Osmanlı Arşivinin Bulgaristan'a Neden Satıldı!

Mayıs 1931 tarihi içinde İstanbul Defterdarlığı”Evrakı metrukeyi tasfiye etme” düşüncesi kapsamında Osmanlı döneminden kalan 15 milyon tarih belgesini okkası 3 kuruş 10 paraya kuru ot ve saman fiatına Bulgaristan’a sattı
-Türk Tarihi Arşiv belgelerini satma işini MTekfuryan adındaki bir ermeni şirket sonuçlandırdı -Türkiye’nin her yerinde (il ilçe Köy) Osmanlı’dan kalan arşiv belgeleri yakıldı veya yok edildi elden çıkarıldı Yakılanlar arasında Arap harfleri ile yazılmış el yazması kuranı kerimler bile vardı
-Arşiv belgelerini satma işinin sorumlusu 1920’li yılların başlarından 1946 yılına gelinceye kadar devlet yönetiminin tepesinde bu
lunan Mustafa Abdülhalik Renda ve arkadaşlarının onayı ile gerçekleştirilmişti
-Ve Abdülhalik Renda “ünlü bir masondu” Tarihin gündeminde gerçekleştirilenler “Türk milletinin tarihini ihanet idi” ama bu suçlamayı yakıştırmayı hiç kimse üzerine almadı
-Tarih boyunca vilayet/ sancak merkezi olan SİS (Kozan) Arşavi de yakılarak yok edild

Mayıs ayı 1931 tarihi gelende İstanbul’un hali bir başkaydı Kış aylarından yeni çıkılmış parklarda lale çiçeklerinin kımızıdan sarıya her türlü rengi boy atıp serpilmişti Karaköy’dan vapura binenlerin adalara doğru gidişi esnasında martıların süzülerek uçması boğazın beyaz köpüklü dalgaları arasından yunusların birbiri ardı sıra fırlayarak atlamaları görenleri derin derin düşündürüyordu Sirkeci sahillerinde ise insanlar bir koşturmaca ve telaş içindeydi Köprü üzerinde oltalarını haliç’in sularına atarak kısmetlerine avlayacakları balıkların sayısı ile kendilerini avutanların durumu görülmeye değerdi Sirkeci tren istasyonunda ise bir başka telaş vardı o günlerde…Cağaloğlu yokuşundan aşağı doğru inerek tren istasyonuz önünde duran kamyonların üzerindeki yüklerdi boşaltmaya çalışan hamalların alınlarındaki terlerden anlaşılıyordu ki çok zahmetli ve ve yorucu bir yük taşıdıkları… O sırada Babıali yokuşunda yürümekte olan genç gazeteci İbrahim Konya’nın gözleri faltaşı gibi açıldı Az önce Sirkeci’ye doğru giden kamyonların üzerindeki balyalardan kopan kağıt parcaları etrafa saçılmıştı Altın sarısı kağıtların bir kısmı yerlerde sürünüyordu Parçalanan ve ezilenler de vrdı Onca telaş ve koşturmaca arasında sadeve İbranhim Hakkı efendi’nin dikkatini çekmişti kağıtlar… … 4 Haziran günü sabahleyin Son Posta gazetesinin ilk sayfasında yer alan şu haber okuyucuların kaşlarını çatmasına neden oldu: “…Mayısın on ikinci Salı günü Sultanahmetteki Maliye evrak hazinesinin önünde (20–30) kadar araba sıralanmış kapının önüne büyük bir baskül konmuş bir takım çemberlenmiş kâğıtlar tartılıyor ve hamallarla bu arabalara konuluyor ve Sirkeci istasyonuna taşınıyordu Bu ameliye esnasında bunlardan birçokları da sokaklara dökülüp saçılıyordu" Aslında gazetenin yazdıkları bir konuya parmak basmaktı Sirkeciye doğru giden kamyonlardan savrularak yere düşen kağıt parçaları Osmanlı Arşiv belgeleri idi Haberin yayınlanması üzerine Hükümetin haberi olmuş sevkiyat durdurulmuştu Muallim Cevdet’in zamanın başbakanı İsmat Paşa’ya yazdığı duygusal mektup ve konunun TBMM’de gündeme getirilmesi üzerine Arşiv belgelerinin taşınması ve satılması konusu tartışmalara neden oldu İnsanları dehşete düşüren çelişkili