orduyeri Mahallesi tarafındadır Köprünün boyu 98, genişliği 73 mdir

Kemerdere Köprüsü

Roma İmparatoru Claudius döneminde (MS 41-54) yapılan tek gözlü bir Roma Köprüsü olup, Amasraya 3 km uzaklıktaki Cevizlik Vadisindedir Amasrayı Bartına bağlayan ve 4 kmde de Kuşkayası Anıtının önünden geçen Roma yol ağının bir parçasıdır Köprü Ayağındaki çok silik bir kabartma kompozisyonunda; mızrakla savaşan yedi asker, Roma-Pontus Savaşlarını anlatır

Kemerköprü



1872 yılında Çalıkoğlu İbrahim Bey tarafından yaptırılmıştır Kocanazçayı üzerinde, kesme taştan harçla yapılan çok sağlam üç ayak ve iki sivri kemer üzerine kurulmuştur Boyu 42 m, genişliği 85 mdir İnşaat sırasında harcın daha güçlü olmasını sağlamak için içerisine binlerce yumurta akı katıldığı söylenmektedir

Dereköy Madensuyu

Bartın ilimizin şifalı su kaynakları yok denecek kadar azdır En önemlisi olan “Dereköy Madensuyu”dur Bağırsak , safrakesesi ve bağırsak rahatsızlıklarında faydalıdır

HÖYÜKLER

Çeştepe Höyüğü
Merkez ilçe sınırlarının Çeştepe köyündedir Bartına 5 km uzaklıkta olup, tahrip edilmiş durumdadır

Karasu Höyüğü
Merkez ilçe sınırları içinde, Karasu köyündedir Bartına 15 km uzaklıktadır

Ulus Höyüğü
Ulus ilçesi Ağa Köyü- Mirzaşah Mahallesi ile Abdipaşa Kırktepeler mevkii ve Karahasan Köyünde bir adet bulunmaktadır

SU SARNIÇLARI

Arıt Su Sarnıcı

Merkez ilçe Arıt Beldesinde, Arıt Dağları üzerindedir MS13 yy başlarında bölgeye hakim olan Cenevizlilerden kaldığı sanılmaktadır

Şadırvan

1912 yılında Karakaşoğlu Hacı Arif Kaptan tarafından yaptırılmıştır Yuvarlak sekiz mermer sütun üzerinde oturtulan, 550 m çapında ve yarım küre şeklindeki kubbenin tam ortasından aşağıya sarkan bir avize bulunmaktadırSütunların yüksekliği 247 m, çapları 275 cm ve aralarındaki uzaklık 185 mdir Sütun başlıkları Kronit düzeninde yapılmış ve beş köşeli kaideler üzerine oturtulmuştur Sütunlar arasındaki kabartma ile süslü, 12 köşeli havuzun derinliği 125 mdir Ortasında 6 köşeli taştan bir eksen bulunmakta, sular fıskiye şeklinde buradan dökülmektedir

1949 yılında kentin kaliteli içme suyu olan Kavşak Suyunun bu anıt çeşmeden akıtılması, şadırvanı Kavşak Suyu tesislerinin sembolü yapmıştır

Bartın Taşhan

Taşhan (Merkez)

Bartındaki Taşhanı Hacı Ali Ağa 1832-1835 yıllarında yaptırmıştır Bugün Bartının merkezindeki Hükümet caddesi üzerinde bulunan bu han küçük ölçüde olup, XIXyüzyıl mimarisinin özelliklerini taşımaktadır

İki katlı olan hanın alt katında dükkanlar bulunmaktadır Basit bir giriş kapısından sonra çevresinde revaklar ve bunların arkasında dokuzardan on sekiz odası bulunmaktadır Üst örtüsü tonoz kaplıdır

Bartın Hamamları

Amasra Hamamı (Amasra)

