Şam-Tarihi-Ekonomisi

Şam-Tarihi-Ekonomisi



Suriye'nin başkenti olan Şam dünyanın en eski kentlerinden biridir Akdeniz kıyısından 96 km uzakta, Barada Irmağı kıyısında, denizden 685 metre yüksekteki bir vahada kurulmuş olan kentten Kutsal Kitap'ta da söz edilir Kutsal Kitap'ta, kör olan Aziz Paulus' un görmeye başladığı yer olarak söz edilen cadde ve Aziz Paulus'un bir sepet içinde aşağı sarkıtıldığı anlatilankent surları günümüzde de Şam'da görülebilir





İÖ 1400 gibi çok eski tarihlerde Mısır firavunlarının egemenliği altında olan Şam, daha sonra sırasıyla Sami ırkından bir kavim olan Aramiler, Asurlular, İranlılar, Ptolemai-oslar, Selevkoslar ve bir Arap kavmi olan Ne-batiler'in egemenliğinde kaldıktan sonra İÖ 64'te Romalılar'ın egemenliğine girdi İS 379'da Bizans İmparatoru i Theodosius Şam' da bir kilise yaptırdı




Bu kilisede Vaftizci Yahya'nın başının bulunduğu bir türbe de vardı Şam 635'te Araplar'ın eline geçtikten sonra Emevi Halifesi I Velid 706'da bu kiliseyi yıktırarak yerine, günümüze kadar gelmiş olan görkemli Emeviye (Ümeyye) Camisi'ni yaptırdı
12 yüzyılda Haçlı orduları Şam'ı ele geçire-mediler; ama kent çevresindeki ovayı birçok kez yakıp yıktılar 13 yüzyılda Moğollar'ın eline geçen Şam'ı, 150 yıl sonra da Timur yağmaladı Timur, ünlü Şam (damasko) çeliğinden kılıçlar yapan silah ustalarını da Se-merkant'a sürdü Şam 1516'da Osmanlı İmpa-ratorluğu'nun bir parçası oldu ve tarihinin en banşçı dönemini yaşamaya başladı



I Dünya Savaşı sonrasında 1918'de İngiltere'nin eline geçen kent, daha sonra Fransız egemenliği altına girdi II Dünya Savaşı sonunda Suriye bağımsızlığını kazanınca Şam da 1946'da Suriye Arap Cumhuriyeti'nin başkenti oldu



Barada Irmağı'nın suladığı, bol meyve ve tahıl üretilen geniş bir alanın ortasında yer alankentin beyaz kuleleri incir, badem ve kayısı bahçelerinin arasından yükselir Binlerce yıldan beri bu bölgenin meyveleri dünyamn her yerine gönderilmektedir
Şam aynı zamanda önemli bir el sanatları merkezidir Şam'ın elle işlenmiş cam eşyaları; Şam kumaşı ya da damasko denen desenli ipek dokumaları; gümüş, altın, pirinç ve bakır kaplan çok eskiden beri ünlüdür Güzel dokumalanve kent çevresinde yetişen meyveleri günümüzde de kentin gurur kaynağıdır Kentteki modern sanayiler arasında mobilya, basım, deri ve gıda sanayisi kuruluşları vardır



Barada Irmağı'nın güneyindeki eski kentte birçok cami ve pazaryeri ile deve kervanları-nın toplanma yerleri bulunur Avlularında fıskiyeler bulunan geleneksel evler günümüzde de varlığını korumaktadır Kentin en eski geleneksel yapılan arasında yer alanhanlar, malların birbiriyle değiştirildiği yerlerdir Romalılar döneminden kaldığı sanılan kale, 1219'da yeniden yapılmıştır



Hükümet yapılarının, hastanelerin, otellerin, fabrikaların, apartmanların, ağaçlı geniş caddelerin ve bahçelerin yer aldığı yeni kent Barada Irmağı'nm kuzeyindedir Şam'ın nüfusu 1292000'dir (1987)

Şam

Tarihin Kültür Mirası: Şam

İnsanın ruhundaki arayışa başlayabilmesini sağlayan, tarihin köklü mirasına sahip bir şehir: Şam… Birçok peygamberin imtihan mücadelesinin sahnelendiği, manevi havası ile insanları geçmişe götüren bu topraklarda, tarihin tekerrür etmesini yaşıyoruz…
Sıcakkanlı insanları ile gönülleri çeken, muhabbet dolu çarşılarında gelenleri ağırlayan Şam halkı, dünyada kültürlerini kaybetmeden, değiştirmeden koruyan ender halklardan Eskiden şiir meclislerinin yapıldığı bu diyarlarda Nabi’nin, Ruhi’nin söylediği şiirler, divanlar; hala yürekleri serinletiyor… Ne kadar İngiliz ve Fransız sömürgesinde kalmış iseler de, bu değişmenin halka yansımamış olmasına çok sevindik Batıyı bilinçsizce taklit etmeyen halk, örf ve adetlerini, törelerini unutmamış… Unutturmak isteyenlere de fırsat vermemiş


