Uluslararası Turizmin Azgelişmiş Ülkeler Açısından Sakıncaları

Uluslararası Turizmin Azgelişmiş Ülkeler Açısından Sakıncaları
Turizm geliştikçe ve seyahat edenlerin sayısı arttıkça turizmin olumlu ve olumsuz etkilerinin gerçekleşme potansiyeli de artmaktadır İspanya Ticaret ve Turizm Bakanı Dr Pablo Cela 1979ta yaptığı bir konuşmada turizmin ülkesindeki dramatik büyümesi “Bu şekilde büyümeye devam edemeyeceğiz” demesiyle aktarılmıştı Buna bağlı olarak liderler artan insan trafiğinin kırılgan çevre üzerindeki etkilerini göz önünde bulundurmaya başladılar

Uluslararası turizmin olumlu ve olumsuz etkileri ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir Azgelişmiş ülkelerin ihraç ürünleri ağırlıklı olarak tarım ürünleri ve hammaddelerden oluşmaktadırBunların toplam dünya ihracatındaki ekonomik payı gittikçe azalmaktadır Diğer bir deyişle azgelişmiş ülkeler, gelişmelerini sağlayabilmek ve gelişmiş ülkelerle aralarındaki açığı kapatabilmek için daha fazla ihracat yapmak zorundadırlarAncak gelişmiş ülkelerin ihraç ürün ve hizmetlerinin fiyatları, azgelişmiş ülkelerinkinden büyük bir hızla artmaktadır

Dolayısıyla azgelişmiş ülkelerin ekonomik kalkınmaları için gelişmiş ülkelere finansman, teknoloji ve nitelikli işgücü açısından bağımlı konuma gelmeleri beraberinde giderek büyüyen döviz açığı sorununu getirmektedir Türkiye gibi bazı ülkeler (İspanya, Yunanistan vs) işçi dövizi ve uluslararası turizm gelirlerini arttırarak döviz açıklarını kapatma çabası içindedirler Bu durum, birçok ekonomist tarafından uluslararası turizm talebinin gelişmiş ülkelerde (Turist Üreten Ülkelerde) oluşup, yönlendirilmesinden dolayı, azgelişmiş ülkelerin gelişmiş ülkelere olan klasik anlamdaki bağımlılıklarının yeni tip bir bağımlılığa dönüşmesi olarak nitelendirilmektedirBu yeni bağımlılık (klasik anlamdaki bağımlılık yerine uluslar arası turizm gelirine olan bağımlılık); turist üreten ülkelerdeki,

- Kişisel tüketim,
- Turizm sektörünün ithal girdileri,
- Genellikle turist gönderen ülkelerde üstlenmiş olan tur operatörü vb gibi pazarlama kuruluşları ve ulaştırma, konaklama ile diğer yardımcı turistik işletmeler ve,
- Azgelişmiş ülke ekonomilerinin turizm sektörü entegrasyonunu etkilemedeki zayıflamadan dolayı zaten ülke dışında oluşan turizm talebini yönlendirmemesi gibi nedenlerle ortaya çıkmaktadır

Ayrıca turizm gibi birçok sosyo-politik, siyasal, doğal ve sağlık nedenli olumsuz gelişmelerden hızla ve büyük çapta etkilenen ve fiyat esnekliği yüksek olan bir sektöre aşırı bağımlılığın kıt kaynaklı azgelişmiş ekonomiler açısından sakıncaları bulunmaktadır

Azgelişmiş ülkeler açısından bir turizm sektörü oluşturulması ve geliştirilmesindeki birincil neden ekonomik kalkınmaları için gerekli olan döviz girdisinin sağlanmasıdır Ancak, bu sektörün geliştirilmesi için söz konusu ülkelerin ekonomik gelişmişlikleri oranıyla değişen ölçülerde döviz harcamaları da gerekmektedir Bu harcamalar, sektörün ülke ekonomisine ölçülebilir maliyetlerini temsil eder Bu ölçülebilir ekonomik maliyetler beş ana başlık altında toplanabilir:

a) Gelen turistlerce satın alınan ürün ve hizmetlere yapılan ödemeler,
b) Yurtdışında yapılan promosyon ve reklam kampanyaları ile yurtdışı turizm bürolarının faaliyetleri için gerekli olan ödemeler,
c) Yurtdışında personel eğitimi için yapılan ödemeler,
d) Sektör için ithal edilen yatırım mallarına yapılan ödemeler,
e) Yabancı personele ve sektördeki yabancı sermaye yatırımlarından doğan kira amortisman, faiz ve kar transferlerine yapılan ödemeler

Uluslararası turizmin “Özendirme-Sergileme Etkisi” (Demonstration Effect) söz konusu ülkelerde üretilememekte olan mal ve hizmetlerin ithaline yol açacak bir tüketim eğilimi yaratabilir Sonuç olarak ölçülebilir döviz kayıpları politika yapıcıları tarafından gözönünde tutulmazsa uluslararası turizmin gelişmesinden beklenen net yararlar sağlanamayabilir Dolayısıyla bir fayda-maliyet analizi gereklidir (Olalı,1983;235) Bir canlandırma yapmak gerekirse, gittiği yerde ortalama 1000 $ harcama yapan birini ele alalım Bu kişi uluslararası standartlarda bir otelde kalır, gurme yemeklerin tadını çıkarır, hediyelik eşya olarakta birkaç ithal malı ürün satın alır Ortaya çıkan bu çeşit tüketim nedeniyle, ithal mallara ödenen para nedeniyle yapılan ödemenin % 50 sinin anında ülkeyi terk ettiğini hesaplayabilirizGeriye kalan para miktarı 500 $ a eşittir
Turistik ve tamamlayıcı mal ve hizmetlerin fiyatları turizm sezonu öncesi ve sezon boyunca artar ve vardığı en yüksek düzeyde gelecek sezona kadar kalır; yeni sezon ile birlikte aynı trendi izler Ayrıca turizmin gelişmesi birçok ülkede gayrimenkullerin ve tüketim mal ve hizmetlerinin fiyatlarını olağanın üstünde etkilemektedir Buna en güzel örnek Karaibler gösterilebilir
Uluslararası turizmin genellikle yeterince önem verilmeyen bir başka sakıncası ise, ölçülemeyen (non-economic) olumsuz etkilerdir Turizmin bu özelliği çeşitli biçimlere ortaya çıkmaktadır Örneğin, belli başlı turist kabul eden ülke ve/veya yörelerin bazılarında yabancı turist yoğunluğunun kabul edilemez düzeylere varması sosyal, kültürel ve hatta politik huzursuzluklara ve patlamalara neden olmaktadır Jamaika, Bahama ve Bermuda gibi Ada ekonomileri ve Yunanistan, İspanya gibi kıta ülkelerinde bu tür olaylar çıkmış bulunmaktadırÇok sık rastlanmasa da popüler tatil yörelerinde yerel halkın kendi plajlarına serbestçe girebilmeleri engellenmektedir

Yaşamın aşırı ticarileştirilmesi (commencialization) olgusuna turizmin katkıları önemli boyutlarda olabilmektedir Tek başına turizm tarafından yaratılmasa bile, aşırı ticarileşmede turizmin payı yadsınamayacak kadar büyüktürUluslar arası turizmin bu olumsuz etkileri göz ardı edilmezken, olumlu etkiler meydana gelen kültürel değişimler ve uluslararası bağlantılardaki yükselme olabilir