Amasranın Klasik dönem Türk-Osmanlı mimari üslubundaki küçük bir hamamı bulunmaktadır Bu hamamın ne zaman ve kimin tarafından yapıldığı bilinmemektedir Ancak Evliya Çelebinin bu hamamdan söz etmiş oluşu hamamın XVIyüzyıl sonlarında yapıldığına işaret etmektedir

Küçük ölçüde, soğuklu, sıcaklık ve külhanı olan bu hamamın sıcaklık kısmının üzeri pandantifli bir kubbe ile örtülmüştür Bu yapının ahşap olan soyunmalık bölümünden hiçbir iz günümüze gelememiştir Bu yapı aynı zamanda Amasradaki Osmanlı hamam mimarisini yansıtan tek eserdir
__________________

Bartın Köprüleri

Orduyeri Köprüsü (Merkez)

Bartın Çayı üzerindeki Orduyeri Köprüsü 1891 yılında İsmail Kamil Bey tarafından yaptırılmıştır Köprünün boyu 98 m, genişliği ise 73 mdir Köprünün ayakları arasından yol geçmektedir Birinci ve ikinci ayaklar Bartın Çayının batısında, üçüncü ve dördüncü ayaklar su içerisinde, beşinci ayak ise diğer taraftadır

Bartın Kiliseleri

Aya Nikolas Kilisesi (Merkez)

Bartında yaşayan Rum Cemaati tarafından 1901 yılında yaptırılmıştır Küçük ölçüde bir kilise olup, narteks, naos ve dışarıya taşkın apsidden meydana gelmiştir

Kurtuluş Savaşından sonra Bartındaki Rum Cemaatinin buradan ayrılması üzerine kilise, 1936 yılında elektrik santrali olarak kullanılmış, 1994 yılında da retore edilerek Kültür Evi olarak hizmete açılmıştır

Büyükadadaki Kilise Kalıntısı (Amasra)

Amasra limanındaki Büyükadada 1936 yılında define arayıcıları tarafından bir kilisenin kalıntıları bulunmuştur Büyük olasılıkla VIIIyüzyıl başlarında İmparator IIIustinianus döneminde patrik olan Kyros bağlantısı olduğu ProfDrSemavi Eyice tarafından ileri sürülmüştür

Kiliseden günümüze çok az bir kalıntı gelebilmiştir Temel kalıntılarına dayanılarak bu kilisenin kapalı Yunan haçı planında olduğu anlaşılmaktadır Dikdörtgen planlı bu yapının önünde bir narteksi bulunmaktadır Naos dört duvar uzantısı ve bunların kemerlerle birleşmesinden meydana gelen küçük bir kubbe ile örtülü olduğu sanılmaktadır Deniz kıyısından kilisenin bulunduğu kayalıklara kadar Bizans döneminde merdivenler yapılmıştır

Bu kilisenin mozaik döşemesi, duvarları defineciler tarafından tahrip edilmiştir

Bartın Amasra Kalesi



Amasra, Küçük yarımadanın üzerinde Bizanslılar döneminde yapılmış olan bu kale daha sonra, XIV-XVyüzyıllarda Cenevizliler ve Osmanlılar zamanında çeşitli ilavelerle genişletilmiş ve orijinalliğinden uzaklaşmıştır

Günümüze kalıntıları gelen bu kale, 500-600 m uzunluğunda dikdörtgen planlıdır Kalenin duvarlarına kısa aralıklarla kuleler yapılmış ve böylece daha sağlamlaştırılmıştır Kara tarafındaki surların önüne hendekler yapılmıştır Kale üzerindeki araştırmalarda eski dönemlere ait taşların, mimari parçaların, kitabelerin ve heykel kaidelerinin kullanıldığı görülmüştür Bunların arasında Roma dönemine ait büyük bir kitabe parçası kalenin yapımı sırasında Bizanslıların önceki döneme ait eserleri tahrip ettiğini göstermektedir

