Dünyanın Şekli Ve Hareketleri

Dünyanın Şekli ve Hareketleri

Uzay madde ve enerjiden meydana gelen bir sistemdir Kainattaki madde; Güneş gezegenler yıldızlar galaksiler astroidler ve meteorlardan meydana gelen hacimli ve kütleli gök cisimlerinin tamamıdır

Kainat: uzayı içine alan sınırsız ve sonsuz mesafelere kadar uzanan zaman boyutu ile birlikte düşünülmesi gereken geometrik bir sistem olarak kabul edilmektedir

Uzay: Dünya ve diğer bütün gök cisimlerinin de içinde yer aldığı sonsuz olarak kabul edilen boşluğa Uzay (evren) denir Uzayda yeryüzündeki kanun ve prensipler büyük ölçüde değişir Uzaydaki uzunluklar uzaya has bir ölçü birimi olan ışık yılı ile ölçülür Işığın bir yılda aldığı yola ışık yılı denir Işık saniyede 300 000 km yılda yaklaşık 100 milyar km yol alır

Uzayda gök cisimleri henüz ilmin tam olarak açıklayama-dığı düzenli ve uyumlu sistemler oluştururlar Uzayda sayısı ve özellikleri tam olarak bilinmeyen milyarlarca gök cismi bulunmaktadır

Galaksi: İçinde milyonlarca gök cismini bulunduran gök sistemlerine galaksi denir Uzayda yaklaşık 100 milyar ga-laksi olduğu tahmin edilmektedir Her galakside ortalama 100 milyar galaksiden oluşmaktadır Güneş sisteminin de içinde olduğu Samanyolu galaksisi yaklaşık 200 milyar yıldızdan oluşur Saman yolu galaksisinin genişliği yak-laşık 100 000 ışık yılı kadardır

Yıldız: Kızgın gazlardan oluşan ve çevresine ısı ve ışık yayan gök cisimleridir

Gezegen: Kendileri ısı ve ışığını kendisi üretmeyen ancak Güneş’ten aldıkları enerjiyi çevresine yayan soğuyup katılaşmış gök cisimleridir

Uydu: Gezegenlerin çekim etkisinde kalarak onların çev-resinde dönen güneşten aldıkları ışığı yansıtan bağlı oldukları gezegenlerden daha küçük olan gök cisimlerine uydu denir

Kuyruklu Yıldız: Kendileri ısı ve ışık üretmediklerinden yıldız değillerdir Binlerce göktaşının bir araya gelmesiyle oluşmuşlardır Güneşten aldıkları ışığı yansıtırlar Güneşin yakınına gelmedikçe görülmezler En çok tanınanı Halley Kuyruklu Yıldızıdır Güneş çevresindeki bir turunu 76 yılda tamamlar

Meteor: Uzayda başıboş gezen gök taşlarıdır Bunların belli bir yörüngesi yoktur Bulutsuz bir gecede gökyüzüne bakılırsa sanki bir yıldızın kopup düşmesi gibi parıltılı bir yol çizerek düştüğü görülür Dünya atmosferine giren me-teorlar saatte binlerce kilometrelik hızları nedeniyle atmos-fer içerisinde sürtünme etkisiyle sıcaklıkları 2000 °C’ye yaklaşır böylece yanarak parçalanırlar Çok azı yere kadar ulaşır Bu olay halk arasında yıldız kayması olarak bilinir

Güneş Sistemi: Güneş ve güneş çevresinde dolanan gök cisimlerinden meydana gelir Güneş sisteminde gezegen uydu kuyruklu yıldız ve meteor bulunur Güneş sisteminin oluşumu ile ilgili en çok bilinen teori Kant-Lapslace teorisidir

Bu teoriye göre güneş sistemi önce bir nebula (kızgın gaz kütlesi) idi Daha sonra nebula soğudukça küçüldü ve ek-seni etrafındaki dönme hızı arttı Böylece merkez kaç kuv-vetinin etkisiyle güneşten kopan parçalar uzaya yayıldı

