Arjantin

Arjantin Cumhuriyeti Brezilya'dan sonra, Güney Amerika'nın ikinci büyük ülkesidir Batıda And Dağları'ndan, doğuda Atlas Okyanusu'na kadar uzanır
Sıcak olan kuzey eyaletlerinde pirinç, şekerkamışı, pamuk ve tropik ürünler yetişir Ülkenin doğusundaki ve iç kesimlerindeki ovalar (bak PAMPA) serin, sulak ve ağaçsızdır Bu yüzden sığır yetiştiriciliği ve tahıl üretimi için elverişlidir Batıda, Andlar'ın yakınındaki topraklar daha kuraktır Ama dağlardan gelen derelerden yararlanarak toprak sulandı ğında üzüm, şeftali ve öteki meyveler yetiştirilir Daha güneyde And Dağlan'nın yamaçlan arasında, merkezinde San Carlos de Bariloche kenti bulunan güzel bir göller bölgesi vardır En güneydeki Patagonya hem kurak, hem de soğuk bir bölgedir (bak PATAGONYA), ama burada çok büyük koyun sürülerini besleyen otlaklar da vardır Patagonya'nın kuzey bölgesindeki Rîo Negro Vadisi, ılıman bölge meyvelerinin yetiştirildiği önemli bir merkez olmuştur Bu bölgede elma, armut ve erik yetiştirilir

Üç büyük akarsu ülkeyi güneye ve doğuya doğru geçerek Atlas Okyanusu'na ulaşır Bunların en büyüğü, Parana, Paraguay ve Uruguay ırmaklarının oluşturduğu kuzeydeki Rîo de la Plata akarsu ağıdır Bu ırmakların oldukça büyük bir bölümünde ulaşım gemilerle sağlanır (bak PARANA, PARAGUAY VE PLATA IRMAKLARİ) Ayrı bir madde olarak okuyabileceğiniz, dorukları karla kaplı And Dağları batıdaki Şili sının boyunca güneye uzanır Bu dağların bazı dorukları deniz düzeyinden 6000 metreyi aşan yüksekliğe ulaşır

Kıtanın en güney ucunda, ülkenin öteki bölümünden Macellan Boğazı'yla ayrılan Tierra del Fuego Adası vardır Üçte biri Arjantin'e, üçte ikisi Şili'ye ait olan adada, sürekli sert rüzgârlar eser, iklim soğuk ve yağışlıdır Doğuda, İngiltere'ye ait Falkland Adaları vardır Arjantin, Malvine Adaları olarak adlandırdığı bu adalar üstünde hak iddia etmektedir (bak FALKLAND ADALARİ)

Arjantin Cumhuriyeti'nin her bölgesinin, toprağın niteliğine ve iklime göre, kendine özgü bir doğa yaşamı ve bitki örtüsü vardır Kuzeydoğudaki bataklıklarda ve tropikal yağmur ormanlarında uluyan maymun, tapir, dev kanncayiyen, jaguar, bataklık geyiği ve koypu gibi hayvanlar yaşar Çayırlarla kaplı ovalarda armadiUolar, tilkiler, pumalar ve kokarcalar vardır Arjantin'in kuşları arasında, bir tür akbaba olan dünyanın en büyük yırtıcı kuşu kondor, devekuşuna benzer hayvanlar ve yuvasını çamurdan yapan çömlekçikuşu bulunur Ayrıca Güney Amerika'ya özgü bir timsah türü olan kay manlar, kaplumbağalar, kertenkeleler, küçük yılanlar ve büyük ırmaklarda balıkçılann peşine düştüğü çok güzel dorado balıklan da vardır

Arjantinliler'in atalan çeşitli ülkelerden gelmiştir Göçmenlerin çoğu 1858 ile 1930 yıllan arasında, İspanya ve İtalya'dan, bazılan ise Britanya Adalan'ndan, Avrupa ve Doğu Akdeniz ülkelerinden gelmişlerdir Arjantin'de yaşayan Yerliler'in çoğu öldürülmüş ya da sürülmüştür; ama bugünkü Arjantin halkının bir bölümü Yerliler'in soyundan gelir İngiliz kökenli Arjantinliler'in bir bölümünü ise, Patagonya'daki, Galce konuşan koyun yetiştiricileri oluşturur

