Kıtalar Hakkında Tüm Bilgiler

KITALAR

Kıta (Anakara), Yeryüzünü oluşturan etrafı denizlerle ve okyanuslarla çevrili olan büyük kara parçalarına denir


Dünyamızın yaklaşık % 30’u karalarla kaplıdır Kıtalarda dağlar, ovalar, dereler, göller, nehirler, vs bulunmaktadır
Dünya yüzeyinde 7 kıta vardır Bunlar Asya, Avrupa, Afrika, Kuzey Amerika, Güney Amerika, Okyanusya ve Antarktika dırAsya, Avrupa ve Afrika kıtalarına ''eski dünya karaları'' adı verilir Eski dünya kıtalarının ve diğer kıtaların en büyüğü Asya dır Hemen yanında bir uzantısı gibi duran Avrupa bulunur Bu nedenle bu iki kıtaya "Avrasya" adı verilir


Kıtalar birbirlerinden boğazlar ya da okyanuslarla ayrılmışlardır Asya kıtası, Kuzey Amerika'ya Bering boğazı ile, Kuzey Amerika-Güney Amerika'ya Panama kanalı ile,Avrupa kıtası Afrika ya Cebelitarık boğazı ile,Afrika kıtası Asya ya Süveyş kanalı ile bağlanır Asya'yı Avrupa'dan ayıran sınır ise Ural dağlarının batısı, Kafkasların kuzeyi ve İstanbul,Çanakkale boğazlarının kuzeyinden geçer

------------------------------------------------------------------------

DÜNYA'NIN YEDİ KITASI

Afrika

Avrupa'nın güneyinde, Atlantik Okyanusu'nun doğusunda, Hint Okyanusu'nun batısında ve Antarktika'nın kuzeyinde bulunan kıta

Eski dünya karalarından birisi olan Afrika, 30 218 000 km² yüz ölçümü ile kıtalar arasında Asya ve Amerika'nın ardından üçüncü sırada gelir
Afrika adı, Kartaca'ya ilk defa ayak basan Romalılarca "Afri" veya "Africani" denilen oymakların adından esinlenerek verilmiştir Afrika adı bu ülkeye Pön savaşları sırasında verilmiştir O zamana kadar Yunanlı yazarlar bu kıtaya "Libya" yani "Lebular Diyarı" derlerdi Fakat MS I yy sonlarında bu isim bütün kıta için kullanılmaya başlandı Afrika terimi daha sonra Arapça'ya "İfrikiya" şeklinde geçmiştir

Afrika kuzey-güney doğrultusunda Tunus'taki Beyaz Burun (37° 22' 20 K Paraleli) ile Güney Afrika Cumhuriyeti'ndeki Ahulhas Burnu (34° 50'28 G Paraleli) arasında 8 025 km boyunda, doğu batı doğrultusunda ise; Somali'deki Ras Hafun Burnu (51° 25' 27 D Meridyeni) ile Senegal'deki Yeşil Burun (17° 31' 17 B Meridyeni) arasında 7 416 km genişliğindedir
Afrika kuzeyden Akdeniz ile sınırlanırken kuzeydoğuda Süveyş Kanalı ile Asya'dan ayrılır Kıta doğuda Kızıldeniz ve Hint Okyanusu ile komşudur Babülmendep Boğazı Arap Yarımadasına 18 km yaklaşır Kıtanın güneyi yine Hint Okyanusu, batısı Atlas Okyanusu ile çevrilidir Kıta kuzeybatıda Avrupa'dan 14 km genişliğindeki Cebelitarık Boğazı ile ayrılır

--------------------------------------------------------------------

Antarktika

Antarktika,Güney yarımkürenin en Güneyinde bulunan ve güney kutbunu içeren kıta
“Güneydeki efsanevi kıta”nın bulunması 200 yıllık bir arayıştan sonra, ancak 1840’ta başarıyla sonuçlanmıştır Yelkenlisiyle kıyılar boyunca yaklaşık 2000 km yol alan Charles Wilkes, denizlerden oluşan Kuzey Kutbu’nun tersine, Güney Kutbu’nun olduğu yerde gerçekten büyük bir kıta bulunduğunu kanıtlamıştır 12,4 milyon km²’lik yüzölçümüyle bu kıta neredeyse Afrika’nın yarısı büyüklüğündedir Bu bölgenin içinde Güney Shetland, Güney Georgia gibi birkaç takımada da yer alır Afrika ve Okyanusyanın güneyinde olan ve içinde ülke bulunmayan tek kıta

