Aziz Nesin - Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz Kitabının Özeti Kısaca

Aziz Nesin - Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz Kitabının Özeti Kısaca

Aziz Nesin - Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz Kitabının Özeti Kısaca

1- bir aziz nesin eseri nüfus kağıdı olmayan yaşar adlı elemanın başından geçenleri anlatır diyebiliriz bu eser için

2- aziz nesin'in güncelliğini hala kimi bölgelerimizde kaybetmeyen gerçekleri yansıttığı eseridir genel olarak hoş bir kitap olsa da yalar yalamaz'ın durumunun absürdlüğünü öne çıkarmak için ardı ardına başına gelen talihsiz olaylar okuyucuyu yer yer bunaltabilir

yaşar yaşamaz fizyolojik anlamda sağlıklı bir şekilde bedenen var olan ancak devlet kayıtlarında daha doğmadan ölmüş gösterilen bir kader mahkumudur bu gerçeği ilk defa on iki yaşlarında devlet okuluna kayıt yapması için gerekli olan nüfus kağıdını çıkartmak için nüfus müdürlüğüne gittiğinde öğrenir nüfus kayıtlarına göre yaşar birinci dünya savaşı’nda askere alınmış ve 1915’te çanakkale savaşı’nda şehit düşmüştür oysa ki yaşar yaşamaz’ın anne ve babası 1911 de evlenmiştir ilginçlikler bununla da sınırlı değildir kayıtlara göre yaşar 1896 yılında doğmuştur yani babasından bir yıl önce yaşar yaşamaz ve babası her ne kadar uğraşsalar da nüfus müdürlüğündeki memur defterde yanlış olmayacağını söyleyerek yaşar’ın nüfus kağıdı almasının mümkün olmayacağını söyler

nüfus kağıdı olmayınca da doğal olarak devlet okuluna da yazılamaz ve mahallesindeki eski yazı okuluna bir süre daha devam eder devam etmesine eder ama bu sırada aklı hep beşik kertmesi anşe’dedir o devlet okulundayken ondan ayrı kalmayı bir türlü kendisine yediremese de yapabileceği bir şey yoktur yaşar yaşamaz bir süre daha eski yazılar okuluna devam ettikten sonra okulu bırakır ve babasına yardıma başlar böylece yıllar geçer yaşar yaşamaz’ın askerlik çağı da gelir lakin yaşar’ı askere çağıran yoktur bir yandan anşe’nin evlenme baskıları bir yandan da askere gidememenin verdiği psikolojik baskı yaşar’ın üzerindeyken yaşar anşe ile evlenmeye karar verir nasıl olsa onu askere çağıran yoktur bunun üzerine başlık parası masasına oturulur her şey ayarlanır tam başlık parası ayarlandıktan iki taraf da sevinç içinde kutlamaya başlayacakken jandarmalar gelir ve kayıtlarında şehit olarak gösterdiği yaşar yaşamaz’ı askere alır okula yazdırılırken onun ölü olduğunu söyleyen devlet askere alınırken yaşadığını iddia etmektedir ama yaşar buna karşı çıkmaz çünkü askerlik sonunda alacağı tezkerenin onun yaşadığına dair bir belge olacağına inanmaktadır

ne yazık ki beklentilerine kavuşamadan başka bir gerçekle yüzleşecektir terhis olması için askeri şubeye başvurulduğunda yaşar yaşamaz’ın 1935 yılında dersim’de şehir düştüğü öğrenilir yaşar tezkere beklerken mühürlü bir belgeyle askerliğini bitirir ve köyüne döner ancak aksilikler yaşar yaşamaz’ın peşini bırakmayacaktır köye geldiğinde uzun süredir haber alamadığı babasının öldüğünü öğrenir terhis olurken onu ölmüş sayan devlet yaşar’ın babasından kalan borçların ödenmesine gelince yaşar’ı yaşar kabul eder yaşar buna yine itiraz etmez çünkü eğer borçları öderse mirasa da kavuşabilecektir böylece hem babasının borçlarını –borç alarak da olsa- ödemiş olacak hem de mirasla aldığı borçları kapatabileceği gibi köyde düzgün bir yaşama kavuşup anşe’yle de evlenebileceğini düşler yaşar

