Elektronik Ortamda Defter Tutulması / Akif AKARCA / Dr.Mehmet ŞAFAK

Elektronik ortamda defter tutulması / Akif AKARCA / DrMehmet ŞAFAK

Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu'nun verdiği yetki çerçevesinde Maliye Bakanlığı ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nca hazırlanan elektronik ortamda defter tutulmasına ilişkin usul ve esasları açıklayan Elektronik Defter Genel Tebliği, 13122011 tarih ve 28141 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır Anılan tebliğde belirtilen şartları yerine getirenlerden kendisine izin verilenlerin, 01012012 tarihinden itibaren elektronik defter tutmaya başlamaları mümkündür


Anılan tebliğde belirtilen usul ve esaslar şöyledir:


1 Elektronik ortamda tutulabilecek defterler


Elektronik ortamda tutulabilecek defterlerin adları tek tek tebliğde sayılmamış; bunun yerine format ve standardı wwwedeftergovtr adresinde duyurulan defterlerin elektronik ortamda tutulabileceği açıklanmıştır Bu kapsamda, bugün itibarı ile Yevmiye Defteri ve Büyük Defterin (Kebir) format ve standardıwwwedeftergovtr adresinde duyurulmuş olup anılan defterler elektronik ortamda tutulabilecektir


2 Uygulamadan yararlanma koşulları ve başvuruda istenen belgeler


Defterlerini elektronik ortamda oluşturmak, kaydetmek, muhafaza ve ibraz etmek isteyenlerin, aşağıdaki koşulları taşımaları gerekmektedir:
- Gerçek kişi mükelleflerin 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu hükümleri çerçevesinde üretilen nitelikli elektronik sertifikaya sahip olmaları
- Tüzel kişi mükelleflerin 397 sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği'nde yer alan belirlemeler çerçevesinde elektronik fatura uygulamasından yararlanma iznine sahip olması ve bu çerçevede Mali Mühür temin etmiş olması
- Elektronik defter tutulması, kaydedilmesi, onaylanması, saklanması ve ibrazında kullanılacak yazılımın uyumluluk onayı almış bir yazılım olması
Yukarıda sayılan şartları taşıyanlardan anılan tebliğ kapsamında elektronik defter oluşturmak, kaydetmek, muhafaza ve ibraz etmek isteyen mükelleflerin, wwwedeftergovtr internet sitesinde de belirtilen Gelir İdaresi Başkanlığı İlkadım Caddesi 06450 Dikmen/ Ankara adresine yazılı başvuruda bulunması gerekmektedir Bu başvuruda aşağıdaki belgelerin de sunulması gerekmektedir:
a-) wwwedeftergovtr internet adresinde yer alan "Elektronik Defter Uygulaması Başvuru Formu ve Taahhütnamesi"nin imzalı aslı,
b-) Tüzel kişiler için başvuru formunu imzalayan kişi veya kişilerin yetkili olduğunu gösteren şirket imza sirkülerinin noter tasdikli örneği (e-fatura uygulamasından yararlanmaya başlayan ve imza sirkülerinde herhangi bir değişiklik bulunmayan mükellefler için bu şart aranmamaktadır)
c-) Elektronik defterlerin oluşturulması sırasında, bu konuda uyumluluk onayı alınmış bir yazılımın kullanılması durumunda söz konusu yazılım hakkında yazılımın adı, sürüm numarası gibi mükellef kullanımına özgü bilgiler,
d-) Uyumluluk onayı almamış bir yazılım kullanılmak istenmesi durumunda, anılan tebliğin "32 Yazılımların Uyumluluk Onayı" başlıklı bölümünde belirtilen belge ve bilgiler
Gerekli görülmesi halinde yukarıda sayılan bilgi ve belgelere ek olarak başka teknik bilgi ve belge de istenebilecektir



