Alıştırmalar|Tiyatro Tarihi Ve Skeçler

ALISTIRMA: DILI GELISTIRME ÇALISMASI
Asagidaki alistirmalari dilinizi yöneten agiz içi kaslarinizi iyice yoracak kadar uzun süre ve abartili olarak tekrar ediniz
-Dilinizi agzinizda sakiz çigner gibi hizla çigneyiniz
-Dilinizi agzinizin içinde, çenelerinizin disindan, dudaklarinizin altindan dairesel hareketlerle hizla dolastiriniz
-Dil ucunu ön alt dislere dayandirarak agiz içinde köklerden ileri geri hareket ettiriniz
-Dilinizi iyice disari çikariniz Iterek uzun süre dayaniniz
-Dilinizi yuvarlatip daralttiginiz dudaklariniz ve çeneleriniz arasindan içeri-disari hareket ettiriniz
-Dilinizin ucunu ön alt dislerinize dayandiriniz ve dilinizi kökünden içeri disari hizla hareket ettiriniz
Çene
Güzel konusmada çenenin rolü çok önemlidir Tüm dillerdeki tüm harfler çenenin kullanimiyla seslendirilirler Konusma esnasinda çene hizla birbirinden farkli hareketleri ard arda gerçeklestirmek zorundadir Çene açilir, kapanir, daralir, genisler Alt çene ileri ve geri hareket eder Agzimizin üst bölgesinde bulunan dislerin bagli oldugu kemik yapisi sabittir dolaysiyla tüm bu hareketler alt çeneyi yöneten kaslar tarafindan gerçeklestirilirler Dikkat edelim: “iii” sesini çikardigimizda çene geriye dogru çikmaya zorlanir “aaa” sesini çikardigimizda hizasindan asagiya dogru açilir “Üüü” sesini çikardigimizda ileriye dogru geçmeye zorlanir ^ne” dediginizde daralip birden açilir “Sen” dedigimizde önce kapanir, sonra açilir ve sonra yine kapanir Tüm bu son derece karmasik ama gerçekten karmasik hareketleri inanilmaz bir hizla gerçeklestirir
Çenemizin kullaniminda sorunlarla karsilasabiliriz Çene kaslari gelistirilmemis ve kondisyonsuz oldugunda degisik hareketleri düzenli olarak ve sorunsuz sekilde yapamayiz
Bu durumda bazi çene hareketleri kaybolur ve bu kaybolus seste de kayip olusturur Diger önemli sorun “çene darligi”dir Türkiye toplumunda yaygin bir çene darligi oldugu söylenmektedir Dar çene açik ve yuvarlak sesleri bozuk seslendirir Örnegin “aa”, “ii” gibi anlasilabilir “Ooo”, “uuu” gibi anlasilabilir Eger çenemizi yeterince saglikli kullanamiyorsak tüm seslerin çikarilmasinda sorunlar yasayabiliriz

