Göktürk Devleti

Göktürkler - Türk İslam Devletleri - İlk Türk Devletleri



İlk defa Türk adını taşıyan Türk devletidir Göktürkler, Türklerin atlı uygarlık ya da bozkır uygarlığından yerleşik uygarlığa geçiş döneminde, Türk boylarının başına geçerek hüküm süren bir hakan sülâlesidir (552-745) Kurdukları devlete de Göktürk Devleti denir


Başkentleri Orta Asya´da Karakurum yakınında Ötüken kentiydi Devlet başkanlarına «kağan», hakan soyundan olanlara «tigin» derlerdi Devletin kuruluşunda kağan, Bumin´di Ülkenin doğu kesimini yönetiyordu Batı kesiminde ise kardeşi İstemi Kağan vardı, ama geleneğe göre o, doğu kağanına bağlıydı


Bumin öldüğünde yerine oğullarından biri değil, İstemi Kağan geçti Göktürkler, saltanatı Avarların elinden alarak devletlerini kurmuşlardı Bu iki kağan ve onların oğulları zamanında Göktürkler, doğuda Kingan Dağları´ndan batıda Demirkapı´ya kadar bütün Orta Asya´ya egemen oldular İran Sasani hükümdarı Hüsrev Nuşirevan ile anlaşarak Çin ipek ticaret yollarım ellerine geçirdiler Türk egemenliğinin batıda yayılmasında ve Batı Türkistan Türkmenleşmesinde önemli rol oynadılar


VII yüzyılın ilk çeyreğinde bir durgunluk geçiren Göktürkler, Kutluğ İlteriş Kağan zamanında yeniden canlılık gösterdiler Ama bu sırada doğudaki Çin tehlikesine, batıdan gelen ve Sasani egemenliğine son veren bir de Arap tehlikesi eklendi


VIII yüzyılın başlarında, 706´da Kapağan Kağan komuta ettiği Türk ordusu Çinlileri yenerek Türk devletinin durumunu düzeltirken, batıda Kültigin Kağan ordusuyla Buhara yakınlarına kadar ilerledi (707) Böylece Türkler batıda Araplarla karşı karşıya" geldiler


Kapağan Kağan 716´da ölünce oğullarıyla yeğenleri Bilge ve Kültigin arasında iktidar mücadelesi başladı Yeğenler bu savaşı kazandılar ama, ayrılıkçı Türk boyları ve Çinlilerle uzun uzun uğraşmak zorunda kaldılar Kültigin 731´de, ağabeyi Bilge Kağan ise 734´te öldüler Geniş bölgeyi elde tutmak iyice güçleşti Arap baskısına doğuda Moğol baskısı eklenince iç ayrılıkların da etkisiyle Göktürk Devleti son buldu (745)