Toprak

ToprakToprağın Tanımı:


Bütün canlıların hayatlarını devam ettirebilmeleri için doğrudan veya dolaylı olarak toprağa ihtiyaçları vardır Çeşitli araştırmacılar tarafından toprağın çeşitli şekillerde tanımları yapılmıştır Ancak bu tanımlamalarda birleşen 3 temel madde vardır

Bunlar:
1Toprak bitkilerin gelişmesi için doğal bir ortamdır
2Üzerinde bitkilerin büyüdüğü mineral ve organik maddeler ile yaşayan organizmalardan oluşan yer kürenin üzerini kaplayan, dinamik doğal bir varlıktır
3Bitkilere durak yeri görevi yapan; ana materyal üzerine etki yapan iklim ve yaşayan organizmaların uzun zaman süresince karşılıklı etkileri sonucu belli özellikler kazanan doğal bir üniteden ibarettir

Toprağın Oluşumu ve Yapısı

Ana kayanın çeşitli sebeplerle aşınarak toprağa dönüşmesi ve toprağın meydana gelişi, fiziksel, kimyasal ve biyolojik bir seri olayların sonu-cudur Toprak devamlı olarak gelişen üç boyutlu yaşayan bir sistemdir içerisinde bitkilerin gelişimi için gerekli olan organik ve inorganik maddelerle birlikte su ve hava içerirler

Toprağın mineral parçacıkları, büyük taşlar, çakıl, kum, silt, kil ve çözünebilen taşlardan ibaret olup toprağın esas maddesini oluşturur Toprağın organik maddesi bitki ve hayvan artıklarının toprakta birikmesinden meydana gelmiştir Toprağın oluşumunda ve verimliliğinde önemli bir etkiye sahiptir

İnorganik kısmın kaynağı yeryüzünde bulunan veya yeryüzüne yeni çıkmış kayaçların ayrıştırma faktörlerinin etkisiyle oluşmasıdır Toprak oluşumunda fiziksel parçalanma ve dağılımında en önemli rol oynayan faktörler; gece gündüz, yaz-kış gibi mevsimsel değişimlerden, kaynaklanan ısı farklılaşmalarının akarsu, buzul, rüzgar bitki ve hayvanların yaptığı parçalanmalardır Toprak oluşumunda kimyasal ayrışma olayları ise; oksidasyon, redüksiyon, hidroliz, karbonatlaşma, çözünme ile gerçekleşmektedir

TOPRAK KİRLİLİĞİ VE BUNU ETKİLEYEN PARAMETRELER
Toprak, su, hava ve insan biyossferi oluşturur Bunlardan toprak insanlara durak, besin ve yaşam ortamı sağlar İnsanların toprağı çeşitli şekilde kullanmasıyla meydana gelen zararlardan, insanlar ve o toprak üstünde yaşayan diğer canlılar çok yönlü etkilenmektedir Toprağa çeşitli nedenlerle verilen topraktaki reaksiyonları etkileyen canlı yaşamı için zararlı olan organik veya inorganik maddeler toprak kirliliğine neden olmaktadır Toprağa yapılan bu aşırı yüklemeler sonucu toprakta ekolojik denge bozulmakta ve verim gücü düşmektedir Radyoaktif maddeler ve asit yağmurları da kirlilik etkeni arasındadır Toprak kirliliğini incelerken ele alacağımız sorunları iki kategoride inceleyebiliriz Bunlardan birincisi toprakların kullanması yüzünden ortaya çıkan sorunlardır İkinci grupta ise teknolojinin getirdiği sorunlar olarak ifade edilebilir