ALISTIRMA: ÇENE ÇALISMASI
Asagidaki alistirmalarla çene açikligini saglama ve çenemizin her hareketi rahatlikla yapmasini temin etme amaçlanmistir Tüm egzersizleri asiri abarti ile gerçeklestirmelisiniz
a) Elinizi alt çenenize dayayarak “çak çak” diye bagirin Asagiya itilen çenenizin yukariya itilmesini saglayin Böylece çenenizi asagiya iten kaslarinizin güçlenmesini saglayin
b) Iki elinizin içiyle yanak kemiklerinize masaj yapin Avuçlarinizi alt çenenize dogru çekip çenenizi açin
c) Yumruk yapilmis iki ellerinizle çenenizin altindan bastirin Alt çenenizi açin, basinizi geri itin ve alt çenenizi kapatin Tekrar çenenizi açin ve basinizi daha geriye itin Tekrar yapin
d) Çenenizi hizla iyice açip kapatin Hizlanin
e) Çenenizi hizla ileri, geri hareket ettirin
f) Çenenizi dairesel hareketlerle hizla döndürün
Dudak
Dudaklarin kullanilmamasi durumunda bazi seslerin çikarilmasi kesinlikle mümkün degildir Dudak tembelligi olan kisiler özellikle dudaklarin kullanimiyla seslendirilen seslerde sorun yasarlar Türkçe’de agirlikli olarak dudagin kullanimina dayandirilan sesler sunlardir: “b, f, m, o, ö, p, u, ü, v,” Bu seslerde bulaniklik veya anlasilma güçlü olusturan bir konusma biçimine sahipseniz bunun mutlaka dudak tembelliginden kaynaklandigini düsünebilirsiniz Bununla birlikte dudaklar diger seslerde de belli pozisyonlar alirlar Bu yönüyle örnegin “i, i,” gibi sesleri çikarirken dudagin katkisi dikkate alinmalidir Bu sesler dudak olmaksizin da seslendirilebilirler ama istenen kalitede seslendirilmeleri mümkün olmaz dudak egzersizleriyle dudak kaslarimizin istenen her hareketi dudaklarimiza rahatlikla yaptirmasini saglamamiz gerekiyor

ALISTIRMA: DUDAK ÇALISMASI
a) Nefesinizi agzinizdan kuvvetle verirken “poffff” deyin Hava dudaklarinizi basinçla itsin Basincin dudak kaslarinizi siddetli zorlamasi saglayin
b) Siki siki kapali ve dislerinize yakin -çeneniz kapaliya yakin- tuttugunuz dudaklarinizdan üflediginiz havanin dudaklarinizi kuvvetle üfürerek çikmasini saglayin
c) Dudaklarinizi kapatip ileri uzatin ve dairesel hareketlerle hizla döndürün Asagi yukari, saga sola hareket ettirin
d) Çenenizi kapatin ve hizla “mi, mu, mi, mu” deyin Ardindan ayni sekilde su sesleri tekrar edin: “fe, ve”, “pe, be”, “u, ü”, “o, ö” Abarti yapmaniz ve dudak kaslarinizi yoruncaya kadar çalismayi sürdürmeniz önemlidir
e) Bir kalemi yatay olarak dudaklarinizda tutup “Benim memleketim Bir ben vardir bende benden içeri” deyin Dudaklariniz iyice yoruldugunda dudaklarinizi gevsetin ve kapali tutarak havayi disari itin Hava püfürdeyerek, dudaklarinizi titrestirerek disari çiksin

ALISTIRMA: ISITILEBILIRLIK
a) Yüksekten ses firlatiniz: Tek nefeste 20 metre ilerideki insanlara duyurabilecek sekilde : “pa, pe,pi, po; ba, be, bi, bo; da, de, di, do” deyiniz Tekrar edin
b) Elinizle duvara dokunun soluk alarak 10’a kadar sayin Sonra duvari kuvvetle itin, güçlü tonla tekrar sayin Her iki durumda ses siddeti ayni kalsin
c) Asagidaki cümleleri bir solukta ses yogunlugunu yitirmeden okuyun Sesinizin gürlük derecesinin cümle boyunca ayni olmasini saglayin
- Ben gitmek istemiyorum
- Makine mühendisi daha yavas sürmenizi istedi
- Kalp, günde 100800 defa çarpmakta ve bu devre zarfinda da 130 tonluk bir agirligin 30 cm yükseklige kaldirilmasina denk düsen bir güç saglamaktadir
d)Asagidaki ifadelerin ilk bölümlerini yakininizdaki kisiyle konusur gibi, ikinci bölümlerini 100 kisiye konusur gibi kuvvetli bir sesle okuyun
-Okumak zor degil, yeter ki tadina varalim
-Çalismak ne güzel huy, devamli çalisarak sikintilarimi yok ediyorum
-Delik kovanin suyu damla damla, müsrif insanin zamani saniye saniye tükenir
e) Metni, 1 çok yavas bir sesle 2 küçük bir odada olagan bir sesle; 3 büyük bir salonda, daha kalabalik bir dinleyici karsisinda okuyun
Tembelligin ne oldugunu ve insanlarin basina nasil çoraplar ördügünü düsündünüz mü? Bu soru çok mu çocukça? Hemen herkes tembelligin kötü oldugunu bilir Kimse tembel olmayi kabullenmek istemez Ama acaba kaç kisi gerçekten tembel olup olmadigini arastirmistir? Tembellik ya zihinsel, ya bedensel ya da her ikisi birden yasanir Insanlarin büyük bir kismi zihinlerini, önemli bir kismi bedenlerini çalistirmazlar Yine insanlarin çok önemli bir kismi hem bedenlerini hem de zihinlerini çalistirmazlar
f) Ellerinizle alin ve sakaginizi tutun “Mmmmmm” deyin Sesi yükseltin Titresimleri burnunuzda, alninizda, ensenizde, gögsünüzde ve basinizin tepesinde hissedin