Kale duvarlarında bulunan mermer bir kitabe, Amasralı bir kişinin dul eşi Marcellus kızı Marciana tarafından verilen para karşılığında İmparator Antoninus Pius (138-161) anısına yapılan heykele aittir

Bu kalenin bulunduğu alan bugünkü Amasranın kurulduğu ilk yerleşimdir Halk arasında Pöstepe olarak isimlendirilen kalenin bulunduğu bu tepe, daha sonra Boztepeye dönüşmüştür Buradaki ikinci bir kale ile bu kale arasındaki bağlantı tek kemerli bir köprü ile sağlanmıştır Kalenin bulunduğu bu bölge Ortaçağın Bizans özelliklerini yansıtmaktadır Günümüze kadar gelen kalenin kulelerinde küçük hücreler bulunmaktadır Ayrıca bunun içerisinden yükselen İçkale yüksek duvarları ile dikkati çekmektedir

Kale dışarıya Küçükliman ve Büyükliman kapıları ile açılmaktadır Bunun dışında Zindan Kapısı, Karanlık Yer Kapısı ismi ile tanınan küçük kapıları da bulunmaktadır Kale duvarlarında Osmanlı dönemi öncesinde Ceneviz egemenliğini gösteren armalar bulunmaktadır Bu armalar arasında önemli Ceneviz ailelerinden Adorno, Pogio, Malaspina, Fregoso, Luxardo, De Ghizofi, Dauria, Bocanegra, De Zoallionun armaları bulunmaktadır Bunlar arasında Cenovayı bir süre ele geçiren Milano dükası Viscontinin yılanlı arması dikkati çekmektedir Bu armalar arasında Bizans Palaiologos ailesine ait bir arma da görülmektedir

Bartın Cami ve Mescitleri

Orta Camisi (İbrahim Paşa Camisi) (Merkez)

Bartın Çarşısının ortasında yer alan Caminin yapım tarihi bilinmemektedir Üç kez yanmış, 1901de yeniden yapılmıştır

Kubbeli son cemaat yerinden yine kubbeli ana mekana girilmektedir Mimari açıdan herhangi bir özelliği bulunmayan cami, 20 pencere ile aydınlatılmıştır

Caminin kuzeydoğusunda yer alan minaresi kesme taştan yapılmıştır

Halil Bey Camisi (Yukarı Cami) (Merkez)

1872de Halil Bey tarafından yaptırılan bu cami, dörtgen planlı, çatı örtülü ana mekan ile son cemaat yerinden oluşmaktadır Ana mekan çeşitli yazılarla bezenmiştir

1885 yılında yapılan kesme taş minare herhangi bir mimari özellik taşımamaktadır

Kilise Camisi (Amasra)

Amasra Kalesinin içerisinde yer alan ve Bizans dönemine ait bir kilise olan bu yapı, Amasranın fethinden sonra camiye dönüştürülmüştür

Dikdörtgen planlı yapının girişinde bir narteksi bulunmakta olup, buradan üç kapı vasıtası ile naos kısmına (ibadet mekanı) geçilmektedir Apsid kısmı dışarıya çıkıntılı yarım daire şeklindedir

Bizans tuğla işçiliği yönünden önemli olan yapının duvarları Osmanlı döneminde sıvanmıştır Bu badanaların dökülmesi ile bazı yerlerinde eski Bizans duvar resimleri ortaya çıkmıştır Bunların en önemlileri eski kilisenin mihrap (apsid) kısmının yarım kubbesinde Hzİsanın göğe çıkış sahnesinin (Ascension) tasvir edilmiş olduğu, alt kenarda sıralanan ve yukarıya bakan Havarilerden anlaşılmaktadır

Cami günümüzde boş ve kullanılmamaktadır

Fatih Cami (Amasra)



Amasra Kalesi içerisinde IXyüzyılda yapılmış olan Bizans kilisesi Amasranın Fatih Sultan Mehmet tarafından fethinden sonra camiye dönüştürülmüştür