ARJANTİN'E İLİŞKİN BİLGİLER
RESMİ ADI: Arjantin Cumhuriyeti
YÖNETİM BİÇİMİ: İki meclisli federal cumhuriyet

YÜZÖLÇÜMÜ: 2780092 km2 ,
NÜFUS: 31496000 (1987)
BAŞKENT: Buenos Aires
COĞRAFİ ÖZELLİKLER: Kuzey ve Güney Amerika'nın en yüksek doruğu Aconcagua Dağı (6959 metre); pampalar; kuzeyde ağaçlık Gran Chaco avlanma bölgesi; güneybatıdaki And gölleri bölgesi
BAŞLICA SANAYİ: Donmuş et, un, dokuma, deri, kimyasal maddeler, motorlu araçlar, çelik
BAŞLICA ÜRÜNLER: Buğday, mısır, süpürgedansı, yonca, sığır, koyun, pamuk, şekerkamışı, şarap, turunçgiller, petrol

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1980): Buenos Aires (2922829), Cördoba (968829), Rosario (875664), La Plata (454884)

EĞİTİM: 6 ile 14 yaş arasındaki çocuklar için ilkokul eğitimi zorunludur
Halkın çoğu Katolik'tir Ülkenin dili İspanyolca'dır ama İtalyanca sözcükler de kullanılır Nüfusun yüzde 90'ı okuma yazma bilir ama kırsal bölgelerde okul sayısı hâlâ çok azdır
Arjantin'de en sevilen spor futboldur Öteki eğlenceler arasında yüzme, kürek çekme ve yatçılık sayılabilir

Siyasal ve ekonomik sorunlar nedeniyle 1989 Arjantin'in yakın tarihindeki en çalkantılı yıllardan biri oldu Raûl Alfonsm'in partisi Radikal Yurttaşlık Birliği mayıstaki seçimleri yitirdi Peronist eğilimli Ulusal Adaletçi Hareket'in adayı Carlos Saûl Menem oyların yüzde 47'sini alarak başkan seçildi Menem hazırlattığı yeni ekonomik planı, iş çevrelerinin ve sendikaların da desteğini alarak hemen uygulamaya koydu Falkland Adaları yüzünden İngiltere ile bozulan ilişkileri düzeltti; ticari ilişkileri canlandırdı Bu olumlu gelişmeler Menem'e Uluslararası Para Fonu (IMF) ile yeni bir kredi anlaşması yapma olanağı sağladı
Başkan Menem, 1990 sonunda, halk arasında tepkiyle karşılanacağını bile bile, askeri yönetim dönemindeki insan haklan ihlalleriyle ilgili olarak suçlanan askerlerin çoğunu kapsayan bir genel af çıkarttı Böylece ordudaki huzursuzluğu gidererek ordu üzerindeki etkisini güçlendirdi





Yeni yönetimin başlangıçtaki basanlarına karşın, 1989 sonunda ekonomik sorunlar yeniden büyüdü Artan hayat pahalılığı ancak 1990 ortalarına doğru denetim altına alınabildi Ekonominin iyileşmesi Peronistler'e puan kazandırdı Başkan Menem de popülerliğini korudu Serbest piyasaya dayalı liberal politikalar izleyen Menem, özelleştirmelere ağırlık vererek devletin ekonomideki payını küçülttü Bu yüzden sendikalan, memurlan ve bazı iş çevrelerini karşısına aldıysa da, hükümet devletin yapısında reform yapma karanndan geri adım atmadı Ekim 1991'de birçok alanda devlet denetimini kaldıran geniş kapsamlı bir kararname yürürlüğe kondu Böylece ülke içinde mal arzına ilişkin tüm kısıtlamalar kaldırılırken, dış ticaret de büyük ölçüde serbestleştirildi

