Sardinya Adası - İtalya Sardinya Adası Hakkında Bilgi

Sardinya (Eskiden Türkçe Sardunya), Akdeniz'de, İtalya'ya ait bir ada Akdeniz'in Sicilya'dan sonra ikinci en büyük adasıdır Yüzölçümü 24090 km² olup, ada nüfusu 1637639'dur İtalya'nın batısında, Korsika'nın güneyindedir
İtalya'nın 1948 Anayasası ile kısmi bölgesel özerklik verilmiş 20 bölgesinden birisidir (Sarduca: Regione Autònoma de sa Sardigna; İtalyanca: Regione Autonoma della Sardegna) Bölge 8 ile bölünmüştür; Cagliari, Carbonia-Iglesias, Medio Campidano, Nuoro, Ogliastra, Oristano ve Sassari Bölgenin Merkezi Cagliari şehridir Sardunyalılar İtalya anayasasınca tanınan iki ulustan biridir Bölgede Sarduca ve Katalanca'nın bir lehçesi olan Algeroca konuşulur Özerk Bölgenin Başbakanı Renato Soru'dur

Tarih
Sardinya Adası'a ilk insanlar yaklaşık MÖ 250000'de Toskana ve Balear Adaları'ndan gelerek yerleştler MÖ 8 yüzyılda Fenikeliler adada Tharros, Bithia, Sulcis, Nora and Karalis (Bugün Cagliari) yerleşimlerini kurdular MÖ 550'de ada Kartacalılar'ın eline geçti ve onların tahıl ambarı oldu Kartaca'nın egemenliği 1 Pön Savaşı'nda (MÖ 264-MÖ 241) sarsıldı ve Roma Cumhuriyeti MÖ 238'de adayı ele geçirdi 2 Pön Savaşı'nda Kartaca, Mö 216-MÖ 215 arasında adadaki isyanın da yardımıyla adayı elegeçirdiyse de Roma, adayı geri aldı Bu dönemde ada, Romalılaştı ve MÖ 30'da Mısır'ın fethine kadar Sicilya'yla birlikte Roma'nın tahıl ambarı oldu
Roma İmparatoru Diocletianus (284-305) döneminde İtalya Prefektura'sına bağlanan ada, 395'te Roma İmparatorluğu'nun ikiye bölünmesiyle Batı Roma İmparatorluğu'na bağlansa da 456'da Vandallar adayı ele geçirdiler 534'te Doğu Roma İmparatorluğu tarafından elegeçirildi 551'de Ostrogotlar adayı ele geçirse de Doğu Roma 552'de adayı geri aldı ve Afrika Prefektura'sına bağladı 590'da Afrika Eksarklığına bağlandı Bu döenmde ada, eksarklığa bağlı ve Karalis'te oturan bir yerel vali tarafından yönetilmekteydi 698'de eksarklığın merkezi Kartaca'nın Emeviler'in eline geçmesi, adayı Arap tehdidiyle başbaşa bıraktı705'ten başlayan Arap akınları sonucunda adadaki Doğu Roma egemenliği zayıfladı Nihayet ada 821'de Ağlebiler'in eline geçti Ağlebiler adanın yönetimini "Giudicati" denen 5 yargı bölgesine ayırdılar: Agugliastra, Logudoro, Cagliari, Arborea and Gallura Bunlardan ilki Cagliari tarafından yutuldu Bu arada adanın yönetimi 909'da Fatımiler'in eline geçti
Fatımi egemenliği 1028 yılında Pisa ve Cenova'nın saldırısına kadar sürdü Pisalılar adanın güney ve doğusunu (Arborea ve Cagliari), Cenovalılar adanın kuzey ve batısını (Logudoro ve Gallura) aldılar 1258'de Pisa Cagliari'deki, 1259'da Cenova Logudoro'daki yargıçlıkları kaldırdı Cenova, 1284'te Meloria Deniz Savaşı'nda Pisa'yı yenerek adanın güneyini alsalar da adanın kuzeyindeki Gallura yargıçlığını 1298'de Pisa'nın elegeçirmesine engel olamadı 1290'da Sassari bağımsızlığını ilan etti ve Cenova'yla ittifak kurdu