Ses Perdesi-Bükümlülük
Sesin bükümlü çikisi ses perdesinde degisiklik yapmakla mümkündür “Do-re-mi-fa-sol-la-si-do2 notalarini düsünün Her bir notayi farkli bir perdeden çikariyorsunuz Girtlaginizi küçültüp yukariya yaklastirdikça sesiniz incelir: Tersini yaptikça sesiniz kalinlasir Pes ve tiz sesler arasinda sesinizle müzik üretirsiniz
Ses çikisi monoton olmamalidir Ses yüksek alçak tonda, hizli-yavas arasinda, duraklamali-duraklamasiz, vurgulu-vurgusuz arasinda degiserek çikmalidir Sesin degisirligini-bükümlülügünü sesin müzikselligi olarak da tanimlayabiliriz Herkesin kendine özgü bir konusma müzigi vardir
Sese kolayca bükümlülük verebilmek için ses perdesinde degisim olusturma yetenegimizi gelistirmemiz gerekir Üç teme ses perdesi üzerinde duralim: Pes, orta ve tiz sesler Pes kalin, tiz ise ince sestir Her üç perdede kendi içinde notalanabilir Ses perdesi bir tür notadir Notalarin kelimelere uyarlanmasina da “bükümlülük” veya “bogumlama” diyebiliriz Eger konusmaci sesinde bogum yapamiyorsa bilgisayar makinesinin tek düze çikardigi sese benzer ses çikaracaktir Sesi bireysellestiren ve herkesi ayri bir konusmaci yapan asil sir sesin kisiye göre farkli bogumlanmasidir

