Timur İmparatorluğu

Timur İmparatorluğu

Babası Barlas kabilesi lideri Turgay olan Timur, 1336'da Semerkant yakınlarında Keş (Yeşil Şehir)'de doğmuştur Timur'un ortaya çıktığı tarihlerde, Çağatay Hanlığı sarsıntı geçirmekte idi Otorite boşluğundan faydalanan, Cengiz hanedanından olmayan emirler, Çağatay hanlığı içerisinde idareyi ele alarak nüfuzlarını artırmaktaydı Nitekim 1360 yılından itibaren adından söz edilmeye başlayan Timur, önce Emir Hüseyin ile 1370 yılından itibaren de tek başına Maveraünnehir'de hâkimiyet kurmuştur

Bu dönemde girdiği bir savaşta ayağının sakat kalması sebebiyle tarihlerde Aksak Timur (Timurleng) diye anılacak olan Timur, Cengiz soyundan gelmediği için emir unvanını kullanmıştır Emir Timur, 1370-1405 yılları arasında yaptığı seferlerle, Harezm, Doğu Türkistan, İran, Azerbaycan, Hindistan Delhi Sultanlığı, Irak, Suriye, Altın Orda Hanlığı ve Osmanlı Devleti'nin de içinde bulunduğu muazzam büyüklükteki topraklara hâkim olmuştur Onun fetihleri, sonuçları açısından, Türk Tarihini derinden etkilemiştir Meselâ, Altınorda Hanı Toktamış üzerine düzenlediği seferler (1391/8) Altınorda Devleti'nin çöküşüne ve yerine bölge hanlıklarının kurulmasına sebep olurken, Moskova Knezlerinin güçlenmesini de beraberinde getirmiştir Böylece, XVI yüzyıldan itibaren Rusya'nın Kafkaslar ve Deşt-i Kıpçak'a doğru yayılması söz konusu olacaktır Ancak Timur'un Türkistan'a hâkim olması aynı zamanda Özbek, Kazak ve Türkmenlerin günümüze kadar ulaşacak olan tarihlerinin de mihengi noktasını teşkil eder

1398/99'da Hindistan Delhi Sultanlığına düzenlediği sefer de bölgedeki siyasî ve kültürel yapının değişmesine sebep olmuştur Ancak Timur'un 1402 Ankara Savaşı ile Yıldırım Bayezid'i yenip, Anadolu'yu ele geçirmesi, Osmanlı tarihinde unutulmaz bir yer tutar Bu olayla, Anadolu'daki Türk birliği sarsılmış, beylikler yeniden canlanmış ve "Fetret Devri" dediğimiz taht mücadeleleri Osmanlı Ddevleti'nin yıpratmıştır Ülkesindeki karışıklıklar sebebiyle Anadolu'da fazla kalamayan Timur, Çin seferine giderken yolda hastalanarak ölmüştür (1405) Timur'un ölümünden hemen sonra devlet oğlu ve torunları arasında paylaşılmıştır Buna göre; Torunu Muhammed başkent Semerkant' ta tahta çıkarken, diğer torunları Pir Muhammed ile İskender İran' da, 3 oğlu Miranşah Bağdat ve Azerbaycan'da, en küçük oğlu Şahruh ise Horasan'da yerleşmişlerdir

Timurlular adı verilen bunlar arasında Şahruh, Maveraünnehir bölgesini de ele geçirerek, Herat şehri merkez olmak üzere devletini kurdu Ardından İran ve Azerbaycan'ı da hâkimiyetine alan Şahruh dönemi (1407-1447), Türkistan'da parlak bir kültür hayatının başlangıcı olmuştur Şahruh'un ölümü üzerine, tahta büyük bir alim ve astronom olan oğlu Uluğ Beğ geçti Onun iki yıllık saltanatı mücadeleler içinde geçmiş ve oğlu tarafından öldürülünce ülke dahilinde büyük karışıklıklar çıkmıştır Nitekim Miranşah'ın torunu Ebu Said'in Akkoyunlu Uzun Hasan'a yenilmesiyle (1469) Horasan'ın batısında kalan bütün topraklar Akkoyunluların eline geçti