gelişme ise Arşiv belgeleri M Halim ve M Tekfuryan adındaki bir Ermeni’nin sahibi olduğu şirket tarafından satıl alınmış ve Bulgaristan’a satılmıştı Bu durumda şu soru akla geliyor:-Neden bir Ermeni şirket Arşiv belgelerini alıyor ve neden Bulgaristan’a satılıyor! Aslında Arşiv belgelerinin satılması olayının aylar önce başlayan gelişmesi yaşanmıştı İsmet İnönü Hükümeti’nin Maliye Bakanı Abdülhalik Renda’nın emirleri çerçevesinde “Evrakı Metruke’nin Tasfiyesi” (işe yaramaz evrakların/belgelerin elden çıkarılması) düşüncesi kapsamında İstanbul valiliğine bağlı Defterdarlık bünyesinde çalışma gösteren bir komisyon kurularak depolarda ve dolaplarda yer bulunamıyan ve artık “işe yaramaz” olan kağıt parçası evrakları ortadan kaldırmak gerekiyordu Satış işi için 13 mayıs (1931) tarihinde gazeteleri ilan verilmiş kısa bir zaman sonra 21 Mayıs (1931) tarihinde de sonuçlandırılmıştı Satılan evrakların tutarının 120 balya ve 400 sandık civarında olduğu anlaşıldı Satış işi mayıs 1931 de gerçekleşmişti ama bu olaydan 9 ay önce Ankara’dan gelen bir yazı üzerine komisyon kurularak ve işe yaramaz belgeler ayıklanarak satılması istenmişti İstenmişti ama kurulan komisyon bir türlü hangi evrakların elden çıkarılacağına karar verememişti Gelişmeler sonrası TBMM’de Arşiv belgelerinin satılması konusundaki tartışmaya cevap veren Maliye Bakanı’nın şu sözleri sözleri tutanaklara yansımıştı: “Yeni harflerin kabulü münasebetiyle bu evrakın kıymeti tarihiyeye haiz olmayanlarını yakmak mevzubahis oldu Vekalette düşünüldü ki bunlar imha edileceğine memleket dahilinde şuraya buraya atılacağına kağıt fabrikalarına satalım dendi” Güya burada Maliye Bakanı kendini savunuyor İstenirse Bulgaristan evrakların hepsini olduğu gibi gönderebilirmiş Ve satış işlemi sonrası anlaşıldı ki evraklar/belgeler Defterdarlık önünde kurulan baskül/kantar ile tartılmış ve okkasına 3 kuruş 10 para değer biçilmişti Ve de satılan evrakların miktarı ise 120 balya ve 400 sandık civarında idi Ağırlığı kantar ölçümleri sonucu 40 ton civarında idi Özetli Osmanlı döneminden kalan tarih evrakları “kuru ot ve saman fiatına” elden çıkarılmıştı Bahanesi de hazırdı “Yeni harflerin kabulü münasebetiyle” TBMM’deki tartışmalar sonrasında kendisini savunan Maliye Bakanı “ mevcut evrak tetkik edilmiş işe yarayanlar ayrılarak yukarı kata konulmuş ve mütebaki (geride kalan) işe yaramayanlar da satımlık için ayrılmıştır”… Sirkeci’den yola çıkan kara trenin “çuf çuf” sesleri istim üzerinde etrafına dağıttığı kara bulutlar bir bir savruldu Güzergah belliydi önce Edirne ve daha sonra da Bulgaristan sınırı…Daha da ilerde Bulgaristan’ın orta yerindeki Sofya Türkiye’den gelen arşiv evrakları vagonlardan dikkatle indirildi Bulgar yetkililer “Cyril ve Methodist” adı verilen tarihi binanın veya kütüphanenin deposuna taşıdılar Türkiye’den gelen evrakları Balyaların çemberleri açıldı Dosyaları tutan ipler çözüldü ve zarflar veya dosyalar içindeki evraklar bir bir çıkarılmaya başlandı “Türkler kendi arşiv belgelerini kuru ot fiatına satarak elden çıkarmışlardı
Benzer şekilde Türkiyenin her yerinde yerel arşiv belgelerinin elden cıkarılması calışmaları başladı Sis-Kozan şehir arşivi de yakıldı Türk Ermeni ilişkileri aile kökenleri hakkındaki belgeler yok edilmiş oldu