yaşar yaşamaz bu talihi rast gider mi? babasının borçlarını borçlarla kapatır ancak bir hesap hatası yapmıştır: beklediği miras miktarı alacağından kat be kat üstündedir üstelik o küçük miktarı almak için bile iki yıl koşturmuşken borçlarda onu yaşar sayan devlet mirası alırken yaşamadığını iddia eder ve yaşar bir kez daha hezimete uğrar kuru bir hezimet olsa iyi bu uğurda öyle çetrefilli yollara girmiştir ki yolun sonu akıl hastanesine çıkar yaşarken yaşamadığını iddia eden iki kere şehit düştüğünü söyleyen yaşar yaşamaz’ı en başta deli sana hekimler zaman geçtikçe onun akıllılığına inanmaktadır inanmaktadır ama ellerinden bir şey de gelmez çünkü taburcu edilmesi için nüfus kağıdı gerekmektedir en sonunda yaşar tek çıkış yolu olan kaçışa başvurur ve akıl hastanesinden kaçar kaçtıktan sonra da aklında aynı şey vardır babasından kalan mirası almak hastaneden kaçtıktan sonra tam üç yıl çabalar ancak sonuç değişmez

yaşar artık ne mirası ne de nüfus cüzdanını umursamaktadır yalnızca bir iş bulmayı ve anşe’yle nikahlanıp mutlu mesut yaşamayı istemektedir babasının bir arkadaşının önerisiyle yaşar fazlasıyla sözü geçen bir tanıdığı olan satı bey’den yardım istemeye karar verir satı bey diye bilinen kişi yaşar yaşamaz’ın babasının yardımıyla büyümüş olan satılmış adlı bir kimsedir siyasi dünyada hızla yükselmiş ve bu değişime uysun diye de adını satı bey olarak değiştirmiştir üstelik inkar ettiği bir tek eski adı değil eski yaşamındaki insanlardır da yaşar yaşamaz satı bey’in ofisine gider ve onunla konuşur en başta kendisini tanımamazlıktan gelen satı bey’e satılmış olduğu günleri başkalarının yanında anımsatınca yaşar onu tanıdığına dair tepkiler verir ve ona pek çok yerde geçecek bir kart verir

yaşar yaşamaz bu karta güvenerek istanbul’a gider ve orada aylarca süren bir iş arama macerasına atılır isteği bir müzede hademede çalışmaktır bunun için bir müzeye giden yaşar aylarca müdürü görebilmek için çalışır çabalar en sonunda müdürü görebilmiştir ama aradan geçen zamanla aşınan kartta ilk gün “hamili kart yaşar bey’e lüzumlu suhuletin gösterilmesi ricasıyla” yazarken artık “kart yaşar’a gösterilmesi” yazısı okunmaktadır böylece iş hayalleri suya düşen yaşar bedavaya müze gezmiş olur

anşe’nin ayrılığına daha fazla dayanamayan yaşar istanbul’da zengin bir hanımefendinin yanında hizmetçi olarak ona iş bulur anşe’yi istanbul’a getirir arada bir onu çalıştığı köşkte ziyaret eder bu arada da kendisi iş aramaktadır; ancak nüfus kağıdı olmadan iş bulabilmesi fazlasıyla zordur

bir gün otelin alt katındaki kahvede otururken bir adamla konuşmaya başlar ve durumunu ona anlatır adam işinin ehli bir manav olduğunu eğer biraz sermaye katarsa birlikte iş yapabileceklerini bu iş için yaşar’ın nüfus kağıdına ihtiyaç olmayacağını onun sadece kasada oturacağını ve kendisinin de paraya dokunmayacağını söyler iş yaşar yaşamaz’ın aklına yatar ve anşe’den aldığı sermayeyle dükkanı açıp işe başlarlar her şey yolundayken bir sabah yaşar dükkanın kepenklerini açar ve dükkanın boş olduğunu görür ve dolandırıldığını anlar hakkını aramak için mahkemeye başvursa da her şey nüfus kağıdı olan ortağının üstüne olduğundan hiçbir şey elde edemez