Timurlulardan yalnız Hüseyin Baykara (1469-1506) Horasan'da tutunabilmiştir Başkenti Herat, Türk tarihinde sayılı kültür merkezlerinden biri oldu Ünlü Türk şair ve ilim adamı Ali Şir Nevai burada yetişmiştir Baykara'nın oğlu Bediüzzaman'ın hükümdarlığı zamanında, Özbek hükümdarı, Şibani Muhammed Han'ın başkent Herat'ı ele geçirmesi( 1507), Timurluların sonu oldu Timurlulardan Babür Türkistan'da başarılı olamayınca, Hindistan'a giderek (1519) Türk-Hind İmparatorluğu'nu kurmuştur

TİMUR İMPARATORLUĞU

Timur

' Timur iç karışıklar içinde bulunan Çağatay Devletine son vererek toprakları üzerinde emir ilan etti Merkezi Semerkant olan devleti kurduktan sonra Horasan İran Irak Azerbaycan Kafkasya Hindistan ve Afganistan’ı aldı Yıldırım Beyazit ile yaptığı Ankara savaşını kazandı (1412)1405’te Çin seferi sırasında ölünce oğulları arasında taht kavgaları çıktı ve Özbekler bu devlete son verdiler

Babası Barlas kabilesi lideri Turgay olan Timur, 1336'da Semerkant yakınlarında Keş (Yeşil Şehir)'de doğmuştur Timur'un ortaya çıktığı tarihlerde, Çağatay Hanlığı sarsıntı geçirmekte idi Otorite boşluğundan faydalanan, Cengiz hanedanından olmayan emirler, Çağatay hanlığı içerisinde idareyi ele alarak nüfuzlarını artırmaktaydı Nitekim 1360 yılından itibaren adından söz edilmeye başlayan Timur, önce Emir Hüseyin ile 1370 yılından itibaren de tek başına Maveraünnehir'de hâkimiyet kurmuştur Bu dönemde girdiği bir savaşta ayağının sakat kalması sebebiyle tarihlerde Aksak Timur (Timurleng) diye anılacak olan Timur, Cengiz soyundan gelmediği için emir unvanını kullanmıştır

Emir Timur, 1370-1405 yılları arasında yaptığı seferlerle, Harezm, Doğu Türkistan, İran, Azerbaycan, Hindistan Delhi Sultanlığı, Irak, Suriye, Altınordu Hanlığı ve Osmanlı Devleti'nin de içinde bulunduğu muazzam büyüklükteki topraklara hâkim olmuştur Onun fetihleri, sonuçları açısından, Türk Tarihini derinden etkilemiştir Meselâ, Altınordu Hanı Toktamış üzerine düzenlediği seferler (1391/8) Altınordu Devleti'nin çöküşüne ve yerine bölge hanlıklarının kurulmasına sebep olurken, Moskova Knezlerinin güçlenmesini de beraberinde getirmiştir Böylece, 16ncı yüzyıldan itibaren Rusya'nın Kafkaslar ve Deşt-i Kıpçak'a doğru yayılması söz konusu olacaktır

Ancak Timur'un Türkistan'a hâkim olması aynı zamanda Özbek, Kazak ve Türkmenlerin günümüze kadar ulaşacak olan tarihlerinin de mihengi noktasını teşkil eder 1398/99'da Hindistan Delhi Sultanlığına düzenlediği sefer de bölgedeki siyasî ve kültürel yapının değişmesine sebep olmuştur Ancak Timur'un 1402 Ankara Savaşı ile Yıldırım Bayezid'i yenip, Anadolu'yu ele geçirmesi, Osmanlı tarihinde unutulmaz bir yer tutar Bu olayla, Anadolu'daki Türk birliği sarsılmış, beylikler yeniden canlanmış ve Fetret Devri'' dediğimiz taht mücadeleleri Osmanlı Devleti'ni yıpratmıştır Ülkesindeki karışıklıklar sebebiyle Anadolu'da fazla kalamayan Timur, Çin seferine giderken yolda hastalanarak ölmüştür (1405) Timur'un ölümünden hemen sonra devlet oğlu ve torunları arasında paylaşılmıştır Buna göre, Torunu Muhammed başkent Semerkant' ta tahta çıkarken, diğer torunları Pir Muhammed ile İskender İran' da, 3ncü oğlu Miranşah Bağdat ve Azerbaycan'da, en küçük oğlu Şahruh ise Horasan'da yerleşmişlerdir

