» Sosyoloji

**Şengül Şirin** · 04-24-2009

» Sosyoloji

Kavramsal Yçeri?iSosyoloji; “Toplum Bilimi” veya “sosyal olaylaryn bilimi” ya da “sosyal örgütlenme ve sosyal de?i?imler bilimi” olarak da bilinmektedir

Aslynda sosyoloji, sosyal hayatymyzda var olan sosyal gerçekleri (sosyal hadiseler ve olgular), insanlaryn meydana getirdi?i gruplary, gruplaryn davrany?laryny ve sosyal kurumlary oldu?u gibi inceleyen pozitif bir sosyal bilim dalydyr

Bir ba?ka ifadeyle, sosyoloji, bir takym varsayymlardan çok; var olan gerçekleri ortaya koymaya çaly?an, sosyal gerçe?e e?ilen bir ilimdir

Geni? anlamyyla sosyoloji, insanlaryn birbirleriyle kurduklary sosyal münasebetleri, sosyal gruplar, kurumlar ve örgütler arasyndaki münasebetleri, toplu eylem, toplu direni? gibi topluluk ve fert davrany?laryny, de?i?ik düzeylerde bütün sosyal etkile?im biçimlerini, sosyal yapy özelliklerini ve bu yapyda ortaya çykabilecek de?i?me temayüllerini belirli bir yöntem dahilinde inceleyen, sosyal gerçekleri ve süreçleri sistematik ve bilimsel olarak mercek altyna alan bir bilim dalydyr

Sosyoloji, hem insan davrany?ynyn yüz yüze etkile?im ba?lamlaryny (Mikro-Sosyoloji), hem de çok sayydaki ve büyük ölçekli gruplaryn, örgütlerin veya sosyal sistemlerin (Makro-Sosyoloji) özelliklerini inceler

Sosyoloji, fertten ziyâde toplumun aynasydyr

Ynsanyn, sosyal diye vasyflandyrabilece?imiz bütün davrany?lary, sosyolojinin ilgi alanyna girmektedir

Her ne kadar insan ruhuna pek yakyn olan ilgi alanlaryny, de?erleri ve duygulary ihtiva eden sorunlary ele alyyorsa da, sosyoloji, bir ?eyin iyili?i veya kötülü?ü, uygunlu?u veya uygunsuzlu?u gibi hususlarda yargyda bulunmaktan uzak durmaya, yani tarafsyz kalmaya gayret etmektedir

Sosoyolojinin Tarihçesi;

Sosyal olaylar, her ne kadar insanlyk tarihi ile ba?latylmakta ise de, hadiselere sosyolojik yakla?ym tarzy, daha çok 18

ve 19

yüzyyllarda ortaya çykmy?tyr

Sosyoloji terimi, ilk kez bir sosyolog olmaktan ziyâde bir bilim felsefecisi olan Fransyz, August Comte (1798-1857) tarafyndan kullanylmy? ve Yngiliz, Herbert Spencer (1820-1903) tarafyndan da geni? kitlelere tanytylmy?tyr

Ancak, sosyolojinin ilk temel esaslaryny, ilmî yöntemlerle ortaya seren ilk bilim adamy belki de Ybni Haldun ‘dur (1332-1406)

Prof

Dr

W

Barthold’a göre Ybni Haldun, tarih felsefesinin en mümtaz simalaryndan birisi oldu?u kadar, sosyolojinin ilk büyük kurucusudur

Sosyal kanunlary, tarihî hadiselerden çykaran Ybni Haldun, cihan tarihinde, büyük devlet ve medeniyetlerin kurulu?unda, göçebe unsura yer verdi?i, bunlaryn medeni halk içerisinde ya?ayyp milliyetlerini kaybettikleri hakkyndaki fikirleri bugün bile geçerlidir

Ayryca, sosyal psikoloji, sosyal ekonomi, tarih felsefesi, etnografya, sosyal co?rafya, sosyal felsefe, kentle?me, sosyal antropoloji gibi sosyal bilim dallaryna ait sosyal teorileri, ciddî mânâda ancak 19

asyrda kavranabilmi? ve bir çok Avrupaly bilim adamynyn çaly?malaryna temel dayanak vazifesi görmü?tür

Sosyolojinin Dallary;

Sosyolojinin geli?mesiyle, toplumlara ve topluluklara yönelik yapylan ilmî çaly?malar sonucunda bir çok sosyolojik disiplin ortaya çykmy?tyr