Bu kirleticileri şöyle sıralayabiliriz
1 Erozyon ve etkileri
2 Tarımsal kökenli olan kirleticiler
a Kimyasal gübreler
b -Hayvansal atıklar
c Pestisidler
d Sulama suyu
3 Ağır metaller ve iz elementlerin etkileri
4 Hava kirliliğinin toprağa etkileri
5 Açık maden işletmeciliğinin ve endüstriyel yerleşimin neden olduğu toprak sorunları
6 Asit yağışları ve etkileri
7 Diğer kirletici parametreler
a Yağ Döküntüleri Yağlı Atık ve çamurlar
b Gaz sızıntıları
c Hijyenik arazi doldurma
d Topraktaki radyoaktif elementlerin etkisi
e Yaşlık ve Çoraklık
f Taşlık ve Kayalık

Erozyon ve Etkileri
Erozyon genel anlamda arazinin yüzeyinin veya araziyi örten toprağın, taşların, kayaların, su, rüzgar, buzul, yerçekimi gibi etkenler ile yerinden oynatılarak taşınmasıdır Erozyon doğal şartlar altında da gelişir Ormanların kesilerek tarım alanlarının açılması, doğal çayır ve meraların sürülmesi, aşırı otlatma, sulak alanların kurutulması sonucunda erozyon hızlanmış olur İnsan faaliyetleri sonucu Üst toprak tamamen veya kısmen taşınır

Doğada sürekli dengesiz olarak toprak kullanıldığı ve tahrip edildiği zaman iklim faktörlerinin olumsuz etkileri de hızlı bir şekilde artmaktadır Erozyon, meydana geliş faktörlerine göre, su erozyonu, toprak erozyonu, buzul erozyonu, çığ - erozyonu, dalga erozyonu diye adlandırabilir

Su Erozyon:
Bitki örtüsünden yoksun bulunan eğimli akarsuların toprağı aşındırıp toprak parçacıklarını bir yerden başka bir yere sürüklemesidir Bu olayın arazi üzerinde yaptığı taşıyıcı ve aşındırıcı etkileri "su erozyonu" adı verilir Su erozyonu iki ayrı kuvvetin sonucunda meydana gelmektedir Bunlardan biri düşen yağmur damlalarının etkisi, diğeri de yüzey akışlarının aşındırma ve taşıma gücüdür Su erozyonu aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir
- Yağmur damlası erozyonu
- Tabaka erozyonu
- Oluk erozyonu
- Oyuntu erozyonu
- Akarsu erozyonu

Yağmur damlası erozyonunda çamur içeren suyun toprak yüzeyinde gözenekleri tıkayarak ve toprak yüzeyini sıkıştırarak havanın toprak içine girmesini engellemektedir Bu olaylar sonucunda tabaka erozyonu için uygun ortam gelişmeye başlar Yağmur damlası erozyonun zararları yağmurun düşme hızına ve damla büyüklüğüne bağlıdır

Tabaka erozyonunu gelişimi, eğimli ve orta eğimli arazide özellikle tepelerin etek kısımlarında yüzey akışlarının toprağın yüzeyindeki ince toprak materyalini aşağı taşıması ile olur İnce toprak materyalinin aşağıya taşınma olayına "tabaka erozyonu" denir

Oluk erozyon eğimli arazide ortaya çıkmaktadır Eğimi fazla olan arazilerde hareket eden su hem kendi etrafında dönme hem de taşıma gücü kazanır Dönme hareketi sonucunda toprak taneleri gevşeyerek yerinden kapar ve kopan parçacıklar hareket halindeki suyun taşıma gücü ile aşağılara taşınır
Yağmur damlası erozyonu, oluk erozyonu ve birbirin/ takip eden donma, çözünmeler sonucu toprağın dağılması olayları, toprağı oyuntu erozyonu için elverişli hale getirir

Su erozyonun toprakta etkili olması ve şiddetinin artmasının sebepleri ormanların tahribi, eğimli yerdeki meraların tarla arazisi olarak kullanılması aşırı otlatma, elverişsiz tarım metotlarının kullanılmasıdır Geriye kum, çakıl gibi kaba materyal oranı yüksek, verimsiz toprak kalır Ayrıca hızlı akan akarsularla ve şiddetli yağışlarla taşınan kaba materyal ve molozlar verimli toprakların üzerini kaplar