Timurlular adı verilen bunlar arasında Şahruh, Maveraünnehir bölgesini de ele geçirerek, Herat şehri merkez olmak üzere devletini kurdu Ardından İran ve Azerbaycan'ı da hâkimiyetine alan Şahruh dönemi (1407-1447), Türkistan'da parlak bir kültür hayatının başlangıcı olmuştur Şahruh'un ölümü üzerine, tahta büyük bir alim ve astronom olan oğlu Uluğ Beğ geçti Onun iki yıllık saltanatı mücadeleler içinde geçmiş ve oğlu tarafından öldürülünce ülke dahilinde büyük karışıklıklar çıkmıştır Nitekim Miranşah'ın torunu Ebu Said'in Akkoyunlu Uzun Hasan'a yenilmesiyle (1469) Horasan'ın batısında kalan bütün topraklar Akkoyunluların eline geçti Timurlulardan yalnız Hüseyin Baykara (1469-1506) Horasan'da tutunabilmiştir Başkenti Herat, Türk tarihinde sayılı kültür merkezlerinden biri oldu Ünlü Türk şair ve ilim adamı Ali Şir Nevai burada yetişmiştir Baykara'nın oğlu Bediüzzaman'ın hükümdarlığı zamanında, Özbek hükümdarı, Şibani Muhammed Han'ın başkent Herat'ı ele geçirmesi ( 1507), Timurluların sonu oldu Timurlulardan Babür Türkistan'da başarılı olamayınca, Hindistan'a giderek (1519) Türk-Hind İmparatorluğu'nu kurmuştur
'''

Timur İmparatorluğu

Timur, kendi adıyla anılan büyük Türk İmparatorluğu’nun kurucusudur 8 Nisan 1336′da, Türkistan’ın Keş şehrinde dünyaya geldi Semerkand’ın güneyinde bulunan bu yerin bu günkü adı “Yehr-i Şebz”dir Babası, Barlas oymağının beyi Turagay (Turgay), annesi Tekine Hatun idi Barlas boyu Orta Asya’dan gelen bir Türk kavmidir O devirde Barlas boyu Çağatay Hanlığı’na bağlı idi

Timur’un babası, 1360′da ölmüş, onun yerine geçen amcası Hacı Barlas ‘da 1361′de öldürülmüştü Timur, O sırada 25 yaşlarında idiCesur, zeki, bilgili bir Türk asilzadesi olan Timur, siyasî ve askerî dehasını gösterecek her fırsattan yararlanacak, kısa zamanda yükselecek ve cihangir olacaktı Doğu Türk Hakanlığı’nın tahtına çıkacak, imparatorluğun sınırlarını İtil (Volga)’den Hindistan’daki Ganj Nehri’ne, Tanrı Dağları’ndan İzmir ve Şam’a kadar uzatacaktı

İskender, Sezar ve Dârâ gibi ünlü cihangirlerin seviyesine çıkabilmek için, Timur, hepsi zaferle sonuçlanan 17 sefer düzenlemiş, 27 ülkenin hakanına baş eğdirmiş, onlara baş olmuştuBöyle bir şahsiyeti çocukluğundan itibaren bazı özellikleriyle tanımak gerekir
İşte tarihçilerin Timur için söyledikleri:

At binen, kılıç kuşanan, attığı oku yüzük deliğinden geçiren bir çocuk; on iki yaşında savaşa katılan bir bahadır; savaşlardan, savaş talimlerinden arta kalan zamanını okumakla, büyük âlimlerden ders almakla geçiren genç bir idealist; üç yüz kişilik bir kuvvetle on bin kişilik bir orduyu yenen eşsiz stratejist; bir savaşta ayağından yaralanan ve bu yüzden adının sonuna Fars dilinde “topal” anlamına gelen “lenk” sıfatı eklenen bir başbuğ (Türkler ‘Aksak Timur’ Batılılar ‘Tamerlan’ derler); dünya tarihine, özellikle Türk-İslâm tarihini çok iyi bilen, dinin, ilim ve sanatın koruyucusu; Asya’da Türkçe’nin, Türk sanat ve kültürünün Fars kültürünün baskısı altında yok olup gitmesini önleyen, öne geçmesi, örnek olması çığırını açan hükümdar; aman dileyenin dostu, düşmanlarının acımasız baş belası, ama askerlerinin âdeta taptığı hükümdar ve milletinin babası…

