Türkiyenin Biyolojik Zenginlikleri

TÜRKİYENİN BİYOLOJİK ZENGİNLİKLERİ

Gündelik yaşamımızda kullandığımız kültür bitkilerinin ve evcil hayvanların yabanî akrabalarının önemli bri kısmının orjininin Türkiye olduğu az bilinen bir husustur Doğa meraklıları, biyologlar, ziraatçiler, ormancılar, veterinerler, farmakologlar tarafından bilinen bu özellik, son yıllarda çevre bilimlerinin genel kültür hayatımızda daha fazla yer etmesiyle birlikte giderek daha çok tanınmaya başladı Kirazın, vişnenin, kayısının, bademin, incirin ve daha nicelerinin anavatanı Türkiye Öyle ki bu bitkilerin bilimsel isimlerinden batanlarının Türkiye olduğu kolayca anlaşılmakta Örneğin incirin bilimsel adı Ficus Carica dır; yani, Latince’den Türkçe’ye çevirecek olursak bu meyvanın adı Karyalı İncir dir Anımsanacağı gibi Karya, Güney Ege’de hüküm sürmüş antik bir krallığın ismi Başkent Ankara’nın adı da çeşitli bitki ve hayvanların Latince isimlerinde geçmekte Ayrıca, kirazın anavatanı olarak Giresun kabul edilmekte ve bu durum Latince isminde de belli olmaktadır: Prunus Cerasus Evcil koyunun yabanisi yine Anadolu’ya ait bir türdür Yaban koyunu veya ceren adıyla bilinen bu hayvanın Latince ismi Ovis Ammon Anatolica’dır BR Kültüre edilen bitkilerin, evcilleştirilen hayvanların anayurdu olmasının yanında, Türkiye yabani bitkiler yönünden de çok zengindir Ağaç, ağaçcık, çalı, çiçekli ve çiçeksiz otsu bitkiler olmak üzere Türkiye’de dokuz bini aşkın bitki türü bulunmaktadır Bunların üçte biri endemiktir, yani dünyada doğal olarak sadece Türkiye’de bulunmaktadır Yabanî hayvanlar yönünden Türkiye daha da zengin Omurgalı ve omurgasız hayvan türü sayısı yüzbinin üzerindedir Bu sayılar Rusya dışında Türkiye’nin bütün komşularından çok daha zengin olduğunu ortaya koymaktadır Biyolojik çeşitlilik yönünden Türkiye’nin zenginliği bir rastlantı değil Bilindiği gibi Anadolu yarımadasının yabancı dillerdeki bir adı da Küçük Asya (Asia Minor / Klein Asien) Bu isim Anadolu’nun fiziksel yapısı itibariyle bir kıtanın özelliğini kendi ölçeğinde göstermesinden kaynaklanmakta Gerçekten de yedi ayrı coğrafi bölge içinde birbirinden çok değişik karakterdeki fiziksel yapı olağanüstü çeşitliliğe yol açmakta, farklı ekolojik özellikler sergilemekte Ülkenin kuzeydoğusunda iki metrenin üzerindeki yağışın geliştirdiği ılıman kuşak yağmur ormanları boy gösterirken, orta kesimlerde yüzlerce metrekarelik tuzlu göller ve çevresinde çorak alanlar bulunmakta Türkiye’nin dünya üzerindeki coğrafi konumu da biyolojik çeşitliliğin zenginleşmesine neden olmuş Asya ve Avrupa arasında doğal bir köprü konumunda olan Türkiye, Afrika’nın kuzeyine çok yakın olduğundan, kuşların göç yollarının önemli bir bölümü Anadolu’dan geçmektedir Keza İstanbul ve Çanakkale Boğazları Karadeniz, Marmara ve Ege arasındaki balık ve diğer göçmen deniz canlılarının hareketine imkân vermektedir Buzul devrinde Anadolu’nun ılıman iklimde kalmış olması soğuktan kaçan birçok canlı türünün buraya sığınmasına neden olmuş Daha sonra bu toprakları benimseyen canlı türleri biyolojik zenginliğin artmasına yol açmışlar Karalarda görülen büyük fiziksel farklılıklar ve buna bağlı olarak gelişen çok çeşitli ekolojik yapı, Türkiye’yi üç yandan çeviren denizlerde de görülmektedir