yaşar yaşamaz anşe’yi köşkte ziyaret etmeye devam etmektedir bir gece köşkün bahçesindeki fundalıklarda birlikte olurlar zaman geçmekte ve yaşar’ın hayatı iyice kötüye gitmektedir o da bunun üzerine intihar etmeye karar verir ama fare zehriyle kendini zehirlemeyi de denese hava gazıyla kendini öldürmeye de çalışsa bıçağa da başvursa kendini asmaya da çalışsa yine de başarılı olamaz ne ölebilmektedir ne de yaşayabilmekte yapacağı hiçbir şey olmadığından kendini hayatın akışına bırakır bir arkadaşından borç alır ve gün boyunca birbirinden alakasız bir sürü şey yer sonunda gıda zehirlenmesinden hastaneye kaldırılır

yaşar yaşamaz hastaneden çıktıktan sonra köşke anşe’yi ziyarete gider ve öğrenir ki anşe hamiledir köşkte hanımefendinin bir adam aradığını öğrenen yaşar orada çalışmaya başlar günlerden bir gün yaşar yaşamaz’ın başına gelen evin hanımın da başına gelir kayıtlarda erkek olarak gözüktüğü ve asker kaçağı olduğu gerekçesiyle hakkında işlem başlatılır tanıdıklarının ve nüfuzunun sayesinde olayları halledince hanımefendi yaşar ümitlenir ve ondan yardım ister kendi işi için ancak hanımefendi böylece yaşar’ın nüfus kağıtsız olduğunu öğrenir ve onu evden kovar

yaşar yaşamaz anşe’nin hamileliği ilerledikçe kendileri için ev aranmaya başlar ama nüfus kağıtsız bu da mümkün değildir en sonunda bir adamın yanında kalmaya başlar bu adam da bir kayıtzededir kayıtlardaki yanlışlığa göre fazladan üç çocuğu varmış gibi gözükür bu sebeple mahkemelik olmuştur karısıyla ve bir gün mahkeme salonunda kalp krizi geçirerek ölür adamın eşi sonrasında yaşar yaşamaz’ı evden çıkartır

yaşar yine birkaç işte çalışmaya çabalasa da zar zor bulabildiklerinde de dikiş tutturamaz ayrıca öğrenir ki anşe de işten kovulmuştur sebebiyse gittikçe belirginleşen karnıdır yaşar artık yapabileceği hiçbir şeyin kalmadığını düşünürken yeni tanıştığı bir adamın önerisi aklına yatar ve uygulamaya karar verir buna göre kendisini bayan sürücülü fazlasıyla pahalı bir arabanın önüne atacak ve daha sonra tazminat isteyecektir hiçbir zaman yüzüne gülmeyen talih bunda da yaşar’ı yanıltmaz pahalı bir arabanın önüne kendisini atayım derken bir dolmuşun altına atar ve kendini ayarlayamayarak hastanelik olur uzun bir süre komada kalır ve çıktıktan sonra öğrenir ki anşe doğurmuştur

önceden onları kabul etmeyen anşe’nin babası artık onların köye dönmelerini yaşar’ın kendi tarlalarını işleterek geçimlerini sağlayabileceklerini söyler bunun üzerine anşe ve yaşar oğulları hayati’yle köye döner her şey güzel giderken yeni bir sorun hayati’nin nüfus cüzdanının çıkartılması sırasında patlak verir yaşar yaşamaz’ın yaşamadığını iddia eden nüfus memuru karşısında yaşar’ın artık sabredecek gücü kalmaz ve devlete kadar herkese sövmeye başlar bunun sonucundaysa hapse düşer

hapiste hayatını başından geçenleri anlatarak geçirir bir süre sonra hapishanede gizli gizli işadamlığına başlar yavaş yavaş o eski saf yaşar iş bilir bir insana dönüşür hapisten çıkacağı gün geldiğinde hapistekilerin ağızlarından düşürmedikleri kara kaplı nizami beylerden olmuştur dürüstlüğü ve saflığıyla yerden yere vurulan yaşar yaşamaz hayatta ayakta kalabilmenin yolunu öğrenmiş bir şekilde eşi ve oğlunun yanına döner