Bu kadar değil Günahını sevabından, zulmünü adaletinden çok göstermek isteyenler de vardır Kellelerden kuleler yaptığını, şehirleri yakıp yıktığını da hatırlatırlar Yıldırım Bayezid’le savaşmış ve kardeş orduları birbirine kırdırmış olmakla da suçlanır Gerçekten Ankara Savaşı’ndan sonra Osmanlı Devleti bir süre bocalamış ve bir fetret devri geçirmiştir Fakat aynı tarihçiler, hatta bütün tarihçiler, Timur’un son ana kadar savaşı başlatmamak için, Yıldırım’ın ise başlatmak için gayret gösterdiğini yazarlarEy Firdevsî, kalk, kalk da, her satırında kötülediğin mağlup Türk’ü şimdi gör!

Timur’u, Hıristiyan Batı, zalim ve yıkıcı olarak anar Timur, daha hayatta iken bu suçlamalara cevap vermiştir O, İlhanlı Devleti’nin ve ona bağlı Çağatay Hanlığı’nın kargaşalıklar, entrikalarla sarsıldığı bir dönemde, yenilmez bir güç olarak ortaya çıkmıştı Türk, İran ve Arap tarihçileri, bu kargaşalığa Yahudi tüccarların ve Hıristiyan misyonerlerin birinci derecede sebep olduklarını belirtirler Bu tüccarlar ve bazı misyonerler Avrupa krallarına casusluk yapıyorlardı ve bunlar bütün Türkistan’a dolmuşlardı Timur bunların faaliyetlerine son verdi Hindistan’dan Hıristiyan misyonerlerin kovulmasını, bu kıtada Müslümanlığın yayılmasını sağladı Bunun için Hıristiyanlar ona düşman idi Timur, işgal ettiği yerlerde, Yunan ve Roma eserlerinin kalıntılarını, putları yıkmıştı Bu yüzden ona “yıkıcı” demişlerdir

Ama ona kendi devrinin İslâm âlimleri, “Kutbeddin”,”Sâhib-Kırân-ı Âzam Cennet Mekân” adını da vermiş ve böylece onun, Dinin kutbu, en iler geleni; Kutlu, güçlü ve cennetlik” bir hükümdar olduğunu da söylemişleridir İsfahan’dan yetmiş bin kişiyi kılıçtan geçirip kellelerini kule gibi yığması da insan kellesinden kule yapan hükümdar” olarak anılmasına sebep olmuştur Buna kendisinin verdiği cevap şudur: “İsfahan’a bıraktığım memurlarımı ve beş bin kişilik askerimi, isyan edip bir tekini bile sağ bırakmadan kılıçtan geçirdikleri, dinsizlik ettikleri için…”

İran tarihçilerinin, Timur’un daima aleyhinde olmalarının, böylece batıda olduğu gibi doğuda da kötülenmesinin bir sebebi de şudur: Timur, İran seferinde, Şehname’nin yazarı ünlü şair Firdevsî’nin mezarına giderek, “Kalk, kalk da, her satırında kötülediğin mağlup Türk’ü şimdi gör!” demiştir

Timur’un, İslâmiyete öncelik vermek ve din adamlarını kullanmak suretiyle Türk milliyetçiliğini gerilettiğini söyleyenler de olmuştur Ama o, kendi devrine kadar Bilge Kağan’dan başka hiçbir Türk hükümdarın göstermediği bir anlayışla, gurur kaynağını şu sözlerle belirtmiştir:

“Biz ki Melik-i Turan, Emîr-i Türkistan’ız,
Biz ki Türk oğlu Türk’üz;
Biz ki milletlerin en kadîmî ve en ulusu
Türk’ün başbuğuyuz!…”

Ankara Savaşı’ndan, Yıldırım Bayezid’i yenerek Bursa’yı yakmasından sonra, Osmanlı tarihçilerinin de Timur lehine yazmaları beklenemezdi Ama, yüzyıllar sonra, her şeyi daha objektif değerlendirmek mümkündür