Bunlardan en önemlileri a?a?yda syralanmy?tyr:

Ahlâk Sosyolojisi
Askeri Sosyoloji
Beden Sosyolojisi
Bilgi Sosyolojisi
Bilim Sosyolojisi
Çaly?ma (Endüstriyel) Sosyolojisi
Din Sosyolojisi
E?itim Sosyolojisi
Folk Sosyolojisi
Gender Sosyolojisi
Hukuk Sosyolojisi
Yktisat Sosyolojisi
Ynsan Ekolojisi ve Demografi
Kent (?ehir) Sosyolojisi
Köy (Kyrsal) Sosyolojisi
Kurumlar Sosyolojisi
Küçük Gruplar Sosyolojisi
Kültür Sosyolojisi
Medikal Sosyoloji
Natüralist Sosyoloji
Sa?lyk Sosyolojisi
Sanat Sosyolojisi
Sanayi Sosyolojisi
Siyaset Sosyolojisi
Sosyal Psikoloji
Sosyolojik Teori
Tarih Sosyolojisi
Tatbikî Sosyoloji
Vergi Sosyolojisi

Sosyolojiye Yakyn Olan Di?er Sosyal Bilimler

Sosyoloji ile çok yakyndan ba?lantyly olan en önemli bilim daly Sosyal Antropolojidir
Sosyal hayaty, kültürleri, yazynyn icadyndan önceki devirlerden ba?layarak, bugüne kadarki geli?meleri inceleyen sosyal antropoloji, dinî, siyasî, iktisadî ve sosyal kurumlaryn yapylaryny ve folklorik hususiyetlerini inceler
Sosyal antropoloji ayryca etnoloji (kültürel antropoloji) ile psikoloji (psikolojik-kültürel antropoloji) arasyndaki münasebetleri, mukayeseli olarak ara?tyryr
Sosyal Antropoloji, alty kola ayrylmaktadyr:

Kültürel Antropoloji (Kültür Antropolojisi veya Etnoloji)

Etnografya

Arkeoloji

Folklor (Halk Bilimi)

Dil (Filoloji)

Psikoloji Antropolojisi (Psikolojik-Kültürel Antropoloji)

Konu Araçları	Bu Konuda Ara
Yazıcı Çıktısını Göster Sayfayı E-posta ile Yolla	Bu Konuda Ara: Gelişmiş Arama
Görünüm Modları