Adadaki bu karışıklıktan rahatsız olan Papa 8Bonifatius, adayı Aragon Kralı 2 Jaime'ye verdiyse de Aragon adanın fethine 1323'de başlayabildi Adanın tamamında Katalan vesayetinde hüküm sürmek isteyen Arborea yargıcı 2 Ugo'nun yardımıyla Pisalılar, bu yargıçlıktan 1324'te çıkarıldı 1348'de Cenovalılar adadan kovuldu 1355'te Aragonlular, Arborea yargıcı 4 Mariano'nun desteğiyle adada parlamento kurdularda sa 1365'te adada genel bir ayaklanma patlak verdi Ayaklanmanın başına geçen Arboera yargıcı, Aragonlular'a karşı mücadeleye başladı Bir ara Arborea yargıcı 5 Mariano, Cenova'lı karısı Eleonora'nın da desteği sayesinde bütün adayı ele geçirdi Ancak, Aragon Kralı Martin, Sicilya Kralı olan oğlu 1 Martin'i adayı fethetmekle görevlendirdi 1408'de Cagliari'yi alan 1 Martin, Arborea yargıcı 3 Guigliamo'yu Sanluri Savaşı'nda yenilgiye uğrattıysa da ertesi yıl Cagliari'de öldü Aragonlular adanın fethini 1420'de Sassari'yi alarak tamamladı
Aragonlular döneminde ada sistemli bir şekilde İspanyollaşmaya başladı Daha sonra ada Aragon'la Kastilya'nın 1512'de birleşmesiyle kurulan İspanya Krallığı'nın eline geçti İspanyol kral naipleri genelde Sardinya'dan seçilmesine rağmen, adanın ekonomisi geriledi 1582, 1652 ve 1655'te Osmanlı Deniz Akıncılarının yağmasına uğradı, hatta 1637'de Fransız donanması Oristiano kasabasını yaktı
1700'de Fransız Bourbon Hanedanı'ndan Anjou Dükü 3 Philippe'nin 5 Felipe adıyla İspanyol tahtına geçmesinin ertesinde patlak veren İspanyol Veraset Savaşı'nda (1701-1713), ada 1708'de İngiliz işgaline uğradı ve 1713'te imzalanan Utrecht Anlaşması'yla Avusturya'nın eline geçti İspanyollar 1717'de adayı ele geçirse de 1718'de Avusturya adayı geri aldı ve 1720'de Sardinya, diğer Avrupalı büyük güçlerce Savoia Düklüğü'ne verildi Avusturya da Savoia'dan Sicilya'yı aldı Böylece Savoia Dükü, aynı yıl kendini Sardinya Kralı ilan etti
1796'da Fransa, Sardinya Krallığı'nın anakaradaki topraklarını ele geçirince, Savoia Hanedanı 1798'de adaya sığındı ve 1814'e kadar adada kaldı Sardinya Krallığı 1859'da Avusturya'dan Lombardiya'yı, 1860'da Avusturya'lıların yönettiği Parma, Modena ve Toskana düklüklerini, 1861'de İki Sicilya Krallığı'nı ve Papalık Devletleri'nden Romagna, Umbria ve Marche bölgelerini aldı ve 1861'de adını İtalya Krallığı'na dönüştürdü İtalya Kralı 2 Vittorio Emanuel, Prusya'nın müttefiği olarak Avusturya'ya karşı 1866'da savaşa girdi Savaşta İtalya, Avusturya'ya yenildi ancak Prusya'nın Avusturya'ya karşı savaşı kazanması sonucu imzalanan Viyana Anlaşması'yla Venedik bölgesi İtalya'ya bağlandı İtalyan birliği 1870'de Papalık Devleti'nin başkenti Roma'nın ele geçirilmesiyle sağlandı
Sardinya Adası, 2 Dünya Savaşı'nda Müttefiklerce bombalandı ve 1943'te işgal edildi Burası savaş sonrasında özerk bölge ilan edildi

Ulaşım
Sardunya Adasında trenler ile hemen hemen her bölgeye ulaşılabilir ancak trenlerle ulaşım yavaştır

Vikipedi,özgür ansiklopedi