Erozyon farklı derecelerde ortaya çıkmaktadır Çizelge l' de ülkemizde derecesine göre su erozyonu görülmektedir

Türkiye'de su Erozyonu Alanı (ha)

__________________

Toprak Nedir? Toprağın Bölümleri




Dünya yüzeyinin, bitkilerin yetiştiği en üst katmanına toprak denir Ilıman bölgelerde toprak kalınlığı genellikle 15 ile 25 cm arasında değişir Bunun altında ise, genellikle renk ve doku bakımından farklı bir toprakaltı katmanı yer alır (Bir toprağın dokusu, ona dokunulduğunda algılanan yumuşaklık ya da kumlu olma gibi özellikleri ifade eder) Toprakaltı katmanının altında ise kay aç katmanı uzanır Tarım uzmanları toprakları, inceliklerine (yani tane iriliklerine) göre, kumlu, killi ve milli olarak sınıflandınrlar Kumlu topraklar büyük tanecikler içerir; çakıllı toprakların içerdiği parçacıklar ise daha da büyüktür Kumlar ve çakıllar rüzgârda ve güneşte çabucak kurur Killi topraklar çok küçük taneciklerden oluşur, ıslaklıklarını ya da nemlerini uzun süre korur; bu yüzden genellikle ağır ve yapışkandır, kuruduğunda ise son derece sert bir yapı kazanır Çok zengin topraklar olan milli topraklar kum, kil ve çürümüş bitki artıklarının bir karışımıdır Jeologlar ise (Dünya'nın oluşumunu inceleyen bilim adamları), toprakları kökenlerine göre sınıflandırırlar

Buna göre, yatak değiştiren ırmaklardan artakalan taneciklerden oluşan topraklara alüvyonlu (lığlı) topraklar, buzullardan artakalan topraklara ise buzul sürüntüsü (sürüntü kili ya da til) denir Los, rüzgârla taşınmış topraktır Tortul topraklar ise tabandaki kayaçlardan türemiştir Topraklar üç bölümden oluşur: 1) Mineral kırıntıları, 2) ölü bitki artıkları ile daha önce yaşamış olan canlıların kalıntıları, 3) halen yaşamakta olan canlılarınbulunduğu topraklar Mineral kırıntıları, yağmur, don, güneş ve rüzgânn etkisiyle kayaçlardan kopan taneciklerden oluşur

Bu taneciklerden kuvars ya da kumtaşı kökenli olanlar çok serttir Bunlar genellikle çakıl, kum ve mil halinde bulunur; çakıl ve kum en iri toprak tanecikleridir, mil ise daha ince taneciklidir Öbür mineral kırıntıları çok daha küçüktür ve bunlara kil denir Çapı 0,002 mm ya da daha küçük olan bütün tanecikler kil tanımına girer Daha büyük çaptakiler ise mil olarak tanımlanır En güçlü büyüteçlerle bile görülemeyecek kadar küçük kil tanecikleri vardır Ölü bitki ve hayvan kalıntıları son derece önemlidir, çünkü toprak ile bir kum yığını arasındaki fark buradan kaynaklarıır Bitkiler canlıyken enerjilerini güneş ışığından sağlar ve bu enerjiyi şeker, nişasta, selüloz gibi çeşitli maddeler (bütün bunlara "organik madde" denir) halinde dokularında depolar (bak BİTKİ) Öldükleri zaman bu enerji, ölü bitkilerle beslenen ve bunların bir bölümünü de humus denen koyu renkli, yapışkan bir maddeye dönüştüren milyonlarca canlı tarafından kullanılır; humus toprağın verimini artırır




