Beyin Anatomisi...

Beynin Lobları




kafa içindeki yerleşimi





Farklı Açıdan Beyin



turkuaz: frontal lobe
yeşil: parietal lobe
mor: temporal lobe
sarı: occipital lobe
pembe: cerebellum and brainstem
kırmızı: cingulate gyrus
frontal--bilinçli düşünme; zarar görmesi durumunda ruh hali, hissiyat değişikliği olabilir
parietal--çeşitli duyu organlarından gelen bilgileri birleştirmede önemli rol oynar Ayrıca nesnelerin kullanılması ve bazı mekansal görüş işlemelerinde (visuospatial processing) parietal lobun kimi bölümleri rol alır
occipital--görme duyusuyla ilgili bilgilerin işlendiği lobdur Hafif zarar görmesi halüsinasyonlara sebep olur
temporal--ses ve kokunun algılanması, aynı zamanda da yüzler, mekanlar gibi karmaşık uyaranların işlenmesi bu lob tarafından sağlanır[*]serebellum--duyu organlarından gelen bilgilerle haraketi ilişkilendirir Bulob özellikle dengenin sağlanmasında önemli rol oynarYukarıda listelenen her bir lob, beynin her iki yarımküresinde de bulunur Serebellum dışında bu lobların hepsi telensefalonun parçasıdır

Merkezi Sinir Sistemi (MSS)

CEREBRUM:
His, irade, hafıza, düşünce, zeka gibi fonksiyonlardan sorumludur Altı tabakadan oluşmuştur ve her biri ayrı hücreden oluşmuştur Piramidal hücreler çok önemlidir İki hemisferden oluşur Her bir hemisferde frontal, parietal, occipital, temporal loblar bulunur Sağ el, sol hemisfer tarafından kontrol edilir Lisan ile ilgili özellikler sol hemisferde bulunur

Ak Madde:
Miyelinden dolayı aksonlar beyaz görülür İki hemisfer corpus callosum denilen iri sinir lifi ile birleşir Akson demetine MSS’de tractus denir

Beyin (Sapı) Kökü:
Omuriligi beyine bağlar Kalp hızı ve kan basıncı gibi CV sistemin kontrolu, sindirim (GI)ve solunumun kontrolundan sorumludur Vücüdun tamamının dönmesi gibi stereotip hareketlerin kontrolu Dengenin kontrolu Göz hareketlerinin kontrolu Hayatî (vital) fonksiyonları kontrol eder Uyku ve uyanıklık halini düzenler

Üç bölümden oluşur:
(i) Orta beyin (mesencephalon); (ii) pons; (iii) medulla oblongata

Orta beyin (mesencephalon):
Beyin sapından cerebral hemisferlere sinir yollarını taşır İşitme ve görme refleks merkezleri buradadır

Pons:
Orta beyinin altında, medulla oblongata’nın anterior ucunda transvers sinir lifleri Köprüye benzer Medulla oblongata ile beyin hemisferlerini birleştirir Solunum kontroluna katkıda bulunur Apnöstik ve pnömotaksik merkez buradadır Yüzeysel lifler cerebellum’a bağlanır Motor ve sensorik (duysal) derin lifler medulla oblongata’dan pons üzerinden orta beyine gider

Medulla oblongata:
Yaklaşık 3 cm, pons ve omurilik arasında traktlar omurilik ile beyin arasında komünikasyonu sağlar Vital merkezler: kan damarlarının otonomik inervasyonu için vazomotor merkez; kalbin otonomik sinir kontrolunu sağlayan kardiyak kontrol merkezi; pons ile birlikte solunumu kontrol eden solunum merkezi Omurilik ile beyin arası haberleşme alanıdır Kalp hızı, solunum ve diğer öksürük, yutma, kusma gibi refleksleri kontrol eder

Medulla spinalis (omurilik):
Merkezi gri madde ile doludur H şeklinde iki dorsal boynuz var 2 Ventral boynuz var Çevresi ak madde (inen ve çıkan sinir traktları) ile çevrili Fonksiyonları: Gövde ve ekstremite kaslarını kontrol eden refleks merkezi olmak; Refleks merkezleri ile beyin arasında bağlantı sağlamak

Retiküler Formasyon:
Tahrip edilirse kişi komaya girer; dış dünyadan habersiz hale gelir Biliçaltı bir çok koordine hareketlerin yapılmasında ve bütün sinir sisteminin ve vücudun uyanık tutulmasında görevli Beyin sapında yer alır Anestezik maddeler, uyku verici ilaçlar buradaki sinirlerin iletimini inhibe eder Nükleus ve sinir liflerinin medulla, pons, orta beyin, thalamus ve hipotalamus içindeki kompleks bir ağdır Buradan çıkan sinirler corteks cerebri’ye gider ve sensorik bilgileri taşır; idrak edilmeyen bir çok hareketin koordinasyonunu sağlar

