Burun Kanaması (epistaksis)

BURUN KANAMASI - (EPİSTAKSİS)

: Bilindiği gibi burun boşluklarının iç yüzünü örten mukoza damar bakımından çok zengindir Burnun bazı bölgelerindeyse bu damarların yumaklar oluşturduklarını daha önce belirtmiştik Mukozanın, hemen altında burun boşluğunu kuran kemik ve kıkırdakların bulunması nedeniyle bu damarların gerektiğinde durabilme yetenekleri çok sınırlıdır Sözünü ettiğimiz bu nedene bağlı olarak burun damarları kolayca kanarlar ve bu kanamalar da oldukça geç dururBurun kanaması bir darbeye bağlı olabileceği gibi, kendiliğinden de olabilir Burun kanamaları burun boşluğunun ön yansından ve/veya arka yarısından kaynaklanabilirler Çocuk ve gençlerdeki burun kanamalarının büyük bölümü ön yarıdan olmaktadır Özellikle septu-mun “Littre alanı” ya da “Kiesselbach phleksusu” denilen ön yarısı en sık rastlanan kanama bölgesidir Littre alanı solunum havasının kurutucu etkisinin ve küçük darbelerin en sık görüldüğü alandır Her iki etken de bu bölgedeki kanamaları kolaylaştırırOrta yaşlı ve yaşlı kimselerdeyse burun kanamaları sıklıkla burnun arka yansından kaynaklar
Burun boşluğunun üç boyutlu şematik çizimi:
Mavi-burun boşluğu tavanı
Kırmızı-burun ön delikleri
Yeşil-burun boşluğu dış yan duvarı Sarı-burun arka delikleri
Mor-burun boşluğu tabanı
Lacivert-burun boşluğu dış yan duvarı Siyah-septummaktadır Bu tür kanamalarda etken darbeler değil, damar sertliğidir Damar sertliğinden etkilenen burnun arka yarısındaki damarlar, kan basıncının (tansiyon) yüksek oluşunun da yardımıyla kendiliklerinden (spontan) kanarlar Yukarıda belirttiğimiz belli başlı iki burun kanaması etkeninin yanı sıra, daha az rastlanan fakat bilinmesinde yarar olan etkenler de vardır Örneğin pernisiyöz anemi, aplastik anemi, lösemiler, çeşitli pıhtılaşma hastalıkları gibi bazı kan hastalıklarında, burun ameliyatları sonrasında, grip, kızamık, kızamıkçık, difteri,boğmaca, zatürree, sıtma, tifo, romatizmal ateş gibi hastalıklar sırasında, burundaki yabancı cisim ya da damar tümörü bulunması durumunda burun kanamaları görülebilir Burun kanamalarının hastayı aşırı bir kan kaybına sokup, şoka neden olabileceklerini de belirtelim

BURUN KANAMASI TEDAVİSİ:

Burun kanamalarının tedavisi, kanamanın bölgesine ve şiddetine göre değişmektedir Ağır kanamaların hastayı şoka sokması halinde kan nakli ve/veya serum verilmesini zorunlu kılacak Önlemler gerektiğini yeniden belirtelimBurun ön yarısından kaynaklanan kanamalar genellikle darbelere bağlıdır ve sıklıkla çocuk ve gençlerde görülür Eğer kanama hafifse burun deliklerine burun kanatlarını şişirecek kadar pamuk doldurulur Böylece burnun ön yarısında kanayan damara baskı uygulanmış olur Baskıyı çoğaltmak için burun kanalları iki parmak arasına alınıp hafifçe sıkılabilir Pamuklar 3-4 saat kadar burunda tutulur Gerekirse yeniden pamuk doldurulur Eğer kanama durmamışsa ya da fazla miktardaysa, olabildiğince kısa bir sürede bir kulak-burun-boğaz doktoruna başvurmak gerekirBurnun arka yarısından kaynaklanan kanamalar yukarıda belirttiğimiz basit önlemle durdurulamaz Bu nedenle kesinlikle bir kulak-burun-boğaz doktoruna başvurmak gerekir Ciddi burun kanamalarında kanayan damarın elektrik ya da kimyasal maddelerle yakılması (koterizasyon), burun boşluğunun tümüyle gazlı bezden yapılmış tamponla doldurulması ve bazen de buruna gelen bazı damarların bağlanması gerekebilir Eğer burun kanamaları sık oluyorsa, eğer orta yaşlı ya da yaşlı bir kimsede kendiliğinden burun kanamaları gelişiyorsa kulak-burun-boğaz doktoruna başvurmayı akıldan çıkarmamak gerekir926 BURUN FRUNKULOZİSİ: Ansiklopedinin, “Deri Hastalıkları” bölümünde de anlatıldığı gibi, “Füronkl”, stafilokok adlı bakterilere bağlı olarak kıl foliküllerinde gelişen ve kılın ölmesiyle sonuçlanan iltihaplardır Burun boşluklarını örten mukozanın herhangi bir bölgesinde ftironk-lun gelişmesine “Burun frunkulozisi” denir Burun boşluğundaki bir kıhn çekilmesi bile, füronkl gelişmesine neden olabüir, şeker hastalığında, ağır hastalıklarda burun frunkulozisine sık rastlanırEğer füronkl burnun dış deliğine yakınsa, olay dışardan kolayca görülebilir Burun içinde, lgüi bölgede, kırmızı ve ağrılı bir şişlik belirir Ağrı zonklayıcı biçimdedir Burnun ön yarısında gelişen füronkllar buradaki toplardamarlara açılmalarıyla iltihap beyin tabanına yakın bir yerde bulunan “Sinüs kavernozus” denilen toplardamar gölcüğüne ulaşır Bu durum yaşamı tehlikeye düşürür ve baş ağrısı, göz kapaklarının şişmesi, göz fırlaklığı, titreme, ateş gibi belirtilere yol açarBurun frunkulozisinin bu Özellikleri gözönüne alındığında, tedavinin ciddi bir biçimde uygulanması gerekirBurun içindeki şişlik olgunlaşmadan patlatılma-malı ya da sıkılmamahdır Bölgeye sıcak kompres uygulanıp, ağızdan uygun bir antibiyotik alınmalıdır Ancak burundan gelişen en küçük bir füronklda bile bir kulak-burun-boğaz hekiminin yardımına başvurmak gerekir