IXyüzyıl Bizans mimarisinin duvar işçiliği ve küçük ölçüdeki kilise planının uygulandığı bu yapının narteksi, naosu bulunmaktadır Bu bölümler 19x11 m ölçüsünde, dikdörtgen planlı olup, camiye dönüştürüldükten sonra son cemaat yeri ile ibadet mekanına çevrilmiştir Caminin Bizans tuğla işçiliği dışında herhangi bir bezemesi bulunmamaktadır

Yapının üst örtüsü tonozludur 1887 yılında onarım geçirmiştir Son dönemlerde bir çok onarım geçirdiğinden orijinalliğinden uzaklaşmıştır

İskele Camisi (Amasra)

Amasranın XIXyüzyılda kale dışına doğru taşması ve genişlemesi sonucunda yeni mahalleler meydana gelmiştir Buradaki iki liman arasında Hacı Ali Bey (1785-1860) Eyiceler ve Hacı Nuri Mescitlerini yaptırmıştır Bunlardan Büyük İskele Camisi XIXyüzyıl barok üslubunda yapılmıştır Küçük ölçüdeki bu caminin üzeri merkezi bir kubbe ile örtülüdür

Bartın Kuşkayası Anıtı



Roma döneminde, Bartın-Amasra arasındaki Askersuyu denilen geçidin üzerinde İmparator Cladius döneminde MSIyüzyılda Gaius Lilius Aguilla tarafından kayadan yontma bir anıt olarak yapılmıştır Kemerli niş içerisindeki bu anıt 180 m boyundadır Anıtın bulunduğu yer geçidin en dar yeri olup, aynı zamanda burası Karadenize yöneliktir

Bu anıtın üzerindeki kitabeden başka imparator heykeli ve ordu kartalı (legion) bulunmaktadır Bunlardan imparatorun başı ile ordu kartalı kaybolmuş, günümüze yalnızca heykelin gövdesi ile kitabesi gelebilmiştir Buna benzer bir anıtın kalıntıları Amasraya hakim olan Sayvan Kayada görülmektedir

Bartın-Amasra Müzesi



Amasra Müzesi Belediye binasındaki küçük bir salonda 1955 yılında açılmış, 1969 yılında eski bir ilkokul binasına taşınmıştır Amasra Müzesi XIXyüzyılın sonunda Bahriye Mektebi olarak yapılan tek katlı bugünkü bina, restore edilmesinden sonra 1982 yılında ziyarete açılmıştır

Müze, arkeolojik eserler ve etnoğrafik eserler olmak üzere iki ayrı bölümden oluşmaktadır Arkeolojik eserler bölümünde yörede bulunan Helenistik, Roma, Bizans, Ceneviz dönemlerine ait keramik, maden eserler ve heykelleri ile kitabeler sergilenmektedir Yöredeki mezarlarda ele geçen pişmiş toprak ve cam koku, gözyaşı şişeleri, altın ve bronz süs eşyaları, ayrıca denizden çıkarılan çeşitli tipte amphoralar testiler sergilenmektedir Yine aynı çağlara ait bronzdan heykelcikler, bilezikler, olta iğneleri, haçlar, silahlar, kandiller ve kaplar bulunmaktadır Ayrıca bu bölümde Helenistik, Roma, Bizans, Ceneviz dönemlerine ait altın, gümüş ve bronz sikkeler sergilenmektedir

Müzenin etnoğrafik eserler bölümünde Geç Osmanlı dönemine ait çeşitli yazı takımları, şamdanlar, mühürler, kantarlar ve seramikler bulunmaktadır Bunların yanı sıra Amasranın yöresel giysileri, gümüş süs eşyaları, yatak ve yastık örtüleri sergilenmektedirYazma eser olarak Kuranlar, düz yaygılar olarak halı ve kilimler, Osmanlı döneminde kullanılan kap ve kacaklar ile duvar saatleri de etnoğrafik bölüm eserleri arasındadır Ayrıca müzenin koridorunda sergilenen,1852 tarihli Saray Matbaasında basılmış Akdeniz haritası üzerinde durulacak belge niteliğinde bir eserdir