Derinlikleri, renkleri, ısıları farklı olan denizlerin tuzluluk oranları da büyük değişiklikler göstermekte, Karadeniz’de binde 18 olan tuzluluk Marmara’da -*binde 23’e, Ege’de binde 32’ye, Akdeniz’de binde 38’e ulaşmakta Denizlerinin tuzluluk oranı bu kadar büyük değişiklikler gösteren başka bir ülke yoktur Ekolojik yapıdaki bu değişiklik de zenginliği artıran bir etken olmaktadır Ve belki de hepsinden önemlisi, bilim adamları tarafından yerküre üzerinde belirlenen dokuz gen merkezinden ikisi Türkiye üzerinde bulunmaktadır Gen teknolojisinin inanılmaz gelişmeler kaydettiği günümüzde, bu denli zengin biyolojik çeşitliliğe sahip olmak gerçekten büyük bir şans Ancak bu varlıkların yok olmaması için doğayı koruma çalışmalarına katılmak ve desteklemek, herkes için çağdaşlığın gereği sayılmalı ANADOLUNUN BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİ ANADOLUDA DOĞAL HAYAT BİTKİLER CENNETİ TÜRKİYE TÜRKİYE DE KAPLUMBAĞALAR TÜRKİYE DE AKDENİZ FOKLARI ANADOLUNUN BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİ Avrupa ile Asya arasında, üç tarafı,nitelikleri birbirinden oldukça farklı olan denizlerle çevrili, üç kıta arasında köprü görevi yapan, 779000 km2 lif bu yarımada, tomografik özellikleri nedeniyle, kısa mesafelerde değişik iklim kuşaklarını bünyesinde bulundurmaktadır Anadolunun tomografik yapısı çok farklı olduğu ve özellikle çok kısa mesafelerde ekolojik faktörleri çok büyük ölçülerde değiştiği için, bulundurduğu canlılar,evrimsel olarak zengin bir şekilde çeşitlenmeye uğramış tür ve alt türler cennetini meydana getirmiştir Anadolu Jeolojik dönemlerde (yaklaşık 300 milyon yıl önce) tropikal iklim özelliği göstermiş, daha sonra subtropikal iklim özelliği göstermiş (yaklaşık 70 milyon yıl önce) olup, bunun devamında da şimdiki iklim özellikleri oluşmaya başlamıştır (yaklaşık 30 milyon yıl önce) Bugün kuzeyde; yağışlı, nemli ve ılıman iklim, doğuda kışları soğuk ve kurak bir çeşit Sibirya tipi iklim, güneydoğu kesiminde sıcak ve kurak bir çeşit çöl iklimi, iç kısımda yazları yağışsız, kurak ve sıcak, kışları ise karlı ve soğuk bir iklim; batıda ve güneybatıda yazları sıcak ve kurak, kışları yağmurlu Akdeniz iklimi hakimdir Tüm bu bölgelerin kapsadığı alanların içerisinde, deniz düzeyinden yükseklik ve alçaklığa bağlı olarak iklim farklılıkları görülmektedir Ör; Doğuda Iğdır ovası bir çeşit Akdeniz iklimi özelliği gösterirken, hemen yanı başında bulunan ünlü Ağrı dağı ve platosu bir çeşit Sibirya iklimine sahiptir Anadolu, birçok canlının geçmişte ve bugün yayılışını önleyen, zoocoğrafik açıdan büyük önemi olan, dağ silsilelerinden oluşmuş birçok bari yere sahiptir Bu bari yerler sadece Türkiyedeki canlıların çeşitlenmesini sağlamamış, kıtalar arasında da biyolojik bileşim bakımından önemli farkların ortaya çıkmasına neden olmuştur Anadolunun flora ve fauna bakımından tür zenginliği de bu nedene dayanmaktadır Birçok canlı grubunun evrimsel olarak farklılaşması bu bari yerlerin etkisiyle gerçekleşmiştir Özellikle buzul dönemlerinde ve buzul sonrası dönemlerde, bu bari yerler, geçişleri büyük ölçüde önlediği için, populasyon farklılaşmalarına ya da yayılışların sınırlanmasına neden olmuştur Türkiye diğer biyolojik çeşitliliklerinin yanı sıra omurgazıslar bakımından da bir cennettir