Pedagoji Ders Notları-Neoklasik Kuramlar

İnsan ilişkileri yaklaşımı:

Taylor’un “bilimsel işletmecilik ilkeleri”, işçi ve yönetici kuruluşlarının eleştirilerine uğradı Fayol, Gulick ve Urwick’in ilkeleri öğretici ve uygulayıcılar tarafından katı ve dar bulundu Mary Parker Foller öncülüğünde “insan ilişkileri yaklaşımı” başladı Özellikle ELTON MAYO’nun yaptığı “HAWTHORNE ARAŞTIRMALARI” insan ilişkileri yaklaşımını geliştirdi

İnsan İlişkileri Yaklaşımı Temsilcileri:

ELTON MAYO’nun İnsan İlişkileri Kuramı:

Psikoloji ve felsefe alanlarında yetişmiş bir üniversite profesörü olan Mayo ve arkadaşlarının 5 yıl kadar süren meşhur “HAWTHORNE ARAŞTIRMALARI”, ışık koşullarının işçi üretimi üzerindeki etkisini ölçmek amacıyla başlamıştı Daha sonra işçi davranışlarının fizyolojik, psikolojik, ekonomik ve diğer yönleriyle incelenmesi yoluna gidilmiş ve elde edilen sonuçların sosyal örgütler ve yönetim üzerindeki etkileri izlenmiştir
Hawthorne araştırmalrı, aydınlatmanın niteliği ve niceliği ile endüstrideki etkililik arasındaki ilişkileri araştırmak için üç deney ile başladı Üç deney sonunda, işçilerin üretimleri temel olarak aydınlatma koşullarıyla ilişkili olmadığı anlaşılmış ve pek çok değişken kontrol altına alınamamıştır

HAWTHORNE ARAŞTIRMALARININ SONUÇLARI:
· Ekonomik güdüler tek önemli güdüleyici olmayıp, ekonomik olmayan sosyal yaptırımlar ekonomik güdülerin etkililiğini sınırlandırmaktadır
· İşçiler yönetime birey olarak değil, informal grubun bir üyesi olarak tepkide bulunur
· Üretim düzeyi, fizyolojik kapasiteden çok informal örgütün sosyal normları tarafından sınırlandırılır
· Uzmanlaşma, zorunlu olarak çalışma grubunun en etkili örgütlenmesini ortaya çıkarmaz
· İşçiler informal örgütü yönetimin keyfi kararlarına karşı kendilerini korumak için kullanırlar
· İnformal toplumsal örgütlerin yönetim ile etkileşimde bulunmaları kaçınılmazdır
· Etkili bir denetim için, dar bir kontrol alanı olması zorunlu değildir
· İnformal liderler çoğunlukla formal denetmenler kadar önemlidir
· Bireyler bir makinedeki pasif dişliler değil, etkin insanlardır

CHESTER BARNARD’ın işbirliği Kuramı

Uzun süre büyük bir şirketin başkanlığını yapmış olan Bernard’a göre örgütün öğeleri ortak amaç, hizmet isteği ve iletişimdir Bunlar birbirine bağımlı ve etkileşimlidir Örgütün ömrü verime dayanır Verime örgüt amaçlarının gerçekleşmesi ve ihtiyaçlarının karşılanması şeklinde iki açıdan bakılır İkisi birden sağlanınca örgütün ömrü daha uzun olur
Örgütü bilinçli şekilde koordine edilmiş eylemlere dayalı bir işbirliği sistemidir Böyle bir örgüt varlığı, üyenin katkısı ile, örgütün üye ihtiyaçlarını karşılaması arasındaki dengeye bağlıdır Bu ihtiyaçlar maddi, kişisel ve ideal teşvik öğeleri ile karşılanır Yöneticinin görevlerinden biri de bu teşvik öğelerini düzenlemektir

HERBERT SIMON’un Rasyonel Karar Kuramı

Simon’a göre “karar mantığı” ile karar süreci” birbirinden farklı olduğundan bu durum kararların rasyonelliğini azaltmaktadır Üst düzey kararlar amaç ve politikalarla alt düzey kararlar ise uygulamalarla ilgilidir

PETER BLAU’nun Hizmetlerin Takası Kuramı

Başkasına hizmette bulunan kişi, onu minnet altında bırakır Bu minnetten kurtulmak için öbürününde bir hizmette bulunması gerekir Her ikisi de sağlanan hizmetlerden memnun olursa takas devam eder Fakat bunlardan birisi diğerinin ihtiyacı olan hizmette bulunamayacak durumda ise, kendisini ona bağımlı kılarak onun dileklerine boyun eğer

AMİTİALİ ETZİONİ Örgütte Uyum Kuramı

Kuvvet sahibi olanlar ile bu kuvveti uyguladıkları kimseler arasındaki ilişkilere yön veren başlıca etkenlerden birisidir Uyumu meydana getiren kuvvet ile ilişki etkileşimidir Bu bakımdan uyum türlerini bulmak için önce kuvvet ve ilişki türlerini bulmak sonra bunların etkileşimlerini kurmak gerekir

Kuvvet Türleri:
1-Zora dayanan kuvvet: bedenin etkilenme ve veya tehdidinden doğen kuvvet (hapishane, ıslah evleri…)
2-Kara dayanan kuvvet: maddi kaynak ve mükafatları kontrol gücünün bir ürünüdür (ticari kurumlar…)
3-Değere dayalı: rütbe, statü, prestij, sembol ve olanakların verilip alınmasından meydana gelir (dini, politik, eğitim kurumları )

İlişki türleri:
Soğukluk: üyenin örgüte yabancılık hatta nefret duymasını gösterir
Bağlılık: örgüt ile üye arasındaki sıkı ve olumlu bir ilişkiyi ifade eder
Hesaplılık: Duruma göre örgüte yabancılık veya bağlılığı ifade eder

Alıntı