Adı, “Arktika’nın karşısındaki” (Yunanca: Antarktikos) anlamına gelen Antarktika’yı ortalama 2000 m kalınlığında büyük bir buz katmanı zırh gibi örter Bir zamanlar “ulaşılamaz” diye adlandırılan kutup noktasında buzun kalınlığı 4335 m’yi bulur Bu buz kütlesi 24 milyon km³’lük hacmi ile yeryüzündeki bütün buzların yüzde 92’sini oluşturmaktadır Kıyılarından kopan 350-600 m kalınlığındaki buz parçaları günde 1-3 m hızla ilerler ve birbiri üstüne yığılır Bu tür yüzen yığınlardan biri olan Ross Buzlası 540000 km’yi bulan alanıyla neredeyse Fransa büyüklüğündedir Gelgit olayının buzladan kopardığı büyük parçalar yüzerek çevreye dağılır Bu tür buzdağları arasında 20000 km² büyüklüğe ulaşanlar olur

Güney Kutbu’nda yeryüzünün en soğuk ve en fırtınalı iklimi egemendir Ortalama sıcaklık yaz aylarında -20° C’dir ve bu, güneyden fırtınalar estiğinde -70°C’ye kadar düşebilir Coğrafi Güney Kutbu noktasında bulunan ABD gözlem istasyonunda yapılmış ölçümlerde sıcaklığın yıllık ortalamasının -50° C olduğu, en sıcak ayda ancak -29° C’ye yükseldiği belirlenmiştir Yani yeryüzünün bu en büyük buzdolabının sıcaklığı Kuzey Kutbu’ndan ortalama 22 derece daha düşüktür Bu durum doğal olarak yaşam koşullarını etkilemektedir Kuzey Kutbu’nda 400’e yakın çiçek açan bitki türü sayılabilirken, Güney Kutbu’nda bir tane bile olmaması bunun bir belirtisidir Buna karşılık kıtanın kıyılarında ve açık denizlerinde çok sayıda hayvan yaşar Penguenler, martılar, foklar ve balinalar soğuk, ama besin maddesi açısından zengin Güney Kutbu denizlerindeki planktonları ve balıkları yiyerek yaşamlarını sürdürürler

--------------------------------------------------------------------------------

Asya

Avrupanın doğusunda, Pasifik Okyanusu'nun batısında, Okyanusya'nın kuzeyinde ve Arktik Okyanus'un güneyinde bulunan bir kıta

Eski dünya kara kütlesinin bir parçası olan Asya 44 391 163 km²'lik yüz ölçümü ile dünyanın en büyük kıtasıdır Aynı zamanda 1 010 m'lik ortalama yükseltisiyle de dünyanın en yüksek kıtasıdır Asya bu yükseltisini; dünyanın en yüksek zirvelerini bünyesinde barındıran Himalaya Dağları'na borçludur

Asya, kuzey-güney doğrultusunda 8 490 km genişliğindedir Kıtanın en kuzeyinde, Rusya'da Çelyuskin Burnu (77° 42' 55 K paraleli) yer alırken, en güneyinde, Malakka Yarımadasında ki Buru Burnu (1° 14' 17 K paraleli) bulunur Adaları esas aldığımız taktirde, Severneya Zemlya adası (81° 16' 23 K paraleli) ile Endonezya'ya bağlı Rudi Adaları (11° 00' 19 G paraleli) arasında 10 245 km'dir

Kıta doğu batı doğrultusunda; Türkiye'nin de en batı ucu olan Gökçeada'nın Avlaka Burnu (25° 38' 59 D meridyeni) ile Çukçi Yarımadasında Dejnev Burnu (169° 40' 17 D meridyeni) arasında 8 200 km'dir

Kıtanın özel konumu ise; Asya, kuzeyden Kuzey Buz Denizi ile sınırlıdır Kuzey doğuda, Amerika'dan sığ bir deniz olan 100 km genişliğindeki Bering Boğazı vasıtası ile ayrılmaktadır
Kıta doğuda Büyük Okyanus (Pasifik Okyanusu) ile sınırlanır Ancak kıyı açıklarında okyanus tabanından yükselen kuzey-güney doğrultulu dağların su üzerine çıkan kısımlarını oluşturan ada ve takım ada girlandları yer almaktadır Burada; Aleut, Japon, Bonin ve Marian derin deniz çukurluklarından geçen ve "Andezit Hattı" adı verilen bir çizginin batısındaki bölge ile orada yer alan ada ve takım ada girlantları Asya anakarasına aittir