Müze bahçesinde Helenistik, Roma, Bizans, Ceneviz ve Osmanlı dönemlerine ait çeşitli taş eserler bulunmaktadır

Bartın Sivil Mimari Örnekleri

Bartın Evleri



Bartın Türk sivil mimarisi örneklerinin ortadan kalkmadan günümüze ulaştıran ender yerleşim alanlarından birisidir Kültür ve Turizm Bakanlığınca koruma altına alınan 260 civarında Bartın evi bulunmaktadır Bu evlerin büyük bir kısmı son derece iyi korunmuş olup, içerisinde yaşanmaktadır

Bartın evleri genellikle bahçe içerisinde yapılmıştır Evler yöresel ismi ile daraba denilen ağaç parçalarından yapılmış çitlerle çevrilidir Bahçeler içerisinde bazıları kitabeli, taştan ve günümüzde de kullanılan kuyular bulunmaktadır Bahçeye girişten eve ulaşılan kayrak taşları ile yapılmış yollar vardır

Bartın evleri, yakınlarındaki Safranbolu evleri ile benzerlik göstermemektedir Buradaki evler ahşap olup, ayrı ayrı yapılmış ve kullanımlarından ötürü de değişikliğe uğramıştır Bu evlerin bazıları Doğu Karadeniz evleri ile de benzerlik göstermektedir Evlerin çoğu iki veya üç katlı olup, taş temeller üzerine kerpiç ve moloz taştan yapılmıştır Zemin katlarda günlük yaşamda kullanılan mutfak, kiler gibi bölümler yer almaktadır İkinci ve üçüncü katlar ev halkının yaşadığı bölümler olup, ortadaki bir sofaya odalar açılmaktadır Ayrıca odalar içerisindeki dolaplar ve bazılarında da tavan süslemeleri dikkat çekmektedir

Bartın evlerinin bazılarında iki yönlü merdivenlerle birinci kata çıkılmaktadır Buradaki geniş alanda yerleştirilen dikmelerle üst kattaki boydan boya cepheyi kaplayan balkon desteklenmektedir Evlerin üst örtüsü, geniş saçaklıklı düz veya kırma çatılıdır

Bartın Doğal Güzellikleri

Gürcüoluk Mağarası (Amasra)



Bartına 32 km uzaklıkta, Amasra Karakaçak Köyünün Kuyupınar Mahallesinde bulunan Gürcüoluk Mağarası ilin başlıca doğal güzelliklerinden birisidir Karakaçak Köyünden 3 km uzaklıktaki bu mağara 15 ayrı odadan oluşmaktadır Ancak bir kişinin geçebileceği dehlizlerle odalar birbirlerine bağlantılıdır
Mağaranın büyük bir girişi bulunmakta olup, 169 m uzunluğundadır İçerisinde sarkıtlar, dikitler ve damla taşlar bulunmaktadır

Aksuçayı Şelalesi

Bartın Ulus-Kumluca Bucağı Kızıllar Köyünün Umar tepesinde bulunan Aksuçayı 35 mlik bir yükseklikten aşağıya akmaktadır Bartının önemli doğal güzelliklerinden olan Aksuçayı Şelalesi aynı zamanda folklorik yönden de önemlidir Nitekim Umar Tepesindeki kayalarda bulunan izlerin HzAlinin atına ait olduğuna inanılmaktadır

Dereköy Madensuyu

Bartın madensuları ve şifalı su kaynakları bakımından oldukça yoksuldur Yalnızca dereköy Madensuyunun safrakesesi ve bağırsak hastalıklarını tedavi ettiğine inanılmaktadır