Ful, Arap Yasemini (Jasminum Sambac)

Ful, Arap Yasemini (Jasminum sambac" Grand duke of Tuscany" )


Güzel kokulu çiçeği olan Ful egzotik ve tropik, herdem yeşil, sarılıcı ya da çalı formlu olabilen çok yıllık bir bitkidir


İklim isteği: Akdeniz ve Ege şartlarında dış mekanda, diğer bölgelerde kaplı fidan olarak kışın içeriye almak suretiyle yetiştirilebilir Akdeniz ve Ege'de de sert kışlardan korumak gerekir Soğukta yaprak dökebilir


Güneş isteği: Güneş ve hafif gölge yerleri sever


Çiçek özelliği: Çiçeği yalın kat ya da katmerli olabilir Haziran ayında çiçeklenme başlar


Toprak isteği: Bol humuslu, yaprak çürüntülü, süzek toprak ister


Su isteği: İlkbahar ve yaz bol sulanır


Çoğaltılması: Yaz sonuna doğru alınacak yarı odunsu çeliklerle üretilir

Çelik alırken izlenecek yol:

- keskin makas ile tepeden 10-15 cm kesilir,

- çelikler aspirinli suya batırıp 8-10 sn kadar tutulur,

- perlit, kum veya dezenfekte edilmiş torf içinde köklendirilir,

- Oksijenli sulu solüsyonla da sulanır

Taze sürgünlerde ökçeli çelikleme yöntemi (bakınız çizim) uygulanır


Ful çelikleri uzun zaman alsa da doğrudan su içinde de köklenebilir


Budama : Katmerli çiçekliler daha çalı görünümlüdürler Bunlarda zayıf ve uzayıp giden bir sürgün yerine kalın, çok dallı, dolgu formlu bir bitki tercih edilir Bunun için de çalı tipindeki bitkilere genelde yapıldığı gibi uçtaki büyüme noktası köklendirilecek çelik olarak alınır

Çiçeği yalın kat olanlar sarmaşık formlu büyürler ve sardırılabilir


Gübreleme: NPK 20-20-20 gübre 1 lt suya 1 çay kaşığı ölçüde 15 günde bir verilir


İlaçlama: Gerektiğinde arap sabunlu bit ilacı tarifi haftada bir uygulanır İlaçlama yaparken gonca bir kağıt külah ile örtülür ki ilaç goncalarda leke yapmasın


Yararları: Ful çiçeklerinden parfüm sanayisinde faydalanılır Ayrıca uzak doğuda yasemin çayı fulden yapılır ve yeşil çayların aromalandırılmasında kullanılır Çiçeklerinden elde edilen yağın aromaterapide de yeri vardır


Hakkında söylenenler:

- Ful en güzel tenekede yetişir

- Ful çiçeği koklanırken burun değdirilirse kararır

- Tohumları alınmış domates ve kabak toprağı için yararlıdır

- Ful çiçekleri en güzel domateste sergilenir Çiçek açınca çiçek sapının elverdiği ölçüde kesilir ve olgun bir domatese saplanır Tabakta domatese saplı duran ful vazo ömrünü orada tamamlarken hem ortamı güzel kokutur, hem de kırmızıya saplanmış top top beyaz çiçekleri ile ilgi çeker



Oleaceae familyasının bu muhteşem kokulu çiçeğini eskiden bilmeyen yoktuAma şehirli yeni kuşaklar fazla tanımıyorOysa kasaba ve köylerde hala tenekelerde ful yetiştiren meraklı kişiler var


Filipinlerin ulusal çiçeği olan Ful egzotik ve tropik bir herdem yeşil çalı Ancak soğukta yaprak döküyorAkdeniz ve Ege şartlarında dış mekanda, diğer bölgelerimizde ise kaplı fidan olarak kışın içeriye almak suretiyle yetiştirilebilirAkdeniz ve Ege'de de sert kışlardan korumak gerekir Bizde katmerli türleri bilinir


Haziran ayında çiçeklenmeye başlarGüneş ve hafif gölge yerleri severBol humuslu, yaprak çürüntülü,süzek toprakları severlerİlkbaharda ve yazın bol sulanır Yaz sonuna doğru alınacak yarı odunsu çeliklerle üretilirFul çiçeklerinden parfüm sanayisinde faydalanılır


Ayrıca uzak doğuda yasemin çayı fulden yapılır ve yeşil çayların aromalandırılmasında kullanılır Çiçeklerinden elde edilen yağın aromaterapide yeri vardır



Yaşlılar fulun en güzel tenekede yetiştiğini söylerlerTecrübeye saygım sonsuz ben de yere ful dikeceksem hep tenekeli diktim, sadece dibini aldım ,yanlarını da açtım


Bir de ful çiçeğini koklarken burnunuzu değirmeyeceksiniz, kararır



Sonra domateste pek güzel yaşarNasıl mı?


Rahmetli ninem (anneannemin annesi) ful açınca onu çiçek sapının elverdiği ölçüde keser ve olgun bir domatese saplardıTabakta domatese saplı duran ful hem vazo ömrünü orada tamamlar, hem salonu misler gibi kokutur, hem de kırmızıya saplamış top top beyaz çiçeklerin enteresan sunumu olurudu


Rahmetli anneannem bahçedeki ilk ful açınca onu domatese saplar ve felç geçirdiği için artık çiçeklerle uğraşamayan komşumuza hediye gönderirdiAnneannemin vefatından sonra komşumuz artık "bana kim ful gönderecek "diye ağlamıştı Fulu annem yolluyor şimdiBizim mum çiçeği kardeşliği gibi gizli bir ful kardeşliği mevcut aralarında


Nineme neden fulu domatese koyuyorsun dediğimde annem öyle yapardı demiştiHesapladım, bu durumda biz 5 kuşaktır fulu domatese koyuyoruz, öncesi var mı bilmem Ama müşterilerime ful önerdiğimde, "eski moda onlar Mine Hanım, şöyle yeni değişik bir şeyler alalım" derlerse içim acıyor veya "adını duydum ama çiçeği hiç bilmiyorum "diyenler de çok



Fidanlıklara girdiğinizde 500 tane gülü, taflanı, kartopunu birarada görebilirsiniz 5 ful rica edeceğim deyin çoğunda yoktur



Kısaca, birer ful edinelim mi?