Çiftlikler ve Fabrikalar

Ülkenin zenginliği ve öteki ülkelere sattığı ürünlerin büyük bölümü, sığır yetiştiriciliğinden ve çiftçilikten sağlanır Arjantin dünyada en fazla et, yün, buğday ve mısır ihraç eden ülkelerden biridir Öteki önemli ürünler meyve, arpa, çavdar, pamuk, patates, pirinç, keten tohumu ve bundan çıkarılan beziryağıdır İçilince serinleten bir tür yeşil çay olan yerba
mate de yerel bir üründür Üzüm ve öteki meyveler Andlar'ın eteklerinde yetiştirilir
Arjantin'in güneyindeki ve kuzeybatısındaki petrol kuyuları ülkenin tüm yakıt gereksinimini karşılayacak kadar verimlidir Sert odunlu ağaçlar bakımından zengin olan büyük ormanlar vardır Kuzeyde yetişen ve derilerin işlenmesinde kullanılan tanen elde edilen bir ağaca odunu çok sert olduğu için "balta kıran" anlamında quebracho denir

Arjantin'de insan sayısının iki katı kadar sığır bulunur Bu kadar çok sığın bulunan bir ülkede büyük et paketleme fabrikalarının olması da doğaldır Frigorifico adı verilen bu fabrikalarda et, dışarıya satılmak için hazırlanır Frigorifico'lann yan ürünleri arasında donyağı, tutkal, gliserin ve gübre sayılabilir Arjantin'de olağanüstü çok olan buğdayın öğütüldüğü değirmenler ve ılık kuzeyde yetiştirilen şekerkamışını işleyen fabrikalar da vardır

Arjantin gereksinimi olan birçok malı kendi üretir Bunlar arasında dokuma, yün, reyon (yapay ipek), pamuklu kumaş, çelik, cam, çimento, kâğıt, otomobil lastiği, sabun, ayakkabı, televizyon ve Öteki mallan üreten sanayiler vardır Fabrikalarda kullanılan enerjinin çoğu petrolden elde edilir Çünkü Arjantin'de kömür çok azdır Hidroelektrik enerji kaynaklan da geliştirilmektedir Motorlu taşıtlar ve kimyasal maddeler sanayileri Arjantin'deki iki önemli sanayi dalıdır


Sanayi kuruluşlannın sayısı arttıkça halkın çoğu kırsal bölgelerden kentlere göç etmiştir Bugün nüfusun dörtte üçü kent ve kasabalarda yaşar Başkent Buenos Aires (bak BUENOS Aires) Güney Amerika'daki en büyük kentlerden biridir; Rio de la Plata halici üzerinde yer alır ve tüm demiryollannın birleştiği bir noktadır Karayollan ağı da çok gelişmiştir Başkentin yakınındaki La Plata'nın modern limanı çok işlektir; gemiler buradan Parana Irmağı'na girebilir; bazılan tahıl yüklemek için Rosario'ya ya da tahıl ve sığır almak için Santa Fe'ye gider Güneydeki deniz üssü Bahîa Blanca en önemli limandır Andlar'ın eteğindeki Mendoza bir şarap ve meyve sanayisi merkezi, tepeler arasında kurulmuş olan üniversite kenti Cördoba ise bir oto sanayisi merkezidir

Tarih


Arjantin'e ilk gelen beyazlar İspanyollar'dı 1516'da, gemisiyle Plata'nın geniş ağzına girdiğinde, burayı "Tatlısu Denizi" olarak adlandıran Juan Dıaz de Solîs, birkaç arkadaşıyla birlikte karaya çıktı ve İspanya kralı adına bu topraklara el koydu