04-24-2009	#1
Şengül Şirin	» Sosyoloji » Sosyoloji Kavramsal Yçeri?iSosyoloji; “Toplum Bilimi” veya “sosyal olaylaryn bilimi” ya da “sosyal örgütlenme ve sosyal de?i?imler bilimi” olarak da bilinmektedir Aslynda sosyoloji, sosyal hayatymyzda var olan sosyal gerçekleri (sosyal hadiseler ve olgular), insanlaryn meydana getirdi?i gruplary, gruplaryn davrany?laryny ve sosyal kurumlary oldu?u gibi inceleyen pozitif bir sosyal bilim dalydyr Bir ba?ka ifadeyle, sosyoloji, bir takym varsayymlardan çok; var olan gerçekleri ortaya koymaya çaly?an, sosyal gerçe?e e?ilen bir ilimdir Geni? anlamyyla sosyoloji, insanlaryn birbirleriyle kurduklary sosyal münasebetleri, sosyal gruplar, kurumlar ve örgütler arasyndaki münasebetleri, toplu eylem, toplu direni? gibi topluluk ve fert davrany?laryny, de?i?ik düzeylerde bütün sosyal etkile?im biçimlerini, sosyal yapy özelliklerini ve bu yapyda ortaya çykabilecek de?i?me temayüllerini belirli bir yöntem dahilinde inceleyen, sosyal gerçekleri ve süreçleri sistematik ve bilimsel olarak mercek altyna alan bir bilim dalydyr Sosyoloji, hem insan davrany?ynyn yüz yüze etkile?im ba?lamlaryny (Mikro-Sosyoloji), hem de çok sayydaki ve büyük ölçekli gruplaryn, örgütlerin veya sosyal sistemlerin (Makro-Sosyoloji) özelliklerini inceler Sosyoloji, fertten ziyâde toplumun aynasydyr Ynsanyn, sosyal diye vasyflandyrabilece?imiz bütün davrany?lary, sosyolojinin ilgi alanyna girmektedir Her ne kadar insan ruhuna pek yakyn olan ilgi alanlaryny, de?erleri ve duygulary ihtiva eden sorunlary ele alyyorsa da, sosyoloji, bir ?eyin iyili?i veya kötülü?ü, uygunlu?u veya uygunsuzlu?u gibi hususlarda yargyda bulunmaktan uzak durmaya, yani tarafsyz kalmaya gayret etmektedir Sosoyolojinin Tarihçesi; Sosyal olaylar, her ne kadar insanlyk tarihi ile ba?latylmakta ise de, hadiselere sosyolojik yakla?ym tarzy, daha çok 18 ve 19 yüzyyllarda ortaya çykmy?tyr Sosyoloji terimi, ilk kez bir sosyolog olmaktan ziyâde bir bilim felsefecisi olan Fransyz, August Comte (1798-1857) tarafyndan kullanylmy? ve Yngiliz, Herbert Spencer (1820-1903) tarafyndan da geni? kitlelere tanytylmy?tyr Ancak, sosyolojinin ilk temel esaslaryny, ilmî yöntemlerle ortaya seren ilk bilim adamy belki de Ybni Haldun ‘dur (1332-1406) Prof Dr W Barthold’a göre Ybni Haldun, tarih felsefesinin en mümtaz simalaryndan birisi oldu?u kadar, sosyolojinin ilk büyük kurucusudur Sosyal kanunlary, tarihî hadiselerden çykaran Ybni Haldun, cihan tarihinde, büyük devlet ve medeniyetlerin kurulu?unda, göçebe unsura yer verdi?i, bunlaryn medeni halk içerisinde ya?ayyp milliyetlerini kaybettikleri hakkyndaki fikirleri bugün bile geçerlidir Ayryca, sosyal psikoloji, sosyal ekonomi, tarih felsefesi, etnografya, sosyal co?rafya, sosyal felsefe, kentle?me, sosyal antropoloji gibi sosyal bilim dallaryna ait sosyal teorileri, ciddî mânâda ancak 19 asyrda kavranabilmi? ve bir çok Avrupaly bilim adamynyn çaly?malaryna temel dayanak vazifesi görmü?tür Sosyolojinin Dallary; Sosyolojinin geli?mesiyle, toplumlara ve topluluklara yönelik yapylan ilmî çaly?malar sonucunda bir çok sosyolojik disiplin ortaya çykmy?tyr Bunlardan en önemlileri a?a?yda syralanmy?tyr: Ahlâk Sosyolojisi Askeri Sosyoloji Beden Sosyolojisi Bilgi Sosyolojisi Bilim Sosyolojisi Çaly?ma (Endüstriyel) Sosyolojisi Din Sosyolojisi E?itim Sosyolojisi Folk Sosyolojisi Gender Sosyolojisi Hukuk Sosyolojisi Yktisat Sosyolojisi Ynsan Ekolojisi ve Demografi Kent (?ehir) Sosyolojisi Köy (Kyrsal) Sosyolojisi Kurumlar Sosyolojisi Küçük Gruplar Sosyolojisi Kültür Sosyolojisi Medikal Sosyoloji Natüralist Sosyoloji Sa?lyk Sosyolojisi Sanat Sosyolojisi Sanayi Sosyolojisi Siyaset Sosyolojisi Sosyal Psikoloji Sosyolojik Teori Tarih Sosyolojisi Tatbikî Sosyoloji Vergi Sosyolojisi Sosyolojiye Yakyn Olan Di?er Sosyal Bilimler Sosyoloji ile çok yakyndan ba?lantyly olan en önemli bilim daly Sosyal Antropolojidir Sosyal hayaty, kültürleri, yazynyn icadyndan önceki devirlerden ba?layarak, bugüne kadarki geli?meleri inceleyen sosyal antropoloji, dinî, siyasî, iktisadî ve sosyal kurumlaryn yapylaryny ve folklorik hususiyetlerini inceler Sosyal antropoloji ayryca etnoloji (kültürel antropoloji) ile psikoloji (psikolojik-kültürel antropoloji) arasyndaki münasebetleri, mukayeseli olarak ara?tyryr Sosyal Antropoloji, alty kola ayrylmaktadyr: Kültürel Antropoloji (Kültür Antropolojisi veya Etnoloji) Etnografya Arkeoloji Folklor (Halk Bilimi) Dil (Filoloji) Psikoloji Antropolojisi (Psikolojik-Kültürel Antropoloji)