Yaşadığı devirden, cihangirliğinden, yaptıklarından söz etmeden de onun kimliğini belirttiğimiz zaman büyüklüğünü ifade etmiş oluruz:

Timur, Sultan II Murad Han’ın 1441 yılında yazdığı bir nâme ile kendisini Büyük Türk Hakanı olarak tanıdığını ve tâbi olduğunu bildirdiği âlim hükümdar Şahruh’un babası; şair hükümdar Hüseyin Baykara’nın ve bu gün Ay’ın en geniş kraterlerinden birine adı verilen Ay atlasında Türk adını bulunduran ünlü astronom Uluğ Beğ’in dedesidir
Timur 25 yaşlarında iken Çağatay Hanlığı valilerinden Kazgan Han’ın emrine girdi ve büyük bir birliğin kumandanı oldu Kazgan Han onu kızı Olcay Türkân’la evlendirdi Kazgan Han’ın düşmanları onu pusuya düşürüp öldürdüler Timur, Kazgan Han’ı öldürtenlere savaş açarak hepsini ortadan kaldırdı Bu başarıları karşısında Çağatay Hanı onu kendi hizmetine aldı ve Tümen Beyi yaptı

Timur, bundan sonra nüfuzunu, gücünü hızla arttırdı Hanlarla, beyler arasında sık sık meydana gelen çekişmelere karışıyor, durumu kendi lehine değerlendiriyordu Devrin âlimleri, Timur’u, devletteki hızlı çöküntüyü durduracak lider olarak görmeye başlamışlardı1370 yılında Timur, Belh şehrinde, mutlar hâkim ve tam bağımsız bir duruma geldi Fakat Cengiz soyundan olmadığı ve Cengiz hanedanının büyük prestijinden de yararlanmak istediği için, Cengiz soyunun Çağatay sülalesinden Soyurgatmış Han’ı tahta çıkardı onu, hayatı boyunca kukla bir hükümdar olarak yanında gezdirdi Şeklen ona bağlı görünüyordu, ama mutlak hâkim kendisiydi

Belh’te toplanan Kurultay, Timur’ “Kutbeddin” ve Sâhib Kırân” unvanlarını verdi Timur kısa bir süre sonra başkenti Belh’ten Semerkant’a nakletti Bundan sonra dört yöne başarılı seferler düzenledi Çok iyi planlanmış taktikler uyguluyor, yıldırım savaşları yapıyor ve her seferini zaferle sonuçlandırıyordu 1371-1377 yılları arasında Harezm’e üç sefer, Moğolistan’a iki sefer düzenledi 1378′de birinci Altın Ordu seferi ile ününü bütün dünyaya tanıttı 1379′da Harezm’e bir sefer daha yaptı 1380′de Herat’a girdi ve böylece Harezm ve Horasan tamamen fethedildi 1389′a kadar yaptığı seferlerle Turfan, Karaşar bölgelerini zaptetti ve Uyguristan’ı kendisine bağladı

1390 ve 1391 yıllarında tekrar Altın Ordu seferine çıktı Bu son seferi düzenlemesine Altın Ordu Hakanı Toktamış Han’ın nankörlüğü sebep olmuştu Çünkü önceki seferlerinde Timur, Toktamış Han’ı desteklemiş onun düşmanlarını bertaraf etmişti Toktamış Han bu destek sayesinde güçlenince bu defa Timur’a başkaldırmıştı Bu seferinde, Doğu Avrupa’ya hâkim olan Toktamış’ı yıkmak için onun bütün ülkesini işgal etmek, tahrip etmek zorunda kalmıştı Bu da, Rusya’nın doğup gelişmesine sebep olacak ve Timur istemeden sebep olduğu bu gelişmeden dolayı daha sonra tarihçiler tarafından suçlanacaktı

Timur, 1401′e kadar yapılan dört seferle Irak ve Güney Anadolu, 1398-99 seferleriyle Hindistan Delhi Sultanlığı’nı, 1401-1402′ Suriye’yi fethetti Nihayet 1402′de yapılan Ankara Savaşı’nda Osmanlı Devleti’ni de mağlup ederek itaat altına aldı