ALISTIRMA: SES PERDESI
Asagidaki alistirmalarda ses perdesini kolaylikla degistirme çalismalari yapilacak ve gelistirilen yetenek konusma metinlerine uyarlanacaktir
a)Pes(kalin sesinizle) “do, re, mi ,fa, sol, la, si, do-- do, si, la, sol, fa, mi, re, do” kolaylastirincaya kadar tekrar ediniz Ayni çalismayi orta ve ince sesinizle tekrar ediniz
b)Sirasiyla kalin, orta ve ince sesinizle pes pese “do, re, mi” deyin Ayni çalismayi nota yerine selen ile yapin: “e e, e”, “a, a, a”, “i, i, i”
c)Yakilan bir mumu dudaklarin çok yakininda tutun (u) sesini siddeti artirarak uzatin Bogazinizdan çikan ses ile rasgele notalama yapin Mum isiginda titreme çok az olacaktir
d) Kendi olagan sesinizle "a" ya da "ah" deyiniz Sonra seslenmeyi, azar azar degistirerek çikabileceginiz en tiz, inebileceginiz en pes-kalin perdeye kadar sürdürün Kendinize en uygun, en güçlü tini düzeyini bulmaya çalisin
e) Asagidaki dörtlügü, önce tekdüze sonra da, sesi, anlama göre dalgalandirarak okuyun
Burasi Mustur, Yolu Yokustur
Giden gelmiyor, Acep Ne istir
f) Asagidaki cümleleri, ok isaretiyle gösterildigi gibi, sesin perdesini yükselterek ya da alçaltarak okuyun Bu arada ses inis çikisindaki degisikliklerin söz içerigiyle uygunluguna dikkat edin
Gelin buraya Kaç para ?
O mu saçma Çarpin ellerinizi
Ka fakat dikkatleldirabilirsiniz ama çok yoruldumHeyecanini sevdim
delili budur Eminimsaniyorum basarabilirim
d)Cümlelerin gerektirdigi duygulari kullanarak okuyun
Yoruldum, umutsuzluga kapildim ve çok üzüldüm
Seni vicdansiz seni ! Bunun hesabini vereceksin
Aman dikkat ! Çingirakli yilan var !
Bak hele ! Seni burada görecegimi hiç ummuyordum
Kaybedersem dayanamam gibi geliyor bana
Hosa Gitme/Tini
En güzel ses hiç bir zorlama görmeden çikan sestir ses organlari gerildikçe sesin güzelligi bozulur Kati, kulak tirmalayan, hiriltili, madensel, tiz, burunsal, hisirtili, bugulu, çok yumusak, gevrek, biçimden yoksun sesler, hosa gitmeyen seslerdir Gerilmis bir girtlak ve agiz, gerilmis kaslar sesi daha delici, daha yirtici bir hale getirir ve hosa gidicilik özelliklerini yitirir
Güzel bir tini gelistirmek için tüm ses organlarimizi gevsetecegiz Gevseme ile birlikte seslendirme çalismalari yapacagiz Gevseme düzeyimiz arttikça sesimizin tinisi sakin, düzgün ve temiz hale gelecektir
a) Üst-alt dudak kaslarinizi gevsetin Çenenizi iyice asagiya birakin alin ve sakaklarinizi, yanak ve göz kaslarinizi gevsetin Dilinizi gevsek birakin Hafifçe soluyun aldiginiz hava üfler gibi agzinizda damaginiza çarpsin, agzinizdan ve burnunuzdan birlikte çiksin 10 defa bu sekilde soluyun
b)Agziniz kapali, girtlaginizi hiç sikmadan burnunuzdan çikan hava ile “Mmmm” deyin Bunu yaparken sesin titresimini gögsünüzde, basinizda alninizda, burun kemiklerinizde ve burun deliklerinizde, kulaklarinizda, ensenizde ve basinizin tepesinde hissedin Tüm bu bölgelerinizi ayri ayri gevseterek sesinizin titresimlerinin artmasini saglayin
c) Alt çene kaslarinizi iyice gevsetip agzinizi alabildigi kadar açarak çenenizi gevsek bir halde sarkitin Önce yavas, sonra hizini artira artira birkaç kez "bob" deyin Gevseyin ve solugunuzun, dudaklarinizi itebildigi kadar disariya itmesini saglayin Yanak kaslarinizi gevsetin, yanaklarinizi sisirin yavastan baslatip hizinizi gitgide artirarak "bob" deyin
d)"ha, ho, hu" hecelerini, asagidaki dogrultularda, beser kez yineleyin : Girtlakta yüksek ses ile; Gevsemis girtlak sesi ile; Sesi agiz boslugunda çikan havanin agiz bosluguna çarpmasi suretiyle çikararak
e)"Ah" hecesini, fisilti ile baslayip gitgide tonlayarak yüksek bir ses elde edinceye dek yineleyin; daha sonra, yüksek sesten fisiltiya inin
f) Para sayiyormusçasina; arizali bir telefonda, karsinizdakine telefon numarasini bildiriyormusçasina, yikilan boksörün basinda sayiyormusçasina ona kadar sayin
g) "Ben sevinç ve heyecan doluyum!" cümlesini;
Girtlagi zorlayarak fisildayin, Burun sesi ile fisildayin, Gevsemis kaslarla, rahat söyleyin
Söyleme Hizi
Dinleyicilerin algilama hizinda -dakikada 90-130 kelime arasi-söylenmeli konusma anindaki duygulara, kisilige, yere ve dinleyicinin niteligine göre degisimler göstermelidir Heyecan, korku, telas, öfke gibi durumlarda konusma hizi artar; sevgi, üzüntü, saygi gibi durumlarda hiz azalir Düsünce ve heyecanda sükunet varsa orta hizin tercih edilmesi gerekir