Güneş Sistemi’nde bulunan bütün gök cisimleri Güneşin çekim etkisi altındadır ve onun etrafında dönerler Bu ha-reket odak noktalarının birinde Güneş yer alan elips şek-lindeki bir yörünge üzerinde olmaktadır Güneş Sistemi bütünüyle ve aynı yönde dönen bir disk şeklinde hareket halindedir Güneş Sistemi’nin çapı yaklaşık 30 ışık yılı ka-dardır Güneş sisteminde Dünyadan başka 8 gezegen vardır

Bunlar ve Dünyaya göre büyüklükleri;

1 Merkür (Utarit) 04

2 Venüs (Zühre) 095

3 Dünya (Yer) 1

4 Mars (Merih) 05

5 Jüpiter (Müşteri) 11

6 Satürn (Zühal) 95

7 Uranüs 4

8 Neptün 4

9 Plüton 02

Güneş: Güneş Sistemindeki 200 milyar yıldızdan birisi olan Güneş kütlesi sıcak gazlardan oluşan ve çevresine ısı ve ışık yayan bir yıldızdır

Güneşin çapı dünya çapının 110 katı (14 milyon km) hacmi 13 milyon katı ve ağırlığı 333000 katı kadardır Güneşin yoğunluğu ise Dünyanın yoğunluğunun ¼’ü kadardır Güneş kendi ekseni etrafında saatte 70 000 km hızla döner Bir turunu ise 25 günde tamamlar

Güneş % 75 hidrojen % 20 helyum ve % 5’de diğer elementlerden oluşur Güneşte hidrojenin helyuma dönüşmesi sırasında (füzyon - erime birleşme) büyük bir enerji ortaya çıkar Saniyede 600 milyon ton hidrojen helyuma dönüşür Buda her saniye Güneşin 45 milyon ton hafiflemesine yol açar Güneşteki füzyon olayı sonucunda kızıl kırmızımsı bir alev 15-20 bin km yükselir ki bu olaya Güneş Fırtınası denir Bu bilgilere bakarak günün birinde Güneşin çevresine ısı ve ışık yayamayacağını ve dolayısı ile yeryüzünde yaşamın sona ereceğini düşünebiliriz Ancak bu çok uzun yıllar sonra olacak bir olaydır

Güneşin yüzey ısısı 6 000 °C ve merkezindeki ısı ise 15 milyon °C’dir Güneşten çıkan enerjinin 2 milyonda birlik kısmı yeryüzüne ulaşır Güneş’in üç günde yaymış olduğu enerji Dünya’da bilinen bütün petrol kömür ve ormanlardan elde edilecek enerjiye eşittir Güneş ışınları 85 dakikada yeryüzüne ulaşır

Güneş Sistemindeki Gezegenlerin Özellikleri

1 Bütün gezegenler elips şeklinde bir yörüngede hareket ederler Hızları ve yörünge uzunlukları farklıdır Yörünge-leri birbirleri ile kesişir

2 Gezegenler hem güneş etrafında hem de kendi ekseni etrafında dönerler

3 En küçük gezegen Plüton en büyük gezegen ise Jüpiter’dir

4 Güneşe en yakın gezegen Merkür bilinen en uzak gezegen ise Plüton’dur

5 Dünya’ya en yakın gezegen Venüs’tür

6 Dünya’nın 1 Mars ve Neptün’ün 2 Uranüs’ün 6 Sa-türn’ün 10 ve Jüpiter’in 12 uydusu vardır Merkür ve Plü-ton’un uydusu yoktur

7 Güneşe yakın olan gezegenler daha hızlı uzak olan gezegenler ise daha yavaş hareket ederler Uzak olan geze-genlerin yörüngeleri daha uzun olduğu için Güneş etrafın-daki dönüşlerini daha geç tamamlarlar

8 Bütün gezegenler hem kendi hem de güneş etrafında batıdan doğuya doğru dönerler

9 Bütün gezegenlerin yörünge düzlemleri Güneşin ekvator düzlemi içinde yer alır

10 Bütün gezegenlerin eksenleri ile yörünge düzlemleri arasında eğiklik vardır

11 Jüpiter Satürn Uranüs ve Neptün gibi gezegenlerin yoğunlukları küçük gezegenlere göre daha azdır Bunun nedeni büyük gezegenlerin bileşimlerinin daha hafif maddelerden oluşmasıdır