11 yıl sonra, ünlü Cenevizli kâşif John Cabot'un oğullarından biri olan Sebastian Cabot da gemisiyle Plata Irmağı'nın ağzına geldi Bu çamurlu ve kahverengi ırmağa Rio de la Plata (Gümüş Irmak) adını verdi; çünküırmağın yukarı bölümünde var olması gereken çok miktardaki gümüş üzerine anlatılan birçok öykü duymuştu Değerli madenler arayan İspanyollar, Peru'nun zenginliklerine ulaşabilmek için bu yöreden geçmek istiyorlardı; La Plata'nın ıssız vadilerinde yerleşim yeri kurmayı düşünmemişlerdi
1536'da İspanya adına kâşif Pedro de Mendoza göçmenlerle birlikte Arjantin'e gelip bugünkü Buenos Aires'te ilk İspanyol kolonisini kurdu Ama Yerliler'in birkaç kez buraya saldırması üzerine göçmenler sığırlanyla birlikte kasabayı bırakıp içerilere, bugün Paraguay'ın başkenti olan Asunciön'a gittiler Buenos Aires kenti gerçek anlamda ancak 1580'de kurulabildi Bu arada ilk göçmenlerin ırmak kıyısında bıraktıklan sığır ve atlar çoğalmıştı Çağdaş Arjantin'in zenginliğini başlatan işte bunlar oldu Sığır ve atlan toplayan ilk sığır çobanlan 19 yüzyılın ortalanna kadar başıboş dolaşarak yaşadılar Çevresi çitlerle çevrili büyük çiftliklerin kurulma


ya başlamasıyla birlikte sığır çobanlannm başıboş yaşamı da sona erdi
İspanyol hükümetinin bu ilk kolonisine gereken ilgiyi göstermemesi üzerine criollo/ar'ın, yani Güney Amerika'da doğan İspanyol kökenlilerin hoşnutsuzluğu giderek arttı 1808'de Napolyon, İspanya'yı işgal edip kralı hapsedince Arjantin'deki criollolar isyan etti Buenos Aires'te bir konsey toplayıp İspanyol genel valisinin yetkilerini üzerlerine almaya ve cunta denilen bir yerel hükümet kurmaya karar verdiler 25 Mayıs 1810'da genel vali istifa etti ve cunta iktidan aldı; yeni hükümet de ülkeyi hâlâ tutuklu İspanyol kralı adına yönetiyordu Ama bugün, Arjantin halkı bu tarihi ülkelerinin bağımsızlık günü olarak kabul etmektedir


Bundan sonra İspanyol ordulan birçok kez Peru'dan ülkeye girerek, İspanyol egemenliğini geri getirmek istediler ama criollolar, Jose de San Martin adında büyük bir askeri önder buldular Arjantin'in ulusal kahramanı olan San Martin, İspanyol ordulan Peru ve Şili'den çıkanlmadan güvenlik içinde olamayacaklannın farkındaydı 1817'de ünlü Andlar Ordusu'nu, bu çok büyük dağ engelini aşarak Şili'ye götürdü ve burayı İspanyol egemenliğinden kurtardı Daha sonra İngiliz denizci Lord Cochrane'nin kurduğu donanmanın yardımıyla, adamlannı Peru'nun Büyük Okyanus kıyısındaki başkenti Lima'ya götürdü Peru'nun özgürlüğe kavuşturulması görevini tamamlamayı bir başka büyük öndere, kuzeyden gelen Simön Bolîvar'a bıraktı {bak Bolîvar, Sİmon) 1825'te Güney Amerika'mn tümü, İspanyol egemenliğinden kurtulmuştu




Özgürlüğünü kazandıktan sonra Arjantin fırtınalı bir iç savaş dönemine girdi; eyaletlerdeki yerel önderler kendi başlanna buyruk davranmaya başladılar Ülke neredeyse parçalanıyordu 1829'da sığır çobanlannm önderlerinden Juan Manuel de Rosas, Buenos Aires eyaletinin valisi oldu ve yavaş yavaş öteki önderlerin güçlerini kırdı Ne var ki, 1852'de onun devrilmesiyle başlayan daha da sert mücadele ve çatışmalar, 10 yıl sonra General Bartolome Mitre'nin başkan seçilmesine kadar sürdü İyi bir askeri önder, aynı zamanda bir bilim ve devlet adamı olan Mitre ülkeyi tekrar birliğe kavuşturdu
Arjantin'in katılmadığı I ve II Dünya savaşlarından sonra, 1946'da Juan Domingo Peron başkan oldu ve çeşitli reformlar yaptı Karısı Eva (ya da Evita) halk tarafından çok sevildi ve güç kazandı Haklarını gözettiği işçilerce desteklenen Peron ülkeyi bir diktatör olarak yönetiyordu 1955'te askeri bir darbeyle düşürüldü ve sürgüne yollandı Perön'dan sonra birbirini izleyen hükümetler güçlü askeri önderlerin desteğine dayanarak yönetimlerini sürdürdüler


