Sert Sessizlerin Yumuşaması Kuralı Nedir?

Sert Sessizlerin Yumuşaması Kuralı Nedir?

Sert sessizle biten kelimelere sessiz harfle başlayan bir ek eklenmek istendiğinde şayet ekin ilk harfi yumuşak sessizlerden b c d g ise bu harfler sertleşerek p ç t k şeklinde eklenirler bu kurala SERT SESSİZLERİN YUMUŞAMASI KURALI denir
Genellikle Türkçe kelimelerin sonlarında yumuşak sessizlerden b c d g bulunmaz Bu kurala uymayan bazı kelimeler de vardır Ancak bu çeşit kelimelere kural dışı kelimeler denir Buna göre kelime sonunda sözü edilen yumuşak sessizlerin yerine sertleri bulunur
kitab – kitap ağac – ağaç tad – tat kabag – kabak
Bu durumda şayet bir kelimenin sonunda p ç t k harflerinden biri gelmişse ve bu kelimeye sesli harfle başlayan bir ek eklenmek istendiğinde:
p sert sessizi yumuşar b olur :
ç sert sessizi yumuşar c olur :
t sert sessizi yumuşar d olur :
k sert sessizi yumuşar ğ olur :
dolapı değil dolabı
ağaçı değil ağacı
tatı değil dadı
kabakı değil kabağı
Ancak bu kurala uymayan bazı durumlar vardır:
Bazı tek heceli kelimelerin sonlarına gelen sert sessizler sesli harfle başlayan bir ek alsalar bile yumuşamazlar Aynen yazılırlar Ben ata binmeyi çok severim İkinci kata varınca beni bekle
p ç t k harfleriyle biten yabancı dillerden dilimize girmiş birçok kelime sesli harflerle başlayan bir ek aldıklarında değişikliğe uğramazlar Bu kelimelerin sonundaki sert sessizler yumuşamaz Cumhuriyeti gençlik koruyacaktır Türkler esareti kabul etmezler İnsan saadeti evinde aramalıdır
p ç t k harfleriyle biten özel isimler sonlarına ünlü ile başlayan bir ek alsalar da bu kelimeler aynen kalır Mehmet’i öğretmen çağırdı Recep’ in başarısı gurur verici
Sert sessiz harflerden “p ç t k h s ş f” biriyle biten kelimelere “c d g” süreksiz yumuşak sessizlerden biriyle başlayan bir ek geldiğinde eklerin başındaki ünsüzler sertleşir Bu kurala SERT ÜNSÜZLERİN BENZEŞMESİ KURALI denir (Ezberletici: Fıstıkçı şahap)