Sivrisinek-çiftkanatlılar

Sivrisinek-çiftkanatlılar




Sivrisinekler çiftkanatlılar (Diptera) takımının kan emici üyeleri arasında yer alır Erişkin sivrisineğin, pullarla kaplı gövdesi gibi duyargaları, bacakları ve ağız parçalarını saran hortumu da ince ve uzun yapılıdır Büyük bölümünün kanatlarındaki damarların üstünde kilsi pul saçaklar bulunur Dişilerin uzun duyargalarında kıllı halkalar vardır Erkeklerin duyargaları ise tüysü bir yapı kazanmıştır

Sivrisinekler Kuzey Kutup Bölgesi'ne kadar yeryüzünün hemen her yerinde yaşar Uzun yıllar sivrisineklerle ilgili olarak, insanları ısırdıkları ve deride kaşıntılı kabarcıklara yol açtıkları dışında pek az şey biliniyordu

İskoçyalı doktor Patrick Manşon 1878'de bazı sivrisinek türlerinin sıcak ülkelerde fil hastalığına neden olan küçük solucanları taşıdıklarını ortaya çıkardı Aynı yüzyılın sonlarına doğru ingiliz Ronald Ross ve İtalyan Giovanni Grassi sıtma denen hastalığın mikroplanm da sivrisineklerin taşıdığını kanıtladılar Daha sonra Walter Reed yönetiminde ABD'li bir araştırmacılar grubu sarı-humma hastalığını bulaştıran bazı sivrisinek türlerini saptadı (Ayrıca bak Sarıhumma; SITMA)

Sivrisineklerin yalnız dişileri insanları ısırıp kanlarını emer Dişi sivrisineğin hortum denen uzun ağız parçası bir emme borucuğunu çevreleyen delici organları taşır Sivrisinek ısırdığında, kana emmesini kolaylaştırıcı bir sıvı karıştırır Bu sıvı mikropların da kana girmesine ve sıtma gibi hastalıkların bulaşmasına yol açar Erkek sivrisinekler ve bazen de dişiler bitki özsularıyla beslenir

Anofel ya da sıtma sivrisineği adlarıyla tanınan Anopheles cinsinin birçok türü salgın halinde ortaya çıkabilen sıtma hastalığının yayılmasından sorumludur Anofelin kanatlarında siyah benekler vardır Dinlenme konumunda hortum, baş ve gövdeleri aynı doğrultuda, ama kondukları yüzeyle açı yapacak biçimdedir Sarihumma hastalığını bulaştıran Aedes cinsi sivrisineklerin bacaklarının çevresinde ve sırtında beyaz çizgiler vardır

Yeryüzünün neresinde olursa olsun, sivrisinekler yaşamlarına genellikle tatlı sularda başlar Dişi, sayıları 40-400 arasında değişen yumurtalarını bazen tek tek, bazen de kümeler halinde durgun sulara ya da kurak yerlerdeki su birikintilerine bırakır Bir hafta içinde yumurtadan çıkan küçük, bacaksız larvalar solucan gibi kıvrıla kıvrıla hareket eder Yalnız birkaç türün larvası suyun içinde soluk alabilir Öbürleri yüzeyde kalarak arka uçlarında bulunan solunum boruları sayesinde soluk alırlar Bazı larvaların başında bulunan ve fırçayı andıran tüysü yapılar besin taneciklerini ağza yöneltme işlevi görür Bazı larvalar ise öbür larvaları yiyen yırtıcılardır Larvalar büyüdükçe deri değiştirir ve yeterli olgunluğa ulaşınca, başkalaşmaya uğrayıp erişkinlere dönüşmek üzere pupa evresine girerler

Sivrisinek pupaları soluk alabilmek için suyun yüzeyine yakın dururlar Hareketli olmakla birlikte beslenmezler Birkaç gün sonra yarılan pupa derisinden erişkin biçimini almış sivrisinekler çıkar Erişkinler üreme işlevini yerine getirir ve genellikle birkaç haftada ölürler

Sivrisineklerin bol olduğu yerlerde uyuyan insanlar yataklarının çevresini cibinlik denen tül perdelerle örterek korunurlar Üreme ortamlarının kurutulması, çevre temizliğine önem verilmesi de sivrisineklerin azalmasını, yerleşim birimleri çevresinde giderek yok olmasını sağlamaktadır Ayrıca sivrisinek öldürücü böcek ilaçları ve sivrisinek uzaklaştırıcı kimyasal maddeler sivrisineklere karşı yaygın biçimde kullanılmaktadır