Kıtanın güneydoğu sınırı biraz karışık olmakla birlikte Sunda Adaları ile Arafura Denizi arasından geçen hat sınır olarak kabul edile bilir Kıtayı güneyden Hint Okyanusu sınırlandırmaktadır Asya'nın batı sınırı ise oldukça tartışmalı bir meseledir Bu konuda birçok araştırıcı farklı görüşler ileri sürse de, en doğru kabul edilen sınır; Ural Dağları, Ural Nehri, Maniç Oluğu, Karadeniz, Boğazlar, Ege Denizi, Akdeniz, Süveyş Kanalı ve Kızıldeniz üzerinden çekilecek bir hattır Bu hattın doğusunda kalan Anadolu ve Kafkaslar Asya'dan sayılırken Trakya Avrupa'ya dahil edilmektedir

Dünya üzerinde bulunan çeşitli en büyükler Asya'da toplanmıştır Asya; kıtaların en genişi (44 391 163 km²) ve ortalama yükseltisi en fazla olanı ( 1 010 m)'dır Ayrıca dünyanın en yüksek tepesi (Everest tepesi, 8 848 m), en büyük gölü (Hazar Gölü veya Denizi), en derin gölü (Baykal Gölü), dünyanın deniz seviyesinden en alçak yeri (Lut Gölü, göl yüzeyi -392 m), ve dünyanın en alçak havzası (Turfan Havzası -154 m) Asya kıtasında bulunmaktadır

Asya; 35 milyarı aşan nüfusu ile dünyanın en kalabalık kıtasıdır Dünyanın en kalabalık ülkesi olan Çin (1 284 303 705 kişi, 2002 tahmini) bu kıtada yer almaktadır Asya dinlerinin de doğduğu kıtadır Semavi dinler arasında İslamiyet, Hristiyanlık ve Musevilik dinlerinin her üçü de Ortadoğu'da ortaya çıkmıştır Yine geniş kitlelere hitap eden Budizm ve Hinduizm de Asya menşeli dinlerdir Asya aynı zamanda medeniyetler beşiğidir Türk, Çin ve Hint medeniyetleri bu kıtada binlerce yıldır varlıklarını devam ettirmektedirler Kıtada 100'ün üzerinde dil konuşulmaktadır Kıtanın doğusunda sarı, güney kısmındaki adalarda siyah geri kalan kısımlarında ise beyaz ırktan insanlar yaşamaktadırlar

------------------------------------------------------------------------

Avrupa

Afrikanın kuzeyinde, Asya'nın batısında ve Atlantik Okyanusu'nun doğusunda bulunan kıta Üzerinde birçok ülke mevcuttur
Avrupa, Sami dillerde Erep (yahut Irib)=Güneşin Battığı taraf anlamına gelir


Fenikelilerden Yunanlılara geçen bu ad, Yunanca'da Europa olmuş ve Ege denizine göre batıda bulunan ülkelere bu ad verilmiştir

Kapladığı alan yönünden Okyanusya'dan sonra en küçük 2 kıta olan Avrupa; batıda Atlas Okyanusu, kuzeyde Kuzey Buz denizi ve Atlas Okyanusu, güneyde Akdeniz ve doğuda Asya kıtası ile çevrilidir Avrupa kıtası güneyde Afrika kıtasına oldukça yaklaşır (Cebelitarık boğazı 14 km) Güneydoğuda ise Asya ile hemen hemen bitişir (İstanbul boğazı 0,7 km, Çanakkale boğazı 1,3 km)

Avrupa'nın doğuda kesin bir sınırı bulunmamakla beraber, kuzeyden güneye Ural dağları, Ural nehri, Maniç çukuru, Karadeniz, İstanbul ve Çanakkale Boğazları ile Ege Denizinden geçecek hattı sınır kabul edebilir

Avrupa'nın yüzölçümü 10523000 km2 dir Bu ise yeryüzünün %5'i, karaların % 15'i Avrasya'nın 1/5'i demektir Avrupa, yaklaşık olarak harita üzerinde 35 ile 70 kuzey paralel daireleri ile 10 ile 60 doğu meridyenlerinin çerçevelediği bir üçgene benzer Kıtada 0-4 saat dilimleri yer alır Avrupa'nın uç noktaları ise; kuzeyde Kuzey burnu (71° 10' kuzey enlemi), güneyde Mora'nın Matapan burnu (36° 23' kuzey enlemi), Batıda Rocca (Portekiz) burnu (9° 29' batı boylamı), doğuda Ural dağları (60° doğu boylama)'dır Rocca burnu ile Ural dağları arasındaki uzunluk 5500 km, Kuzey burnu ile Matapan burnu arasındaki genişlik 3800 km'dir

