Alize Rüzgarları

Alize rüzgarları


Dönencelerin yakınından ekvatora doğru esen düzenli rüzgârlara alize rüzgârları ya da kısaca alizeler denir Bu rüzgârların adı, "yumuşak" anlamındaki İspanyolca alisios sözcüğünden Fransızca'ya, oradan da dilimize geçmiştir


Alize rüzgârları, ekvatorun kuzeyinde ve güneyinde yaklaşık 5 ile 25 derece arasındaki enlemleri kapsayan iki kuşak arasında eser Bir derecelik enlem yayı 111 km olduğuna göre 20'şer enlem derecesini kaplayan alize kuşaklarından her birinin genişliği kabaca 2200 kilometredir Esiş hızı ve doğrultusu değişmeyen alizeler bu özelliğiyle ekvatorun uzağındaki bölgelerde esen bütün rüzgârlardan çok farklıdır

Gerçekten de alize kuşaklarında rüzgârsız durgun hava ve fırtına çok ender görülür Bunun yerine sürekli olarak hafif ya da orta şiddette bir meltem eser, hava da her zaman açık ve güneşlidir Her on günlük dönemin yedi ya da sekiz gününde bu meltemler kuzey yarıkürede kuzeydoğudan, güney yarıkürede ise güneydoğudan eser Okyanuslann üzerinde alizelerin esiş doğrultusu daha da düzenlidir


Ekvatordaki yüksek sıcaklık yeryüzüne değen havanın genleşmesine, böylece hafifleyerek yerden yükselmesine yol açar Ekvatorun kuzey ve güneyindeki hava ise ekvatora oranla daha soğuk, dolayısıyla daha ağır olduğu için alçalır Alize rüzgârları, bu alçalan havanın yeryüzüne doğru yaklaşarak ekvatordaki yükselen havanın yerini almasından doğar Normal olarak bu rüzgârların kuzey ve güneyden esmesi gerekir Oysa, yer değiştiren hava kütlelerinin altında Dünya'nın batıdan doğuya doğru dönmesi, rüzgârların yön değiştirerek kuzeydoğu ve güneydoğudan esmesine yol açar


Alize rüzgârları okyanusların yüzey sularını sürekli aynı yöne doğru iterek okyanus akıntılarının oluşmasında büyük rol oynar Eskiden yelkenli gemilerin kaptanları rotalarını hem rüzgârdan, hem deniz akıntılarından olabildiğince yararlanacak biçimde seçerlerdi {Ayrıca bak DENİZ AKINTILARI)


Alize rüzgârları denizden karaya doğru estiğinde yağmur getirir; karadan denize doğru estiğinde ise yağmur bulutlarını karadan uzaklaştırır