3 Yazılımların uyumluluk onayı


Müşterilerinin ihtiyaçları doğrultusunda, özel veya paket yazılım üreten yazılım üreticileri ile yazılımlarını kendi geliştiren mükelleflerin, anılan tebliğde belirtilen esaslara uygun elektronik defter oluşturan, kaydeden, onaylayan muhafaza eden yazılımların Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından onaylanması amacıyla, aşağıda yer alan bilgi ve belgelerle birlikte yazılı olarak başvuruda bulunmaları gerekmektedir
a-) Onay talebine ilişkin yazılı dilekçe
b-) Yazılımın adı, sürüm numarası gibi ayırt edici özellikleri
c-) Onayı istenen yazılım ile ilgili olarak aşağıda yer alan bilgileri içeren teknik doküman veya dokümanlar
1) Yazılımın geliştirilmesinde kullanılan programlama dili, dosya sistemi, çalıştığı işletim sistemi gibi genel özellikleri
2) Tebliğde yer alan oluşturma, kaydetme, onaylama, muhafaza ve ibraz gibi temel süreçlere ait iş akış şemaları
- Tebliğ çerçevesinde belirlenen format ve standartlara uygun olarak ve onaya sunulan yazılım tarafından oluşturulan elektronik imzalı veya mali mühürlü elektronik defter örnekleri
- Gerek duyulması halinde onaylanması istenen yazılımın kuruluma hazır bir örneği
Yukarıda açıklanan şekilde yapılan başvuru sonrasında, yapılacak testleri başarılı bir şekilde tamamlayan yazılımlara uyumluluk onayı verilecektir
Tebliğe göre; yazılımların testleri üreticileri tarafından yaptırılacaktır Testi başarılı biçimde tamamlayanlarwwwedeftergovtr internet adresinden ilan edilecektir İlan edilen yazılımlar aracılığı ile elektronik defter tutacakların ayrıca test yapmalarına gerek bulunmamaktadır
Kendi yazılımını kendisi geliştirenlerden test sürecini başarılı bir şekilde tamamlayanlar internet sitesinden ilan edilmeyecektir
Uyumluluk onayları ile ilgili test planı, test süreci ve ilgili diğer teknik dökümanlar wwwedeftergovtrinternet adresinden duyurulacaktır

4 Elektronik Defter Oluşturma

a) Uygulamaya başlama


Tebliğde yapılan düzenlemeler kapsamında kendisine izin verilenler, wwwedeftergovtr internet adresinde format ve standartlara uygun olarak ve aylık dönemler itibarıyla elektronik defterlerini oluşturmaya ve saklamaya başlayacaklardır
Defterlerini elektronik defter biçiminde tutmaya başlayanların, söz konusu defterlerini kâğıt ortamında tutmaları mümkün olmayacaktır


b) Defterlerin açılış ve kapanış onayları


Elektronik defter tutma sürecinde hesap döneminin ilk ayının beratının alınması açılış onayı, son ayının beratının alınması ise kapanış onayı yerine geçecektir (Elektronik defter beratı, açılış onayı ve kapanış onayı kavramları, anılan Tebliğ'in "2 Tanımlar ve Kısaltmalar" başlığında açıklanmıştır)


c) Elektronik berat alınması


Elektronik defter beratı, Tebliğde yer alan esaslar çerçevesinde, elektronik ortamda oluşturulan defterlere ilişkin olarak, Gelir İdaresi tarafından belirlenen standartlara uygun bilgileri içeren ve Başkanlık Mali Mührü ile onaylanmış elektronik dosyayı ifade etmektedir
Uygulamadan yararlananlar, aylık dönemler itibarıyla oluşturdukları elektronik defterler için, aşağıda yer alan adımları izleyerek berat almak ve bunları istenildiğinde ibraz etmek üzere muhafaza etmek zorundadırlar
- Gerçek kişiler elektronik defterlerini, ilgili olduğu ayı takip eden ayın son gününe kadar (Aralık ayına ilişkin defterler gelir vergisi beyannamesinin verilme süresinin sonuna kadar) kendilerine ait güvenli elektronik imza ile imzalar
- Tüzel kişiler elektronik defterlerini, ilgili olduğu ayı takip eden ayın son gününe kadar (Hesap döneminin son ayına ait defterler kurumlar vergisi beyannamesinin verilme süresi sonuna kadar) kendilerine ait mali mühür ile onaylar
- İmzalı veya mühürlü defterler için berat dosyaları oluşturulur ve bu dosyalar Elektronik Defter Uygulaması aracılığı ile Başkanlığın onayına sunulur
- Başkanlık mali mührünü de içeren beratlar elektronik defter tutanlar tarafından indirilerek istenildiğinde ibraz edilmek üzere ilgili olduğu elektronik defterler ile birlikte muhafaza edilir
Aylık dönem, sadece onaya sunulan ayın defter kayıtlarını ifade etmekte olup, önceki aylara ait kayıtları içermez Ancak, hesap dönemi veya takvim yılı içinde, defterlerini elektronik ortamda oluşturmaya başlayanlar, izleyen ilk ayda oluşturacakları elektronik defterlerde, ilgili hesap döneminin başından içinde bulundukları döneme kadar gerçekleştirilen tüm kayıtlara yer vereceklerdir Ayrıca elektronik defter tutmaya başladıkları tarih itibarıyla eski defterlerine kapanış tasdiki yaptıracaklardır
Yukarıda sayılan adımların neticesinde oluşturulan elektronik defterler, Başkanlık tarafından onaylanan beratları ile birlikte Vergi Usul Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu kapsamında geçerli kanuni defter olarak kabul edilecektir
Başkanlık tarafından gerçekleştirilen berat verme işlemi, ilgili defterlerde yer alan kayıtların içerik ve gerçeğe uygunluk denetimi anlamına gelmemekte ve herhangi bir vergi incelemesini veya diğer incelemeleri ifade etmemektedir
Herhangi bir kesinti veya sistem arızası nedeni ile beratların Başkanlık tarafından onaylanması işleminin gerçekleştirilememesi durumunda söz konusu beratlar, güvenli elektronik imza (gerçek kişiler için) veya mali mühür (tüzel kişiler için) ile zaman damgalı olarak imzalanacak veya onaylanacaktır Bu kapsamda kullanılacak olan zaman damgaları TÜBİTAK-UEKAE'den temin edilecektir Beratların, Başkanlığa sunumunu engelleyen kesinti veya arıza durumunun ortadan kalkmasını takiben ilgili beratların tekrar Başkanlık onayına sunulması işlemi gerçekleştirilecektir