Gene bu canlılar ölü bitkilerin bazı bölümlerinden de nitratları, fosfatlan ve bitkilerin öbür besin maddelerini oluştururlar Toprakta yaşayan çok miktarda canlı vardır Bunların en küçükleri, sayılarla ifade edilemeyecek kadar çok olan bakterilerdir Bir avuç toprakta bütün dünyadaki erkekler, kadınlar ve çocuklardan daha çok bakteri bulunabilir Aynı toprakta, bakterilerden başka, uç uca eklense kilometrelerce uzanacak mantar iplikçikleri ile tekhücreli başka canlı türleri de var olabilir Bu canlıların bir bölümünü mikroskobik bitkiler, bir bölümünü hayvanlar, bir başka bölümünü de bitkiler ile hayvanlar arasında yer alan canlı türleri oluşturur Hayvanlar genellikle başka hayvan ve bitkilerle beslenir; ama bazı bitkiler, bazı canlılar üzerinde zehirleyici etkiler yaratan, bazı canlılar üzerinde ise bu tür etkileri olmayan ilginç maddeler üretebilir Örneğin mantarlarca üretilen penisilin ve streptomisin, insanda hastalığa yol açan bazı mikroplar ve başka mikroorganizmalar için son derece zehirlidir, ama insanın kendisi için zararsızdır Bu nedenle bu tür maddeler tıpta kullanılabilmektedir

Toprakta, bu mikroskobik canlı türlerinin dışında düşlenebilecek herhangi bir şeyden tamamen farklı türden, son derece garip canlı toplulukları da bulunur Bunlardan bazıları, milyonlarca yıldır hemen hemen hiçbir değişime uğramamış olan en eski canlı türleridir; bazıları ise yalnızca karanlıkta yaşayabilir ve ışığa çıkınca ölür Toprak sürekli bir değişim içindedir Canlılar sürekli olarak ölü bitki tüketir ve böylece toprağın organik madde birikimini kullanıp bitirir Ama bu birikim gene kesintisiz olarak yenilenir Yere düşen yapraklar ve toprağın içinde kopup ayrılan kök parçalan, canlıların ölü bitki kalıntılan tüketimini aynı hızla karşılar Bitki kökleri ayrıca, mineral tanecikleri ile bitki artıklarının, ekmek kınntısına ya da çok küçük sünger parçalanna benzer biçimde birleşmesine yol açar Bu kırıntıların su tutabilen küçük gözenekleri vardır; gözenekler-deki su kendiliğinden süzülüp gitmez ve bitki köklerince emilinceye kadar saklı kalır Kınn-tılar, aralanndan hava ve su geçebilecek kadar gevşek bir toprak yapısı oluşturur Eğer gereğinden çok su varsa bu su süzülüp top-rakaltı katmanına geçer

TOPRAK OLUŞUMU VE TOPRAK ÇEŞİTLERİ

TOPRAK:

Çözülmeye uğrayan kayaların yüzeyi zamanla, ayrışmış mineraller, organik maddeler ve mikroorganizmalardan oluşan bir örtüyle kaplanır Bu örtüye toprak denir

Toprak tabakası, yerkabuğu üzerinde bulunur Kalınlığı birkaç cm den, 2 - 3 m ye kadar olabilir



Oluşumunu tamamlayan bir toprak kesitinde;

• Ana kaya,
• Ayrışmış kaya,
• Ham toprak,
• Olgun toprak,

katları bulunmaktadır

Bu katlara horizon adı da verilir Horizonlar harflerle isimlendirilir






Toprağın en üst katı olan A Horizonu, bitkisel artıkların ayrışması ile oluşmuştur ve organik madde bakımından zengindir Genellikle koyu renklidir Bitkiler bu tabakada tutunur ve yetişip gelişir B horizonu, toprağın üst katından taşınan, kireçler, killer ve minerallerin biriktiği ham toprak tabakasıdır C horizonu ana kayanın özelliğini taşıyan ayrışma katıdır D horizonu ise, toprağın ana özelliğini belirleyen ana kayanın bulunduğu kattır

Bitki artıklarının toprakta birikmesiyle oluşan, koyu renkli organik maddeye humus denir Humus, kayaların ufalanması veya ayrışmasında etkili değildir Toprağa verimlilik kazandıran bir maddedir

