Erzurum Kalesi (Erzurum)

Bu kalenin bazı kalıntıları ile dış kalenin duvarları Erzurum’un etrafında görülmektedir

Erzurum Kalesi’nin ne zaman yapıldığı kesinlik kazanamamıştır Kaynaklarda burada Urartular döneminden kalma bir kale olduğu belirtilmiştir Bununla beraber kalenin MS V yüzyılın ilk yarısında, İmparator Theodosius şehre hakim bir tepe üzerinde yaptırmıştır

Erzurum Kalesi, bulunduğu tepenin üzerinde bir iç kale ve bunu çevreleyen dış kaleden meydana gelmiştir Günümüzde dış kalenin surları büyük ölçüde yıkılmış, yalnızca dört yöne açılan kapılarının isimleri bilinmektedir Bunlar Tebriz Kapısı, Erzincan Kapısı, Gürcü Kapısı ve sonradan açılan İstanbul Kapısı ile Yeni Kapı’dır İç kalenin sur duvarları üzerinde ise sekiz burç bulunmaktadır Kale duvarları üzerinde çeşitli dönemlerde, Emevi, Abbasi, Saltuklu, Selçuklu, İlhanlı ve Osmanlı dönemlerinde yapılan onarımların izleri görülmektedir Ancak bu onarımlarla ilgili herhangi bir yazıt bulunmamaktadır Günümüze gelebilen sur duvarları XIIyüzyılda Saltuklular zamanından kalmıştır

Kale iki katlı ve üç sıra halinde sur duvarlarıyla çevrili olup 110 burcu olduğu kaynaklarda belirtilmiştir Kuzey, doğu ve güney doğu köşelerindeki burçlarla desteklenmiştir İç Kalenin yapımında kalker taşları kullanılmıştırGünümüze İç Kale’den çok az bir bölüm gelebilmiştir İç Kalenin girişinin pek az bir bölümü günümüze gelebilmiştir İç Kale’nin bu günkü girişi ikinci bir kapıdan sağlanmaktadır Kale kapısının açıldığı avlu kısmen harap olmuştur Bu bölümde eskiden hamam,arabalar, savunma odaları bulunmaktaydı

Sultan II Mahmut ana girişe bazı ekler yaptırmıştır Bu kapıdan avluya girilmektedir Avluda tuğladan bin hamam ve çeşitli oda halinde mekanlar vardıAyrıca İç kalenin kuzey duvarı bitişiğine İç Kale Camisi yapılmıştır Kırklar Türbesi, Ebu İshak’ı Kazıruni Türbesi ve l669 tarihli Ali Ağa Çeşmesi de bu yapılara eklenmiştir Osmanlı döneminde kale içerisine l700 evin yapıldığı da Evliya Çelebi’den öğrenilmektedir

Erzurum Kalesi, Bizans, Roma ve Sasani egemenliğinden sonra XVIyüzyılda Osmanlıların egemenliğine girmiştir Evliya Çelebi, Seyahatnamesi’nde Erzurum ile birlikte bu kaleden söz etmiştir

Kale askeri yönden önemini kaybedince depo olarak kullanılmıştır XIX yüzyılın ortalarında kalenin bazı bölümleri yıktırılmış ve taşlarından başta Mecidiye Tabyası olmak üzere tabyalarda kullanılmıştır