1966'dan başlayarak Arjantin'i askeri cuntalar yönetti 1973'te başkan seçilen Hector Campora, Perön'un sürgünden dönebilmesi ve yeniden hükümeti kurması için istifa etti Ama Peron enflasyonu (aşırı fiyat artışlarını) durdurmayı başaramadı Birkaç ay sonra ölünce yerine ikinci karısı Marıa Peron geçti O da giderek gücünü yitirdi ve 1976'da gene askeri bir hükümet kuruldu
1981'de başkan olan General Leopoldo Galtieri 1982'de Arjantin'i, Falkland Adalan yüzünden İngiltere ile savaşa sürükledi Arjantin Falkland Adalan'nı işgal etti ama iki ay sonra İngiliz kuvvetleri adaları tekrar ele geçirdiler 1983 seçimlerinde Arjantin, Raûl Alfonsîn'in yönetiminde sivil bir hükümete kavuştu

DEVLETİN ADI: Arjantin Cumhuriyeti




BAŞŞEHRİ: Buenos Aires

NÜFUSU: 32617000 (1991)

YÜZÖLÇÜMÜ: 2780092 km2

RESMİ DİLİ: İspanyolca

DİNİ: Hıristiyanlık

PARA BİRİMİ: Arjantin Pesosu








Arazi ve nüfus bakımından Güney Amerika'nın ikinci büyük ülkesi Kıtanın incelen güney parçasının en büyük bölümünü işgal eder Arjantin, topraklarının büyüklüğü bakımından dünyanın sekizinci ülkesidir Batı yarım küresinde ise, Kanada, ABD ve Brezilya'dan sonra dördüncü büyük memleketidir Arjantin tarafından idare edilen topraklar (Falkland adaları, diğer bazı Güney Atlantik adaları ve Antarktika'nın bir bölümü) hariç, ülke tahminen Brezilya'nın 1/3'ü kadar geniştir Arjantin toprakları 22°-52° güney enlemleri ile 54°-74° batı boylamları arasında yer alır Kuzeyden güneye ölçülen maksimum uzunluğu yaklaşık 3700 kilometredir En fazla genişliği yaklaşık olarak 1500 kilometredir Sahil uzunluğu ise 2500 kilometreye yaklaşır Başkent ve önemli bir şehir olan Buenos Aires, Güney Amerika'nın başta gelen limanlarındandır


Tarihi


Amerika kıtası keşfedildikten sonra Avrupa devletleri hızla bu kıtada koloniler kurmaya başladılar 1536'da Arjantin'e gelen İspanyollar bugün Buenos Aires olarak bilinen yerde ilk koloniyi kurdular Fakat şehre yerleşme ancak on sekizinci yüzyılda oldu Arjantin 1776'ya kadar İspanya'ya bağlı Peru Genel Valiliğince idare edildi Bu seneden sonra La Plata Genel Valiliği kuruldu ve Buenos Aires genel valiliğin başkenti oldu


1806'da Buenos Aires'in İngilizler tarafından kısa bir müddet işgal edilmesi, Arjantin'in istiklal mücadelesi için bir başlangıç olmuştur 1808'de Napoleon'un İspanya'ya girmesi bağımsızlık mücadelesini hızlandırdı Ülke 1812'ye doğru istiklalini kazandıysa da, 1816 yılına kadar müstakil bir devlet olduğu resmen ilan edilmedi İstiklal hareketinin baş lideri ve kahramanı, Şili'nin de kurtarılması için öncelikle sorumlu bir kimse olan General Jose de San Martin'dir