TOPRAK OLUŞUMUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER

1İklim: Sıcaklık ve yağış toprak oluşumunu etkiler Sıcaklık taşların ufalanma ve humus oluşum sürecini belirler Nem, toprak yıkanmasını ve kimyasal çözülme sürecini etkiler Topraktaki tuz ve kireç miktarını etkiler

2Bitki örtüsü: Kökleri ve organik asitler sayesinde ayrışma sürecini hızlandırır, toprakta organik madde oluşumunu sağlar, humus bakımından zenginleşme imkânı verir, toprakların zemine tutunmasını sağlayarak erozyona uğramasını engeller

3Yer şekilleri: Eğim, yükselti ve bakı toprak oluşumunu etkiler Eğimli arazilerde toprak oluşumu daha yavaştır Yamaçlarda topraklar erozyon gibi sebeplerden dolayı daha incedir Yükselti iklim elemanlarının özelliklerini belirleyerek toprak oluşumunda etkili olur Bakı, güneşlenme süresini ve sıcaklığı etkileyerek toprağın nemliliğini ve dolayısıyla oluşumunu etkiler

4Taşların özelliği(Ana kaya): Toprağı meydana getiren ana kaya, parçalanma sürecini, toprağın rengini, organik bakımdan zenginliğini ve su geçirimlilik oranını etkilerBaşkalaşım taşlardan oluşan topraklar daha su geçirimliliği fazla olan kumlu toprakları oluşturur Kil ve kireç oranı yüksek olan ana kayalar, koyu renkli geçirimli toprakları meydana getirir

5Zaman: Toprak çok uzun sürelerde oluşumunu tamamlamaktadır Tam bir toprak oluşumu binlerce yılda gerçekleşmektedir Oluşum süresi kalınlığı etkiler

KAYALARIN PARÇALANMASI

Kayalar ve taşlar, dış olayların etkisi altında zamanla değişikliğe uğrayarak paslanmış, çürümüş gibi bir görünüm alır Zamanla taşı oluşturan mineraller arasındaki bağ gevşer ve taş parçalara ayrılır, ufalanır İşte, kayaların ve taşların uğradıkları bu değişikliklere çözülme denir

Kayaların yapısal değişikliğe uğraması iki şekilde gerçekleşir

• Fiziksel (Mekanik) Çözülme

Kayaların, kimyasal yapıları değişmeden, yalnızca fiziki yapılarında görülen parçalanma, ufalanma ve ayrışma olayıdır

Fiziksel çözülme, daha çok aşırı sıcaklık farkı görülen yerlerde, kayaların gündüzleri aşırı sıcaktan genişlemesi, geceleri de aşırı soğuktan dolayı büzülmesi sonucu gerçekleşir

Fiziksel çözülme, çöl, karasal, step, tundra gibi, aşırı sıcaklık farkı görülen iklimlerin etkili olduğu yerlerde daha kolay meydana gelir



Çöller

• Kimyasal çözülme

Kayaları oluşturan unsurların eriyerek, kimyasal bileşimlerinin değişmesi sonucundaki parçalanma, ufalanma ve ayrışma olayıdır Kimyasal çözülme, daha çok, sıcaklık farkının az olduğu sıcak ve nemli iklim bölgelerinde görülür Ekvatoral, Muson, Okyanus ve Akdeniz iklimlerinin etkili olduğu yerlerde daha kolay meydana gelir



Yağmur ormanları

TOPRAK ÇEŞİTLERİ

AZONAL (TAŞINMIŞ TOPRAKLAR) Akarsular, rüzgârlar ve buzullar gibi dış kuvvetlerin, çeşitli sahalardan aşındırarak taşıdıkları materyalleri biriktirmeleriyle oluşan topraklardır

Bunlardan;

• Akarsu biriktirmesiyle oluşanlara alüvyal topraklar,
• Buzul biriktirmesiyle oluşan topraklara moren topraklar,
• Rüzgâr biriktirmesiyle oluşan topraklara da lös topraklar denilmektedir