“Kıymetli bahadırlar sayesinde pek çok yer fethettim ve 27 ülkenin hakanı oldum” diyen Timur hakanı olduğu ülkeleri şöyle sıralıyor: Turan, İran, Rum (Anadolu), Mağrib, Suriye, Mısır, Irak-ı Arap, Irak-ı Acem, Mazenderan, Geylan, Şirvan, Azerbaycan, Fars, Horasan, Cidde, Büyük Tataristan, Harezm, Hotin,, Kâbilistan, Bahter, Zemin, Hindistan… (Yirmi iki yer sayıyor, diğerleri de Gürcistan, Ermenistan gibi Kafkas ülkeleri)

Büyük cihangir, son seferini Çin’e yapacaktı 1404 yılı kışında her tarafın karla kaplı olduğu bir zamanda yola çıktı Ömrünün sonuna yaklaştığını seziyor, en büyük cihadı geciktirmemek gerektiğine inanıyordu Çin sınırındaki Otrar şehrine geldiği zaman durdu Burada ordusuna büyük bir geçit töreni yaptırdı Kuğu avı düzenledi Fakat Timur hastalanmış, yatağı düşmüştü Hekimbaşı Fazlullah, ona ölüm döşeğinde olduğunu apaçık bildirdi Bunun üzerine Timur vaziyetini hazırladı Sayar adamlarını, orduda bulunan torunlarını yanına çağırarak, ölüm döşeğinde bir konuşma yaptı
Timur Ölüm döşeğinde şunları söyledi:
“Oğullarım,

Milletin refahını, saadetini sağlamak için sizlere bıraktığım vasiyeti ve tüzükleri iyi okuyun, asla unutmayı ve tatbik edin Milletin dertlerine derman bulmak vazifenizdir
Zayıfları koruyun, yoksulları zenginlerin zulmüne bırakmayın “Adalet ve iyilik etmek” düsturunuz, rehberiniz olsun

Benim gibi uzun saltanat sürmek isterseniz, kılıcınızı iyice düşünerek çekiniz, bir defa çektikten sonra da onu ustalıkla kullanınız
Aranıza nifak tohumları ekilmemesi için çok dikkatli olun Bazı nedimleriniz ve düşmanlarınız nifak tohumları saçmaya, bundan faydalanmaya çalışacaklardır Fakat vasiyetimde size idare şeklini, ana ilkelerini gösterdim Bunlara sadık kalırsanız taç başınızdan düşmez

Ölüm döşeğimde söylenen babanızın bu sözlerini unutmayın
Benden sonra hakan Pir Muhammed Cihangir olacaktır Ona, bana itaat eder gibi itaat edeceksiniz Kumandanlarım, şimdi itaat yemini ediniz!”
(Ve bütün kumandanlar, saray adamları, ağlayarak yemin ettiler)
Timur, 19 Mart 1405 günü vefat etti Son sözü “Lâilâhe illallah” oldu Cenazesini mumyalayarak Semerkant’a götürdüler Sağlığında çok sevdiği torunu Muhammed Sultan için yaptırdığı türbeye, torununun yanına gömüldü

Timuroğulları

Timur’un oğulları ve torunları, sanat, kültür ve edebiyatta Türk rönesansını meydana getirdiler
Timur’un 9 karısından sadece 4 oğlu ve 2 kızı olmuştu Fakat öldüğü zaman oğullarından, yalnızca ikisi hayatta idi Bunlardan Mihrişah, Irak-ı Arap (Bağdat) ve Azerbaycan’da, bu bölgelerin beyi olarak bulunuyordu Öteki oğlu Şahruh ise, babası adına Horasan’ı idare ediyordu

Timur, vasiyetnamesinde, veliaht olarak torunu Pir Muhammed Mırza’yı seçmişti Pir Muhammed, oğullarından Cihangir Mırza’nın küçük oğlu idi Fakat, Çin seferine giderken Otrar’da öldüğü zaman Pir Muhammed, büyük babası adına Hindistan ve Afganistan’ı idare ediyordu Tahta geçmesi için oradan gelmesi ve ordunun başına geçmesi zaman alacaktı Ayrıca, Ulu Hakan olmak için oradan ayrılmasını fırsat bilenler kargaşa yaratabilirlerdi Öte yandan, hakanlık tahtının uzunca süre boş kalması, tarih boyunca olageldiği gibi, taht kavgasına sebep olabilirdi Ordunun Çin seferine devam edip etmemesine de karar vermek gerekiyordu