5 Elektronik defterlerin muhafazası ve ibrazı


Anılan Tebliğ kapsamında, elektronik defter oluşturma konusunda izin alanlar, muhafaza ve ibraz ödevlerini yerine getirirken aşağıdaki hususlara uygun hareket etmek zorundadırlar
- Elektronik defterler, istenildiğinde ibraz edilmek üzere ilgili olduğu beratları ile birlikte muhafaza edilmek zorundadır
- Elektronik defterler ile beratlarının veri bütünlüğünün sağlanması ile kaynağının inkâr edilmezliği, güvenli elektronik imza veya mali mühür ile garanti altına alındığı için elektronik defterler kâğıt ortamında saklanmayacaktır
- Defterlerini elektronik ortamda tutanlar, elektronik defterlerini ve ilgili beratlarını vergi kanunları, Türk Ticaret Kanunu ve diğer düzenlemelerde yer alan süreler dâhilinde elektronik, manyetik veya optik ortamlarda muhafaza ve istenildiğinde elektronik, manyetik veya optik araçlar vasıtasıyla eksiksiz ve okunabilir şekilde ibraz etmekle yükümlüdür
- Muhafaza ve ibraz yükümlülüğü, elektronik defterlerin ve beratların doğruluğuna, bütünlüğüne ve değişmezliğine ilişkin olan her türlü elektronik kayıt ve veri, (elektronik imza ve mali mühür değerleri dâhil) veri tabanı dosyası, saklama ortamı ile doğrulama ve görüntüleme araçlarının tümünü kapsamakta olup, elektronik defterlere istenildiğinde kolaylıkla erişebilmeyi, anlaşılabilir ve eksiksiz bir biçimde görüntüleyebilmeyi ve okunabilir kâğıt baskılarını üretebilmeyi sağlayacak biçimde yerine getirilmelidir
- Elektronik defterler ve beratların elektronik defter izni verilenlerin kendilerine ait bilgi işlem sistemlerinde muhafaza edilmesi mecburi olup, üçüncü kişiler nezdinde ya da yurt dışında muhafaza işlemi başkanlık ve genel müdürlük açısından herhangi bir hüküm ifade etmemektedir Muhafaza yükümlülüğünün Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde ve Türkiye Cumhuriyeti kanunlarının geçerli olduğu yerlerde yerine getirilmesi zorunludur


6 Diğer hususlar


- Elektronik defter tutanlar, elektronik defterlere ait kayıtların bozulması, silinmesi, zarar görmesi, işlem görememesi halleri ile olağanüstü durumların meydana gelmesi halinde, durumu on beş gün içinde Başkanlığa bildirmek ve kayıtları nasıl tamamlayacağına ilişkin ayrıntılı bir plan sunmak zorundadır
- Elektronik defter tutanlar, elektronik defterlerini oluşturdukları ve muhafaza ettikleri bilgi işlem sistemlerinin haczedilmesi veya bu sistemlere yetkili mercilerce el konulması halinde, durumu en geç üç iş günü içerisinde başkanlığa bildirmek zorundadır
- Tebliğde belirtilen şartları yerine getirenlerden kendisine izin verilenlerin, 01012012 tarihinden itibaren elektronik defter tutmaya başlamaları mümkündür
Kaynak: Dünya Gazetesi