ALISTIRMA: SÖYLEME HIZI
a) Asagidaki paragrafi, önce yavas, küçük bir toplulugun isitebilecegi tonda fakat elinizden geldigince hizli; sonra da, büyük bir topluluga hitap ediyormusçasina ve yavas söyleyin
Acaba kendilerini çocuklarina duyduklari sefkatte kaybeden annelerin tattiklari mutluluk hissedisinden daha yükseklere tirmanabilenler var midir? Beseri iliskiler çerçevesinde yoktur süphesiz Ancak insan, sefkati sadece anne-çocuk iliskisiyle sinirlayarak hayati boyunca muhtaç oldugu yüksek huzurdan mahrum olmamalidir Çünkü 80 yasinda ihtiyarlardan 8 günlük bebeklere kadar bütün insanlar sefkat edilmeye muhtaçtirlar ve Rablerinin engin sefkati altinda karsiliksiz korunurlar
b) Asagidaki cümleleri, önce, tekdüze bir tonla, sonra, cümlelerin duygu yönlerini dikkate alarak yanlarinda belirtilen hizlarda söyleyin :
- Ne güzel bir gece, degil mi? (yavas)
- Ben bu adami nerede gördügümü bir hatirlayabilsem (hizli)
- Böyle bir hileye bas vuracak kadar alçalacagin hiç aklima gelmezdi (hizli)
- Bir daha yüzünü görmek istemiyorum senin Defol karsimdan (hizli)
- Bu derece iyi bir insani ömrümde görmedim (yavas)
- Dikkat et ! Arabaya çarpacaksin ! (hizli)
-Içeri girebilir miyim? (yavas)

Katil" kelimesi telaffuz edilirken her zaman "a" harfi uzatılarak söylenir Kısa söylenen "katil zanlısı"dır

"Katil": Yasalar karşısında suçu sabit görülmüş, cinayeti işlediği yasalar karşısında onaylanmış kimseye verilen isimdir "Katil zanlısı"na gelince:Aslında kelimenin aslı "kat'l" Türk dil yapısına göre "kat'l" zor söylendiği için fonetik ve diksiyon üzerine çalışanlar demişler ki araya kısa bir "i" sesi konulsun, "kat'l zanlısı", "katil zanlısı" olarak telaffuz edilsin

17 Ağustos depreminden sonra çok kullanıldı Spikerler "Enkazın altında" diye diye bir hal oldular Halbuki "enkaz" kelimesi takı alınca "a" sesi uzar "Enka(a)zın altındakiler" diye okunur

Halk arasında "mütevazi" bilinir oysa kelimenin doğrusu "mütevazı"dır

"Stüdyo"… Bu da diftongdur Yani dilimize yabancı dllerden girmiş bir sözcük Bunu "sütüdyo" diye söyleyenler var Oysa "s" sesini tıslama halinde duymalıyız

Ne olmak istiyorsun diye soruyorlar "Sipiker" olmak istiyorum diye yanıt geliyor Araya bir "i" sesi ekliyorlar

"Üç bilok ötede" diyorlar Yani yine "blok" sözcüğü ancak "i" harfi eklenerek telaffuz ediliyor

Yazı diliyle konuşma dili arasında da bazı farklılıklar var Örneğin "ğ"yi bazı kelimelerde sadece yazarken kullanıyoruz "Değil" yazılır "diil" okunur "Yoğurt" yazıyoruz iki tane "o" var gibi söylenir, "yoort" denir, "ğ" okunmaz