Gümrü Antlaşmasının Milli Mucadele Tarihi Açısından Onemi

Gümrü antlaşmasının milli mucadele tarihi açısından onemi

Gümrü antlaşmasının Özellikleri

Gümrü Antlaşması, Kurtuluş Savaşı sırasında wwwforumacilcom Türkiye Büyük Millet Meclisi ile Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti arasında 3 Aralık 1920'de imzalanan antlaşmadır Ayrıca TBMM'nin uluslararası alanda imzaladığı ilk antlaşmadır

30 Ekim 1918 Mondros Mütarekesi'nden sonra Osmanlı Devleti, Brest Litovsk Barış Antlaşması hükümlerine rağmen Kafkasya Cephesindeki birliklerini wwwforumacilcom geri çekmek zorunda kalmıştı Yeni kurulan Bolşevik rejiminden yardım alan Ermeniler 1919'da Doğu Anadolu'da bazı bölgeleri işgal etmişti

Sovyet Rusya'nın genel siyasetini dikkate alan Türkiye Büyük Millet Meclisi, Bekir Sami Bey başkanlığında Moskova'ya bir heyet göndermişti Bu heyet, Sovyetler Birliği ile Ankara Hükümeti arasında yapılacak antlaşmaya esas olacak ve Brest Litovsk Barış Antlaşması'na dayanan bazı hususları tespit etmiş ve böylece 20 Ağustos 1920'lerde iki hükümet arasında olumlu görüşmeler başlamıştı Ancak, Sovyet Dışişleri Komiseri Çiçerin'in Kafkasya'da Türkiye'ye ait bazı bölgelerin Ermenistan'a verilmesini istemesi üzerine antlaşmanın imzalanmasından vazgeçilmişti

Bunun üzerine Eylül-1920'de taarruza geçen Doğu Cephesi komutanı Kâzım Karabekir komutasındaki 15 kolordu, Misak-ı Milli sınırları içinde olan Sarıkamış, Kars, Ardahan, Artvin, Batum ve Iğdır'ı alıp, Gümrü'yü de işgal edilince, barış görüşmeleri 22 Kasım 1920'de Gümrü'de başladı

Ermenistan Taşnak Hükümeti ile Türkiye arasında imzalanması planlanan Gümrü Anlaşması ile doğudaki harekat sona erdi Kars sancağının bütünü, anlaşma öncesi Ermenistan'ın elinde bulunan Tuzluca kazası Türkiye topraklarına katıldı Antlaşmanın 10 maddesiyle Ermenistan, Doğu Anadolu'da bir miktar toprağın Ermenilere verilmesini öngören Sevr Antlaşması'nı yok sayacağını kabul etti Türkiye sınırları içinde Ermenilerin çoğunlukta bulunduğu hiçbir bölge olmadığı kabul edildi Erzurum-Bakü demiryolu açıldı Türkiye-Sovyetler arasında doğrudan bağlantı bu yolla sağlanarak Türkiye'nin bu devletten yardım alması kolaylaştı Türk kuvvetleri doğudan emin bir şekilde güney ve batıda savaşma olanağı buldular

Antlaşmanın imzalanmasından bir gün sonra Ermenistan, Bolşevik Kızıl Ordu'nun denetimine girince burada bir Sovyet Hükümeti kurulduğu için Gümrü Antlaşması onaylanamadı Bunun yerine Moskova Antlaşması ve Kars Antlaşması imzalanarak yürürlüğe girdi

Önemi

Antlaşma,TBMM'nin uluslar arası alandaki ilk askeri ve wwwforumacilcom siyasi başarısı olup,imzaladığı ilk antlaşmadır

TBMM'yi ve Misak-ı Milli'yi tanıyan ilk yabancı devlet Ermenistan olmuştur

Doğu Cephesi büyük ölçüde kapanmıştır

Ermenilerden alınan silah ve Doğu Cephesindeki askerler Ankara' ya gönderilmiştir