Toprakların, eğimli sahalarda, oluştuğu ana kaya üzerinden, akarsu, rüzgâr, buzullar ve diğer dış kuvvetlerin etkisiyle taşınarak, eğimin azaldığı yerlerde birikmesiyle oluşur Alüvyon, lös, moren, kolüvyal, litosoller ve regoseller taşınmış topraklardır Taşınmış topraklar, organik ve mineraller bakımından zengin topraklardır

Alüvyon:

Eğimli sahalardan akarsu ve sel sularının aşındırarak taşıdığı ince malzemelerin akarsuların eğiminin ve taşıma gücünün azaldığı alanlarda birikmesiyle meydana gelirler Mineral bakımından zengin topraklardır Geniş tabanlı vadilerde, deltalarda ve ova tabanlarında yaygın olarak bulunurlar Tarımsal değeri büyüktür Yurdumuzun en verimli tarım alanları alüvyonların bulunduğu alanlardır



ALÜVYON

Devamlı olarak taşkın ve millenmeye uğrayan delta sahlarında ve taşkın ovarlarımızda bu topraklara sıkça rastlanır Buralar Çukurova, Asi, Göksu, Köyceğiz, Büyük ve Küçük Menderes, Gediz, Bakırçay, Sakarya, Bafra, Çarşamba, delta ovaları ile Konya ovasının kenarları Muş, Erzurum, Erba ve Niksar ovalarının merkezi kesimlerinde Alüvyal topraklar akarsular tarafından taşındıkları için ince ve mil boyutundadır Bu topraklar dikey yönde çok fazla değişiklik gösterirken yatay yönde pek değişiklik göstermezler

Lös:

Rüzgârların taşıdıkları kurak ve yarı kurak bölgelerde bulunan topraklardır



Lös

Moren:

Buzulların taşıdığı topraklardır Yüksek dağlık alanlarda ve kutup bölgelerinde

bulunan topraklardır En az bulunan toprak çeşididir



Moren gölü ve toprağı

Kolüvyal Topraklar:

Dağlık alanlarda ayrışan materyalin dağ eteklerinde birikmelerine bağlı olarak oluşan topraklardır



Kolüvyal toprak (yamaçlar)

Dağların eteklerinde ve yamaçlarında taşınan toprakların birikmesiyle oluşurlar Bu topraklar iri taneli bir görünüme sahiptir Bu topraklar bağ bahçe tarımına uygundur Üzerlerinde ormanlar yetişebilir

Litosol:

Kolüvyal alanlarda ince malzemelerin taşınmasıyla geriye kalan taşlı topraklardır

Dağlık alanların eğimli yamaçlarında aşınmanın sürekli devam etmesi nedeniyle ana materyalin çözünmesinden oluşmuş topraklardır Bu topraklar her dağlık alanın eğimli yamaçlarında oluşamaz ancak anakayanın kalker mermer gibi taşarlın olması gerekir Bu topraklar tarım için elverişli değildir ve üzerlerinde bitki örtüsü yoktur Ülkemizde bu topraklara Akdeniz bölgesinde Taşeli platosunda Boz dağlarda Bitlis dağlarında İç ve Doğu Anadolu’daki volkanik konilerde rastlanır

Regosol:

Volkanik arazilerde kolüvyal depolar üzerinde oluşan kumlu topraklardır

Kumlu depolar üzerinde bulunan topraklardır Çoğunluğu kum boyutunda olan asitik karakter gösteren volkanik arazilerde oluşmuşlardır



Regosol

İç ve Doğu Anadolu bölgesindeki volkanik arazilarde bu topraklara rastlanır Bu topraklar kumlu oldukarı için bünyelerinde su barındıramazlar suyu hemen alt tabakaya geçirirler Bu sebepten dolayı toprakta humuslaşma meydana gelemez ve bununda sonucu olarak toprak verimsizdir Bu toprakların kumlu olması yumrulu bitkilerin yetişmesi için elverişlidir

ZONAL (YERLİ TOPRAKLARI)