İlim Meclisleriyle Ebunnur Üniversitesi


Ziyaretimiz boyunca Şam’da bir ilim yuvası olan Ahmed Kiftari’nin kurduğu özel Ebunnur Üniversitesi’nde, Suriye’nin dışından gelen öğrencilerle beraber kaldık Ahmed Kiftari, Suriye’nin en tanınmış âlimlerinden birisi Kendisi iki sene önce vefat etmiş ve vasiyeti ile kabri, Ebunnur Külliyesi’nin bahçesine alınmış Ahmed Kiftari’nin oğulları çeşitli camilerde imamlık yaparak, halkın İslami şuur ile şuurlaşmalarına vesile oluyorlar

Ebunnur Külliyesi

Ebunnur Üniversitesi’ne öğrenciler ilim öğrenmek ve icazet almak için geliyorlar İlim aşkıyla yanan öğrencileri destekleyerek, özel hocalarla dersler verdiren, Ebunnur Üniversitesi; âlimlerin toplanıp ders yaptığı büyük bir külliye Ayrıca İslami konuların görüşüldüğü paneller, her perşembe sohbetleriyle, sabah namazlarından sonra Ebunnur imamlarının doyumsuz zikriyle; insanların akın akın gelip, ders aldığı bir külliye Buralarda imamlara, âlimlere değer verilmesi bizleri çok sevindirdi İlim öğrenmek isteyen gençlere, yardımlar yapılıyor, ilmin kapısı açılıyor Yeter ki ilim öğrenmek ve öğreneceği ilmi Allah yolunda kullanabilecek gayretli öğrenciler olsun…

Ebunnur Mescidi Ebunnur Kütüphanesi

Ebunnur Külliyesi’ne çok yakın olan bir medrese var İbn Arabî’nin türbesinin ve camisinin bulunduğu, sabah namazlarından sonra halkın büyük bir katılımla iştirak ettiği fıkıh derslerinin yapıldığı bir medrese İbn Arabî’nin, bilginin daha çok ilham ve keşif yoluyla elde edilebileceğine inandığı ve tasavvuftaki ekoller hakkında derin bilgisine herkesin bir şekilde referans noktası olarak dayanmak zorunda kaldığını biliyoruz Tasavvufa dönük neredeyse tüm eleştirilerin odağında İbn Arabî’nin olması, ilginç ama bir o kadar da anlaşılmaya muhtaç olduğunu düşünerek, türbesinden ayrılıyoruz Sadece Ebunnur Üniversitesi’ndeki derslere değil, İbn Arabî camisindeki derslere ve Ramazan El Buti camisindeki Kuran derslerine iştirak ediyoruz Günümüzün büyük kısmı derslerle geçiyor böylece Akşamları Libyalı, Tunuslu, Mısırlı öğrencilerin kaldığı Şam Üniversite’nde muhabbet ediyor, Türkiye ile ilgili fikirlerini soruyoruz İsmi Dam olan Senegalli bir genç, “Türkiye denince aklıma Osmanlı geliyor Biz bir zamanlar birdik, bizi ayırdılar, parçaladılar milliyetçilik duygularının kurbanı olduk” deyip ekliyor: “Senegal-Türkiye maçını da unutamıyorum Sonuçta bir maç ve ister istemez herkes kendi ülkesini savunuyor”

Ramazan El Buti Cami, Fıkıh Dersi

Tarihi dokusu bozulmamış Şam sokaklarında, kendimizi bir Osmanlı neferi gibi hissederek yürüyoruz Şam’da en çok ilgimizi çeken; evlerin ve işyerlerin sade oluşu… Camilerin sade olması, ilgimizi çekmekle beraber, saatlerce izlemekten kendimizi alamıyoruz hat çalışmalarını… Tarih kokan bu sokaklarda ismi Yusuf Ahmed olan Arap bir şair ile tanışıyoruz Çıkmış bir şiir kitabı bulunan Yusuf Ahmed bize Arapça yazdığı gazellerin birisini açıklayarak mest etti gönüllerimizi… Gazelinde, Kâbe’nin kapısında yakarışlarda bulunan Yusuf Ahmed; şiirlerinde ve hayatında Hakka ulaşmaya çabalayan bir şair…

Emevi Cami ve Türbe Ziyaretleri

Ve Emevi cami… Bir zamanlar dört ayrı mezhep imamının aynı anda dört farklı minbere çıkıp Cuma namazı kıldırdığı, avlusunun Kâbe’ye benzetildiği, işlemelerinin başka hiçbir camide bulunmadığı muhteşem bir cami… Caminin tam ortasında Hz Yahya’nın türbesi bulunuyor Eskiden caminin bir tarafını Müslümanlar, diğer tarafını Hıristiyanlar kullanırmış Hıristiyanların çocuklarını vaftiz ettikleri yer, hâlâ duruyor Camin arka tarafında Hz Hüseyin’in başının ve türbesinin simge olarak bulunduğu bir bölüm var Şiilerin en çok ziyaret ettikleri türbe olan Hz Hüseyin’in kabrinde Şiiler gibi bizlerde gözyaşlarımızı tutamıyoruz