BURUN KANAMALARI

Burun kanamaları herkeste görülebilen bir durumdurBurun kanamalarının bir çok çeşitleri vardır ve buna bağlı olarak bir çok nedenleri vardırBu nedenlere bağlı olarak bir kaç damla kan aktığı gibi uzun süreliğine de kan akabilirCiddi bir şekilde yaşanan burun kanamalarında mutlaka doktora başvurunuzBazı burun kanamaları ölümcül olabilir


Etiler Memorial Polikliniği KBB Bölümü’nden Uz Dr Atilla Şengör, “Burun kanaması ve tedavi yöntemleri” hakkında bilgi verdi Burun kanamalarını tıbbi olarak iki başlık altında incelemek mümkündür
Ön burun kanamaları: Çoğu burun kanaması, burun orta bölümünde bulunan kılcal bir damarın çatlaması nedeniyle tek taraflı olur Bu bölgedeki damarlar oldukça ince ve yüzeyde olduklarından burun sümkürülmesi ile ve hatta ufak tırnak dokunuşuyla dahi kanayabilirler Bu şeklide olan kanamalarda hasta otururken veya ayakta dururken, burnundan dışarı doğru, değişen miktarda kanama ortaya çıkar Daha çok çocuk ve genç erişkinlerde görülür
Arka burun kanamaları: Sıklıkla orta ve ileri yaşlı ve özellikle tansiyon hastalığı olanlarda görülür Burnun içinde arka üst bölgelerden kanama olur ve ön taraftan aktığı gibi geriye geniz, ağız ve boğaz bölgelerine akabilir

Kanamayı Nasıl Ayırt Edebilirsiniz?

Ön burun kanamaları sıklıkla kuru iklimlerde veya kış aylarında kuru ve sıcak oda havası nedeniyle burun içini kaplayan mukozanın kuruması sonucunda olur Kuruma, kabuklanmaya yol açar, damarlar çatlayarak kanamaya neden olur Bunu önlemek için az miktarda yumuşatıcı bir krem veya merhem parmak ucu ile burnun içine, özellikle orta kısma sürülebilir Ön burun kanaması da olsa, hasta yatar pozisyonda iken kanama arkaya doğru olur, özellikle öksürük ile burun tıkanıklığı oluşur Genellikle parmak basısı ile durdurulabilirler
Kanamanın arkadan olup olmadığı önemlidir Arka burun kanamaları genellikle yaşlı insanlarda, yüksek tansiyon hastalarında veya burun ve yüz yaralanmalarında olur Burun boşluğunun arka bölümlerinden kaynaklandıkları için, burun ön tarafına uygulanan parmak basısı burada kanamayı durdurmaz Ağız ve boğaza doğru kanama devam eder Bu bölgenin kanamaları daha ciddi olarak ele alınmalıdır Bu nedenle, mutlak bir KBB uzmanının müdahalesini gerektirir; hatta İç Hastalıkları-Hematoloji ve Girişimsel Radyoloji gibi branşların desteğini gerektirebilir Göz kararması, fenalaşma hissi, çarpıntı yani tansiyon düşmesi ve nabızda hızlanma gibi fazlaca kan kaybı belirtileri de varsa acilen hastanenin yolu tutulmalıdır

Burun Kanamasının Başlıca Nedenleri

• Kaşıntıya yol açan alerji, enfeksiyon veya kuruluk durumlarında burun karıştırılması
• Kuvvetli burun sümkürme yaşlı veya genç hastalarda burun damarlarının çatlamasına yol açabilir
• Kanama pıhtılaşma bozukluğu olan kişiler veya Aspirin ve benzeri ilaç kullanımı
• Karaciğer hastalıkları, yüksek tansiyon
• Burun eğrilikleri
• Burun kırılmaları, baş ve yüz yaralanmaları ciddi durumlardır
• Tümörler oldukça nadirdir, ancak özellikle yaşlı hastalarda ve çok sigara içenlerde dikkate alınmalıdır


Ön Burun Kanamasını Durdurmak İçin Ne Yapmalı?