---------------------------------------------------------------------------------

Güney Amerika

Amerika'nın güney yarısını oluşturan kıta Pasifik Okyanusu'nun doğusunda, Atlantik Okyanusu'nun batısında, Kuzey Amerika'nın güneyinde ve Antarktika'nın kuzeyinde bulunur Güney Amerika,Amerika ismini Amerigo Vespucci den sonra alır Çünkü o Amerika'nın batı Hindistan olmadığını söyleyen ilk Avrupalı idi Fakat Yeni dünya Avrupalı'larca bilinmiyordu Güney Amerika 17840000 km kare lik bir alana sahiptir Veya yaklaşık olarak Dünya yüzeyinin %35'i dir 2005 yılına göre nüfusu tahminen 371000000 dan daha fazla idi Güney Amerika alan sıralamasında dördüncüdür

---------------------------------------------------------------------------

Kuzey Amerika

Kuzey Amerika, kuzey yarım kürede bulunan, kuzeyde Arktik Okyanusu, doğuda Atlantik Okyanusu, güneyde Karayip Denizi, ve batıda kuzey Pasifik Okyanusu'yla çevrili olan kıta dır

24230000 km2lik bir alan oluşturmaktadır 2001 yılındaki ortalama nüfusu 454225000'dur Asya ve Afrika'dan sonra üçüncü büyük kıtadır ve nüfus olarak da Asya, Afrika, ve Avrupa'dan sonra en kalabalık dördüncü kıtadır
Yeni Dünya olarak da adlandırılan kara kitlesinin kuzey kısmında bulunmaktadır Kuzey Amerika'nın Güney Amerika'ya tek kara baglantısı dar Panama Kanalıdır
Kıta dört büyük bölgeye ayrılabilir: Meksika Körfezi'nden Kanada Arktiği'ne kadar, Great Plains; Rocky Mountains, Great Bas, Kaliforniya ve Alaska 'yı içeren, jeolojik olarak genç, daglık batı; kuzeydoğuda yüksek ama nispeten düz Kanada bölgesi; ve Appalachian Dağları'nı ve Florida yarımadasını içinde bulunduran doğu bölgesiGüney Amerika ile tek bağlantısı panama kanalıdır Bu kanal sayesinde Kuzey Amerika'nın 4 tarafı okyanusla çevrilidir

------------------------------------------------------------------------

Avustralya

Avustralya, güney yarımkürede yer alan bir ülkedir Hint ve Büyük Okyanusu arasında uzanır Tüm bir kıtayı kaplayan tek ülkedir Komşuları Endonezya, Doğu Timor, Papua Yeni Gine, Solomon Adaları, Vanuatu, Yeni Kaledonya ve Yeni Zelanda'dır Başkenti Canberra, en büyük şehri Sidney'dir


Avustralya, 7617930 km² karada, 68920 km² sularda olmak üzere toplam 7686850 km²'lik bir alana kurulmuştur Hiçbir ülkeyle kara sınırı yoktur Çevresinde sadece 25760 kilometrelik bir sahil şeridi vardır

İklimi: Kıtanın hemen hemen üçte biri tropik ve kalanı ılıman bölgedir En soğuk bölgeler Tasmanya'nın yayla ve yüksek yerlerinde ve anakaranın güney doğu kıyılarındadır Yıllık ortalama sıcaklık kuzeyde 27 dereceden güneyde 13 dereceye kadar değişir

Arazi yapısı: Genellikle yüksek olmayan yaylalar, güneydoğuda verimli ovalar yer almaktadır Erozyonla ortaya çıkan asıl ana kara 3 milyar yıldan daha yaşlıdır

En alçak noktası -15 metre ile Eyre Gölü (Güney Avustralya), en yüksek noktası da 2228 metre ile Kosciuszko Dağı'dır (Avustralya'nın doğusunda Great Dividing Range'de yeralır)

Doğal kaynakları: boksit, kömür, demir yatakları, bakır, kalay, gümüş, uranyum, nikel, tungsten, mineraller, kurşun, çinko, elmas, doğal gaz, petrol