3- kitap bitirildiğinde insan elindeki nüfus cüzdanına değer vermeye başlar 'vay behbir nüfus cüzdanı yoksunluğu bir insanın başına bu kadar mı bela açar?' derken bulunulur

Cezaevi imamı artık suçlularla uğraşmaktan bıkmıştır Onların ıslah olabileceğine olan inancını tamamen yitirmiştir Yalnız cezaevinden çok yakında çıkacak olan Yaşar ile yakın dost olmuştur Yaşar kendini dine vermiş sürekli camiyi te mizleyen biridir Koğuştaki herkes Yaşar Yaşamaz’ın aniden dine sarılışına imamın yanından ayrılmayışına şaşırmaktadır Bu arada Yaşar’ın iyi para kazanması kuşkulan artırır Netice de bir gün her şey ortaya çıkar Meğer Yaşar yeni hapisten çıkmış ortağı ile imamı eroin işinde kullanmaktadır Yaşar’ın ortağı gündüzleri imamın oturduğu kahvehanede imamın cüppesinin içine eroin koymakta Yaşar da camide herkes sec dede iken eroini imamın cüppesinin içinden almaktadır Böy lelikle saf bilinen Yaşar tarihte görülmemiş bir ustalıkla uyuş turucu ticareti yapmaktadır İmam bunu anlayınca Yaşar’ı bir daha camiye sokmaz

Yaşar bu olaydan çok önce hapse girmiştir Birinci ko ğuşta boşalan yere getirilmiştir Koğuşa geldiği ilk gün herkes onun deli olduğunu düşünmüştür Yaşar sürekli olarak olma dığını yaşamadığını söylemektedir Koğuştakilere yaşamını anlatmaya başlar Yaşar daha on iki yaşında iken yaşamadı ğını anlamıştır Babası onu hükümet okuluna yazdırmaya gö türmüştür Fakat nüfus cüzdanı olmadığı için yazılmamıştır Babası ile nüfus memurluğuna gittiklerinde daha komik bir durum onları beklemektedir Memur kütüklerde babasının bir çocuğu olduğunun yazdığını tespit eder Fakat çocuk Ça nakkale Savaşında şehit düşmüş olarak kayıtlıdır Ne yapsa lar da devlet yanlış yapmaz denildiği için dertlerini anlata mazlar Kütüklere göre Yaşar’in annesi babası ile 7 yaşında iken evlenmiş bir de onunla evlenmeden önce bir başkasıy la da evlenmiştir güya Yaşar bu evliliğin mahsulüdür Bun dan sonra Yaşar’a asla nüfus kâğıdı alınamaz Yaşar’ın ken dinden önce dört kardeşi ölmüştür Ailesi yaşasın diye adını Yaşar koymuştur Fakat kayıtlarda şehit yazıldığı için devlet onun yaşadığına asla inanmamıştır Yaşar büyüdükten sonra Anşe isimli bir kızla nişanlanır Tam evlenecekleri zaman as ker kaçağı diye götürülür Yaşar’ın babası durumu anlatır Devlet belki böylelikle Yaşar’ın yaşadığına inanır diye Yaşar’ı askere gönderirler

Yaşar cezaevine gireli 3 gün olmuştur Koğuştaki herkes onun tatlı diliyle anlattığı hayat hikâyesini dinlemekten çok mutludur Yaşar bir de saz çalıp yanık türküler söylemektedir Yaşar askerlik hayatını anlatmaya başlar Bütün arkadaşları terhis olduğu hâlde kendisi terhis olamamaktadır Nüfus kâ ğıdı gelmediği için günler geçer terhis olamaz En sonunda insaflı bir komutan onu gönderir Köyüne döndüğünde ba basının öldüğünü öğrenir Miras işleri için çok uğraşır bir süre bürokrasi yüzünden sinir krizi geçirir Tımarhaneye atılır Has tanede bir yıl yatmak zorunda kalır Çünkü nüfus cüzdanı yoktur! En sonunda hastaneden kaçar da kurtulur Fakat ko caman şehirde babasının mirasını da alamadığından parasız kalıverir Nüfus cüzdanı olmadığı için işe de girememektedir

