Kars Beş Kilisesi (Khtzkonk Manastırı) Hakkında Bilgi

Kars Beş Kilisesi (Khtzkonk Manastırı) Hakkında Bilgi-
BEŞ KİLİSE (KHTZKONK MANASTIRI)


Tarihçe

Türkçe "Beşkilise" olarak bilinen bu güzel manastır, Ani'nin yaklaşık 25 km güneybatısında, eski adıyla Tekor olarak bilinen Digor ilçe merkezine yakın vadinin içinde üç kaya çıkıntısı üzerine kuruluymuş

Manastırın toplamda, hepsi kubbeli ve özenle kesme taştan yapılmış beş kilisesi varmış Bunlar: Aziz Karapet, Meryem Ana (Surp Astvatsatzin), Aziz Stefanos, Aziz Krikor ve Aziz Sarkis Kiliseleri imiş Günümüzde sadece Aziz Sarkis Kilisesi kalmıştır



Kiliselerin, manastırın kuruluşuna veyahut kiliselerin inşasına ilişkin tarih ve şeraite ışık tutacak yazıtları yoktur Manastır, 13üncü yüzyıl Moğol istilasından sonra terk edilmiştir

1878'de, Kars bölgesinin Rus yönetimine geçmesiyle Beşkilise, Ermeni Kilisesi'ne devredilmiştir Binalar onarılmış, manastır yeniden ibadete açılmıştır Keşiş ve hacılar için konaklama imkanı düzenlenmiştir Bunlar, en büyük çıkıntının kenarına, aşağıdaki vadinin içindeki nehrin yanına ve de Aziz Sarkis Kilisesi'nin kuzeybatısına inşa edilmiştir
Aziz Sarkis, 1989 depremiyle ağır hasar geçirmiştir Binanın beton çekirdeği parçalanmıştır ve kilise şimdi büsbütün yıkılmak üzeredir

Yahya Peygamber Kilisesi
(Surb Karapet)

Bu belki de manastırdaki en eski kiliseydi ve 7nci veyahut 10uncu yüzyıldan kalma olabilirdi (ama kubbenin üzerindeki şemsiye şekilli çatı bundan daha sonraki bir tarihten olmalıdır) Duvarlarındaki en eski yazıt 1001 (veyahut 1006) tarihliymiş ve Kral Gagik'in eşi, Ani Kraliçesi Katranide'den bahsedermiş

Kilisenin; kubbesinin alnı köşekemerleri ile desteklenen çatısı, dört apsisli içyapısı varmış Bir duvarının küçük kısmıyla apsisinin temellerinin ötesinde geriye bir şey kalmamıştır


Meryem Ana Kilisesi
(Surb Astvatsatzin)

Bu kilise, Yahya Peygamber Kilisesi'nin güneyinde kalır Muhtemelen 10uncu yüzyıl eseridir İçi, yarım daire apsisli, kubbeyle kapanmış kareden fazla bir şey değilmiş Yahya Peygamber Kilisesi ile bunun arasına inşa edilmiş bir holün kalıntıları varmış Bugünse, hiç bir şey kalmamıştır


Aziz Stefanos Nakhavka Kilisesi

Yahya Peygamber Kilisesi'nin karşısındaki ayrı bir kayada dururmuş ve muhtemelen 10uncu veyahut 11inci yüzyıl yapısıymış Dıştan dikdörtgen, içten iki yan şapel ve yarım daire apsisiyle haç şeklindeymiş Girişi, saklı ve bulması zor olan güney cephesindeymiş Kilisenin etrafı, korunmamış khatchkarların kaideleri ile çevriliymiş Etrafında 1208 tarihli Keçror (Geçivan - Tunçkaya) kuşatmasında ölenlerin mezarları olduğu söylenirmiş Temelinin sadece bir kısmı kalmıştır


Aziz Krikor Lusavoriç Kilisesi

Bu yapı, diğerlerinden daha doğuda kalır O da muhtemelen 10uncu veyahut 11inci yüzyıl yapısıymış Küçük zemin planına oranla yüksekmiş ve etrafındaki duvarla çevrili alanda mezarın içine yerleştirilmiş 1031 tarihli belli bir uzun khatchkar varmış Bu kilise bugün tamamen yıkılmıştır ve taşlarının birkaç kırıntısından başka bir şey yoktur Bu kilisenin üstündeki yamaçlardaki Ortaçağ mezarları, 1986 yılında define avcıları tarafından tahrip edilmiştir