Cerebellum:
Beynin ikinci büyük yapısı Dış kısmı gri madde, içi ak madde taşır Cerebellumdan gelen lifler kırmızı çekirdekten geçip thalamus’a gider, sonra corteks cerebri motor alanlara ulaşır Diger lifler (tractus) cerebellumu, pons, medulla oblongata ve omurilik ile birleştirir Cerebellum, eklem, tendon ve kas reseptörlerindeki propioreseptörlerden gelen sinyalleri alır ve corteks cerebri motor alanları ile bazal nüklei’nin işbirliği ile haraketleri koordine eder Özellikle koşma, daktilo ile yazı yazma, piyano çalma, konuşma gibi hızlı kas aktivitelerinde hayati rol oynar Motor aktivitelerin sırasını belirler Motor öğrenme için gereklidir Hareket sırasında değişik eklemlerin koordinasyonunu, denge (vestibular organdan uyarılar alır) ve pozisyonu (postür) sağlar Ağıza çatal götürmek veya buruna el ile ellemek gibi ek-kol hareketlerinin doğru zamanlaması için de gereklidir Cebinize değerek anahtarları bulmak da cerebellumun başardığı işlerdendir Bütün işleri corteks cerebri kontrolu altında gerçekleştirir Özellikle purkinje, sepet ve granül hücreleri vardır Hem c Cerebri hem de thalamus ile bağlantılıdır Korteksin yarattığı hareketleri inhibe ya da stimüle edebilir

Bazal ganglia:
Yardımcı motor sistemdir Corteks cerebri’ye giren ve çıkan sinyal yollarıdır Kuşlarda çok gelişöiştir Her bir cerebral hemisferdeki derin yerleşmiş dört gri madde kütlesidir Kaudat nükleus, lentiform nükleus, amigdala, claustrum

Limbik Sistem

Hipotalamus, hippokampus ve amigdala gibi yapılardan oluşan beyinin korteks altındaki yapılarıdır Özellikle duygular ve motivasyonla ilgilidir Davranışın kontrolu Hayatta kalma içgüdüleri, dürtüler ve duyguların ifadesinde çok önemlidir Halet-i ruhiyenin dış davranışlara etkilerine aracılık eder Vücudun iç dengesini düzenler İç şartları sabit tutar: vücut sıcaklığı, vücut sıvılarının ozmolaritesi, yeme-içme dürtüleri; vücut ağırlığının kontrolu Bu bölgeye aynı zamanda “memeli beyni” de denilir çünkü ilk defa memeli hayvanlarda görülmüştür

Amygdala:
Her cerebral hemisferdeki dört bazal gangliyondan biridir Limbik sistemin parçasıdır Bademe benzeyen gri madde gövdesi olduğundan bu ismi almıştır Zedelenirse hayvan yenebilir ve yenemez şeyleri ayırt edemez

Forniks:
Corpus callosumun altında yerleşik, sinir lifleri grubudur Hippokampusun beynin diğer bölgeleri ile entegrasyınunu sağlar Limbik sistem içindeki bilgileri ileten sinir lifleri yoludur

Corpus callosum:
Sağ ve sol hemisferleri birleştirir Limbik sistemin parçası değildir ancak onun tam üzerinde yerleşiktir Kalın bir sinir lifleri demetidir

Thalamus

Diencephalon’un en büyük alt bölümüdür Üçüncü ventrikülün sağ ve solunda yer almıştır Vücudun dışında neler olduğunu beynin bilmesini sağlar Koku hariç, cerebruma giden bütün sensorik (duyusal- göz ve kulak) bilgilerin geçiş (gidiş ve geliş) bölgesidir Uyanıklık halini ve uyarı olduğunda uykudan uyanışı düzenler

Koroid pleksus:
Serebrospinal sıvı (CSF) burada oluşur Epifiz (pineal bez) burada yerleşiktir Melatonin salar Üremenin endokrin kontrolunda görevlidir

Hipothalamus:
Thalamus’un altında yerleşiktir Açlık ve susuzluk için nörül bölgeleri taşır Vücut sıcaklığı ve hipofizden hormon salgısını düzenler Ayrıca uykunun düzenlenmesi, uyanıklık, cinsel arzu ve performans; kızgınlık, korku, ağrı ve zevk gibi hisler buradan kontrol edilir Medulla oblongata ve limbik sistemle birlikte çalışır

Hippokampus:
Beyinin her bir lateral boynuzunun tabanına uzanan gri maddeden oluşan (ventrikül yüzeyi tarafında ak madde) hafızanın oluşumu, depolanması ve işlenmesinden sorumlu limbik sistem kısmı