Emevi Camisindeki Hz Yahya (as)’ın Türbesi

Hz Hüseyin’in kızı olan Hz Zeynep’in türbesinde, gözlerimiz kamaşıyor Şehrin o sade binalarının, camilerinin aksine Hz Zeynep’in türbesinin bulunduğu camide, duvarlara baktığımızda, kendimizi ikişer, üçer görmeye başladık Bütün duvarlar işlemeli ve göz alıcı… Türbenin yarısı bayanlar tarafında, yarısı erkekler tarafında bulunuyor Ayrıca Ali Şeriati’nin türbesini de ziyaret etmeyi unutmuyoruz Türbelerde bayanlar tarafından gelen hıçkırık sesleri, yürekleri bin parça ediyor…

Emevi Cami

Selahaddin Eyyubi’nin türbesinde çok samimi gençlerle tanıştık Bizlere gösterdikleri ilgiyle sanki yıllardır birbirimizi tanıyormuşçasına kucaklaştık Selahaddin Eyyubi’nin zaferlerini anlatan Suriyeli Hasan, Türkiye’ye gelmeyi çok istediğini söyleyince, seve seve misafir edebileceğimizi bildirdik Çok sevindi, sonra tekrar kucaklaştık ve müzeleri gezmeye başladık Aynı kültürden geldiğimiz için müzelerde gördüğümüz çanaklar, çömlekler, nakış ve el yazmaları Topkapı Sarayı’nda gördüğümüz eserlerden farklı değil
Kasiyun Dağında Kurulan Dostluk


Tanıştığımızdan beri peşimizi bırakmayan, çok samimi bir dostumuz var Kanadalı Ehvan kardeşimiz… Bizi Kabil’in Habil’i öldürdüğü yere, Kasiyun dağının eteklerine götürdü Bir süreliğine Kasiyun Dağına çıktık Tarihte ilk kan dökülen yer olması hasebiyle uzun tefekkürler edip, birbirimize insanın dünyaya gönderiliş amacından söz ettik İnfitar suresinde de geçtiği üzere “İnsanı kerem olan rabbine karşı aldatan neydi ?” İnsan nasıl Rabbine karşı gelebilirdi ki? Neyine güvenerek Rabbinden uzaklaşabilir?…
Dünya tarihinin buradan başlaması, ilk zulmün burada işlenmesi bizleri geçmişin karanlık sayfalarına götürüyor Şeytanın dünyada insanı ilk aldattığı yer olan bu çorak topraklarda, başımıza güneş geçmesinden korktuğumuz için fazla duramıyor, geri dönüyoruz


Bizlerin ribat programlarında ismine “gece yürüyüşü” dediğimiz, insanın yaratıcıyı hatırlayarak kendisini sorguya çekmesini, burada insanlar Kasiyun dağına çekilerek yapıyorlar Kasiyun dağında kendilerini sorguya çekerek, inzivaya çekiliyorlar
Ayrılmadan Özlem Duymak…


Şairlerin, âlimlerin şehri Şam’a doyamadan geri dönmek zorunda kalıyoruz Ayrılacağımız gün, şer uykusundan uyanma isteğiyle ilme sarılan bu gençlerle, hasretle kucaklaştık Birbirimizi bırakmak istemiyorduk… İnşallah dualarla cennette görüşmek dileğiyle, gözyaşlarımızı tutamadık Sanki yüreğimizden bir parça koparıp Şam’da bırakmıştık Hele Senegalli Dam ayrılmayı göze alamıyor ağladıkça, yüreğimizi eritiyordu Bizleri terminale kadar uğurladılar


Biz aslında ayrılmadığımızı düşünüyorduk Gönlümüz bir oldukça “Kişi sevdiğiyle beraberdir” hadisi ile ahitleşmiştik…
Evet, kardeşler kendimizi sorguya çekerek, kalbimizde oluşan noktalardan kurtulmamız gerekir bir an önce İslam coğrafyası olarak; ilme talip olalım, gayemiz, hedefimiz, yolumuz, bir olsun Batının “izm”lerine tutsak kaldığımızdan ve kendimizi kafese kapatışımızdan bir an önce kurtulabilmeliyiz Ve ardından özgürlüğümüzü aramalı sevgiliye ulaşma adımlarımızda…
Ve ardından “Yürek Fethi” başlasın coğrafyalarda…
Umut Gençliği ‘özgürlük’ Özel Sayısı