Bu tehlikeleri, Timur’un düşünmemiş olması imkansızdı Ama, o vasiyetnamesini yazdıktan sonra, bu tehlikelere karşı tedbir alabilecek kadar yaşayabileceğini ümit etmişti

Durumu değerlendiren kumandanlar, Miranşah’ın oğlu Sultan Halil Mırza’yı Hakan ilan ettiler Halil Mırza henüz 21 yaşındaydı ve dünyanın en büyük imparatorluğunu yönetecek tecrübeye sahip değildi Amcası Şahruh da onun Hakan olmasını hoş karşılamamıştı

Duygulu bir şair olan, Türkçe ve Farsça şiirler yazan Halil Mırza, diğer kardeşlerinin Şahruh’tan yana olması ve Şahruh’un da hakanlığını ilan etmesi üzerine intihar etti

(1370-1501) Timur'un kurduğu (bak TİMUR) devlet onun ölümünden (1405) sonra oğulları Şahruh ile Miranşah arasında paylaşıldı Batı İran ve Irak Miranşah'ın, Doğu İran ve Maveraünnehir Şahruh'un yönetimi altına girdi Miranşah' in 1409'da ölümü üzerine Şahruh yavaş yavaş egemenlik sınırını batıya doğru genişletti 1420'de de Timur'un bıraktığı bütün topraklara tek başına egemen oldu

Barışçı bir hükümdar olan Şahruh'un döneminde Timur İmparatorluğu sınırlarını korumaya çalışmış, yalnız Karakoyunlular'la çatışmış, Akkoyunlular'ın Batı İran'ı ele geçirmelerini de önleyememiştir Buna karşılık ülkede refah artmış, başkent Herat büyük bir ticaret ve kültür merkezi olmuştur Şahruh'un 1447'de ölmesi üzerine başa geçen oğlu Uluğ Bey de dönemin ünlü bir matematik ve astronomi bilginiydi (bak Uluğ Bey) Uluğ Bey'in kısa süren hükümdarlığı sırasında baş gösteren ayaklanmalar onun 1449'da ölmesinden sonra ülkenin Türkistan ve Horasan olarak ikiye bölünmesiyle sonuçlandı 1451'de hükümdar olan Ebu Said, Timur İmparatorluğu'nu canlandırmak amacıyla savaşlara giriştiyse de herhangi bir başarı elde edemedi Yalnız 1459'da Horasan kolunun egemenliğine son vererek ülkeyi birleştirdi

Ebu Said'in 1469'da Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan'a karşı giriştiği seferde yenilerek öldürülmesinden sonra Orta ve Güney İran da Akkoyunlular'ın eline geçti Ülke de yeniden bölündü Ebu Said'in oğlu Ahmed Türkistan'da 1500'e kadar süren hükümdarlığı sırasında yalnızca varlığını korumaya çalışmış, ölümünden hemen sonra da Türkistan, Cengiz Han'ın soyundan gelen Şeybaniler'in eline geçmiştir 1506'ya kadar süren Horasan kolu ise Hüseyin Baykara'nın hükümdarlığı sırasında (1470-1506) kültür ve sanat bakımından parlak bir dönem yaşamıştır

Ali Şir Nevai onun danışmanlığını yapmış Cami (1414-92) gibi Farsça'nın büyük bir şair ve yazarı, Mirhond (1433-98) ve Handmir (1475-yaklaşık 1535) gibi ünlü tarihçiler ile minyatür sanatının büyük ustası Bihzad (14557-1536?) onun Herat'daki sarayında yaşamışlardır Ama Hüseyin Baykara'nın ölümünden sonra Horasan da Şeybani istilasına uğramaktan kurtulmuştur Timur İmparatorluğu tarih sahnesine, Timur gibi bir fatihin ardı arkası kesilmeyen fetihleriyle çıkmış, başlangıçta bunun getirdiği yıkımlarla anılmıştır Ama gene Timur'un başlattığı kültürü ve sanatı koruma politikasını sürdüren ardılları Timur İmparatorluğu' nun tarihte bu yönüyle anılmasını sağlamışlardır