Burun kanaması ile karşılaşıldığında uygulanabilecek bazı yöntemler vardır:
1 Kanaması olan kişiyi sakinleştirmeye çalıştırılmalıdır Heyecanlı ve panik halinde olanların tansiyonu yükselir ve kanamanın şiddeti artabilir
2 Baş hafifçe öne doğru eğilmelidir Çünkü baş geriye atıldığında kan burundan geniz ve boğaza, buralardan da yutularak mideye gider Kanama miktarı anlaşılamadığı gibi bulantı ve kusmaya da yol açabilir Yine bu amaçla kan ağızda tutulmamalı, tükürülmelidir
3 Burnun yumuşak olan kısmını tamamen kavrayacak şeklide başparmak ve işaret parmaklarla sıkıştırılmalıdır Aynı anda burun açıcı spreylerden herhangi biri ile bir miktar pamuk ıslatılarak burun içine yerleştirilebilir
4 Sağlam ancak nazik bir şekilde baş ve işaret parmakların yan tarafıyla sıkılan yumuşak kısımları yüze, yüz kemiklerine doğru bastırılmalıdır
5 Bu şekilde 5-10 dakika kadar beklenmelidir
6 Dik oturulmalı veya yatmak gerekiyorsa mutlaka baş yüksekte kalacak şekilde yatılmalıdır Böyle kanama bölgesi kalp seviyesinden yüksekte olur ve kanamanın şiddeti azaltılabilir
7 Bu aşamada burun ve yanaklara buz uygulanabilir
8 Kanama durmuşsa ve burun açıksa yavaş yavaş burundan nefes alıp vermeye çalışılmalıdır


Doktora Ne Zaman Başvurmak Gerekir?


Tekrarlayan burun kanamalarında,
Burun dışında başka yerlerden kanama olması durumunda (örneğin idrar ve dışkılama ile),
Vücutta hafif darbelerle bile morarma ve çürüklerin varlığında,
Aspirin gibi kan sulandırıcı ilaçların kullanıldığı durumlarda,
Pıhtılaşma bozukluğu yaratabilecek karaciğer, böbrek veya hemofili gibi hastalıkların bulunduğu durumlarda,
Yakın zamanda kemoterapi alınmış olması durumunda mutlaka hekim ile temasa geçilmelidir

Ne Zaman Hastaneye Gitmek Gerekir?

10 dakika boyunca burun sıkıştırıldığı halde kanama halen devam ediyorsa,
Kanamanın kısa süre sonra tekrarlıyorsa,
Fenalaşma, sersemlik veya bayılma hissi varsa,
Çarpıntı veya nefes almada zorluk varsa,
Kan tükürülmesi veya kusma ile ağızdan kan geliyorsa,
38,5 derece ateş ve döküntü / kızarıklık gibi ek belirtiler varsa vakit kaybedilmeden bir hastaneye gidilmesi gerekir


Burun Kanamaları Nasıl Tedavi Edilir?


Kanamanın durmadığı ön burun kanamalarında sınırlı bir tampon yapılarak veya küçük bir müdahale ile damar pıhtılaştırılarak kanama durdurulabilir Kanama durmuşsa veya tampon alındıktan sonra çoğu kez yumuşatıcı ve yara iyileştirici krem veya merhemleri önerilir Bunlar günde üç defa kadar uygulanabilir; ancak genellikle yatmadan önce bir uygulama yeterlidir Serum fizyolojik damla veya spreyler de burun içinin nemlendirilmesi için kullanılır Eğer burun kanaması tekrarlarsa, mutlaka kulak burun boğaz doktorunuza başvurmalısınız Endoskopik muayene yöntemiyle burun içerisindeki problem bu şekilde belirlenebilir Böylece kanamaya yol açan damarlar pıhtılaştırılabilir

Burun Kanamasını Veya Kanamanın Tekrarlamasını Önlemek İçin Neler yapılabilir?

• Tuzlu su içeren spreylerle burun içi nazikçe temizlenmelidir
• Burun karıştırılmamalı ve sümkürülmemelidir
• Ağır aktivitelerden kaçınılmalı ve ağırlık kaldırılmamalıdır
• Baş kalp seviyesinden yüksekte tutulmalıdır
• Bulunulan ortam nemlendirilmeye çalışılmalıdır
• Sıcak ve baharatlı yenmemelidir
• Sıcak su ile banyo yapılmamalı, ılık su tercih edilmelidir
• Aspirin veya antiinflamatuvar ilaçlar alınmamalı, ancak mecburiyet varsa doktora danışılarak değiştirilmeye çalışılmalıdır
• Sıcak ve kuru ortamlarda bulunulmamalı, ortam ısısı ve nemini uygun koşullara getirmelidir