Yaşar koğuşta artık anlatıcılık yaparak hayatını kazan maktadır İnsanlar onun hayat hikâyesini büyük bir zevkle dinlemektedirler Bu yüzden ona para vermektedirler

Yaşar hayat hikâyesini kaldığı yerden anlatmaya başlar Satı Bey adında bir baba dostu ile tanışmıştır Satı Bey’in ger çek ismi Satılmış’tır Fakat o kendini İstanbullu gibi tanıttığı için ismini değiştirmiş yalancı bir politikacıdır Yaşar ona derdini anlatır ve işinin olmadığını söyler Satı Bey ona bir kart yazar Kartı gösterdiği her iş yeri onun referansı ile Ya şar’ı işe alacaktır Yaşar nişanlısı Anşe’ye hayal ettiği gibi mü zede hademe olup onu da yanına alacağına dair söz vererek yola çıkar İstanbul’da bir hemşehrisini bulur Hemşehrisi eşi nin parasıyla geçinen sahtekârın biridir Çıkarı için Yaşar’a yardım eder Yaşar hademe olmak için müzeye her gün gi der Fakat müdürle bir türlü konuşamaz Bu arada Satı Bey’in de politikadaki üstünlüğü sona ermek üzeredir Bir an önce i-şe girmezse elindeki kâğıt hiçbir şeye yaramayacaktır En so nunda müdüre ulaşır Müdür Satı Bey ismini duyar duymaz büyük bir ihtimam gösterir Ama işe almaz Yaşar’ın dertleri bitmez Eve döner dönmez nişanlısından bir mektup alır Ya nına almazsa onu başka biri ile evlendireceklerdir Yaşar iş de bulamamıştır Nişanlısı Anşe’yi bir köşke hizmetçi olarak ve rir Kendisi de iş arayacaktır

Yaşar nişanlısından aldığı parayla bir adamla ortak olup manav açar Sözleşmede her ikisinin de adı yazmaktadır Ma nav çok iyi çalışmaktadır Bir sürü para kazanırlar Fakat or tağı bir süre sonra bütün malzemeleri ve paraları alarak ka çar Yaşar’ın yine nikâh yapmak için yaptığı bütün çabalar boşa girmiştir Yaşar ortağını mahkemeye de verse kimliği ol madığı için mahkeme onun sahtekâr olduğuna inanır bir de vergi ödemek zorunda kalır Yaşar bundan sonra resmî bir dairede odacı olmak için uğraşır Fakat daireye girer girmez şapkasını kaybeder ve şapkasını kayıp bürosundan bürokra siye takıldığı ve nüfus cüzdanı olmadığı için alamaz Yaşar İs tanbul’da birkaç işe girer hiçbiri sürekli olmaz Bir de Anşe hamiledir En sonunda Anşe’nin çalıştığı konakta bekçi olur

Çok iyi para kazanmaktadır Fakat ev sahibi onun nüfus kâğıdının olmadığını anlayınca işten kovar

Koğuşta başından geçenleri anlattıkça arkadaşları hapis ten çıkınca Karakaplı Nizami Bey’e giderse her sorunu çöze ceğini söylerler Yaşar burada para kazanmanın yolunu da bulur ve epey para toplar Hapis ona tam bir hayat üniversi tesi olur Her türlü entrika ve üçkâğıtla para kazanmanın yo lunu öğrenir Artık hapisten çıkacağı gün gelmiştir Hapse gir diği ilk gün kirli ve kötü giyimli olan Yaşar manken gibi ve altın yüzüklerle hapisten ayrılır Onun artık piyasadaki Kara kaplı Nizami Beylere ihtiyacı yoktur Çünkü kendisi Karakaplı Nizami Beylerden biri olmuştur