Kayaların, bulundukları yerlerde çözülmeleriyle oluşan topraklardır

a Nemli Bölge Toprakları

• Tundra Toprakları

Kutuplara yakın, soğuk tundra bölgelerinin topraklarıdır Toprak genelde ya donmuş haldedir ya da bataklık halinde bulunur Bu nedenle tarım yapmaya elverişli değildir Türkiye’de bu tür topraklar görülmez

• Podzol Topraklar

İğne yapraklı ormanlarla kaplı, soğuk ve nemli iklim bölgelerinin topraklarıdır Çok yıkanmış olduklarından üst kısımlarının rengi soluklaşmıştır Yine aynı sebepten dolayı, topraktaki besin maddeleri de azdır Bunun sonucunda verimsizleşmiştir Türkiye’de, Batı Karadeniz Bölümü’nde kahverengi ve kırmızımsı sarı podzolik topraklar yaygındır



• Kahverengi Orman Toprakları

Nemli orta kuşağın, geniş (yayvan) yapraklı ormanlarla kaplı bölgelerinde görülür Humus bakımından zengin oldukları için verimlidirler

Türkiye’de, bu tür topraklar, Karadeniz Bölgesi’nde yaygın olmakla birlikte, İç Anadolu’nun 1000 - 1200 m’den yüksek alanlarında da yer yer görülür İç Anadolu’da, daha çok Kuzey Anadolu Dağları’nın güneye bakan yamaçlarında yaygındır

Yine, Trakya’nın kuzeyinde Yıldız Dağları’nda, İçbatı Anadolu’da, Güneydoğu Toroslar üzerinde de kahverengi orman topraklarına rastlanır

• Kırmızı Topraklar (Terra - rossa)

Nemli subtropikal iklim bölgesi ile Akdeniz iklim bölgelerinde, genellikle kalkerler üzerinde görülen topraklardır Toprağa kırmızı rengini veren bileşimindeki demiroksittir

Türkiye’de, Akdeniz Bölgesi ile Kıyı Ege ve Güney Marmara’da yaygın olarak görülür




Terrarossa(kırmızı toprak)

• Laterit Topraklar

Dönenceler arasında yer alan, sıcak ve nemli iklim bölgelerinin karakteristik toprak tipidir Şiddetli bir kimyasal çözülme sonucu oluşur Rengi kiremit kırmızısıdır Humus oranı azdır Buna bağlı olarak verimli değildir Türkiye’de tam olarak laterit özelliği taşıyan toprak görülmez Ancak, Doğu Karadeniz Bölümü’nde, laterit türü (lateritleşmiş) topraklara rastlanabilmektedir




Laterit

b Kurak Bölge Toprakları

• Çernezyomlar

Çernezyomlar, Orta Kuşağın yarı nemli step bölgelerinde görülür Kara topraklar adı da verilir Fazla yıkanmadıkları için mineral ve kireç bakımından zengindir Toprağın üst kısmında, steplerden oluşan bitki artıklarının oluşturduğu, kalın bir humus tabakası vardır Bu nedenle Dünya’nın en verimli toprakları arasındadır

Çernezyomlar, ülkemizde en yaygın olarak, Erzurum - Kars Plâtosu’nda oluşmuştur Ayrıca, İç Anadolu Bölgesi’nin kuzey kesiminde de yer yer bu tür topraklar görülmektedir


• Kestane veya Kahve Renkli Step Toprakları

Az yağış alan step iklimlerinde görülen topraklardır Üzerindeki bitki örtüsü seyrek olduğu için, humus oranı azdır Bu yüzden verimleri düşüktür Türkiye’de, Doğu Anadolu, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu plâtoları ile İçbatı Anadolu’da yaygındır

• Çöl Toprakları

Çöl iklim bölgelerinde görülür Çok az yağış alıp, fazla yıkanmadıkları için, kireç ve tuz oranı oldukça fazladır Humus, hemen hemen hiç yoktur Bu topraklarda tarım yapılamaz