İkinci Dünya Harbi esnasında Arjantin hükumetlerinin gizli ve kamufle edilmiş Nazi tarafdarı tutumları, Amerika Birleşik Devletleri ve batı yarım küresinin diğer ülkeleri ile münasebetlerinin gerginleşmesine ve Arjantin'in Pan-Amerikan Konseyinden çıkarılmasına sebep oldu Resmiyette bütün harp esnasında tarafsız kalan Arjantin, 1945 ilkbaharında müttefikler tarafına girdi Geniş ölçüde ABD'nin desteği sebebiyle o sene sonuna doğru Birleşmiş Milletler üyesi oldu ve teşkilatın mes'elelerinde önemli bir rol oynadı


Harpten sonra general olan Juan Domingo Peron kendine kuvvetli bir pozisyon hazırlamayı başarmış ve 1946 Şubatında Arjantin Cumhurbaşkanı seçilmiştir Eşi Eva Duvarte de Peron'un yardımıyla enerjik ve sert bir idare kurmayı başararak, zamanında, siyasi desteğini silahlı kuvvetlerden almaya çalışan sınıflara sözünü geçirmesini bilmiştir Basını bir devlet organı haline getirmiş ve totaliter bir rejimin başkanı olarak kendisine daha büyük yetki vermesi için anayasayı değiştirmiştir


İşçi sınıfları arasında çok sevilmiş ve hatta kahraman olarak tanınmıştır Fakat askeri bir darbe ile 1955'te devrilmiş, uzun seneler sürgünde yaşamış ve bilahare dönerek 1973'te devlet başkanı olmuştur Bir yıl sonra ölmesi üzerine İsabel Peron olarak tanınan üçüncü karısı devlet başkanı oldu Ülkenin birlik ve beraberliğini sağlıyamayınca 1976'da ordu tarafından devrildi


Arjantin'in eski devlet başkanlarından General Galtier İngiltere'ye ait, fakat kendilerine çok yakın olan Falkland adalarını Nisan 1982'de işgal etti İngiltere ile olan savaşı Arjantin kaybetti ve adaları İngilizler tekrar geri aldılar Gerek yapılan savaş ve gerekse bu durumda bazı devletlerin uyguladıkları ekonomik ambargo, Arjantin'in iktisadi durumunu çok sarstı Bu durumda askeri idare 1983 yılı sonlarında seçime giderek idareyi sivillere teslim etti Böylece yedi sene süren askeri idareden sonra normal idare tekrar tesis edildi 1930'dan bu yana Arjantin'de hiçbir sivil idare 6 seneden fazla iktidarda kalamamıştır 1819 yılından bu yana 46 devlet başkanından sadece ikisi, askeri darbesiz seçimle görevini devir-teslim etmiştir 1989'da Raul Ricardo Alfonsin'in yerine Carlos Menem (El Turco) seçilmiştir


Fiziki Yapı


Arazi: Fiziki görünümü ve bölgeler bakımından Arjantin dört önemli fiziki bölgeye ayrılır: Kuzeyde yelpaze şeklinde uzanan batı bölgesi, güneyde Buenos Aires, tabii ağaçtan yoksun fakat bol çayırlarla örtülü olan Pampalar gerçekten büyük düzlüklerdir En güney kısım istisna, Pampa bölgesinin tamamına yakın kısmı düzdür Bununla beraber Atlantik'ten Andların eteklerine kadar gözle farkedilemeyecek bir yükselme vardır Bunlar batıda muazzam bir engel meydana getirirler





Hiç büyük nehir yoktur Dağlardan akan sularla inen alüvyonlar, Pampaların hemen her tarafında geniş ve verimli topraklar meydana getirir Burası dünyanın ziraate en müsait topraklarıdır Arjantin demiryolu ağının büyük kısmı buradadır ve nüfusun yarıdan çoğu bu bölgede yerleşmiştir Bu bölge ayrıca Arjantin motorlu vasıtalarının ve hayvanlarının çoğuna ve üretim kapasitesinin de hemen hemen hepsine sahiptir







İkinci önemli fiziki bölge Gram Chaco olarak bilinen kuzey kesimdir Sahanın hakim özelliği bir drenaj (akıntı-sulama) probleminin olmasıdır Yağmur sezonunda bölgenin çoğu nehirlerin taşmasından bataklık halini alır
Andlar, ülkenin üçüncü fiziki bölümünü teşkil ederler Bunlar geniş bir sıra halinde kuzeydeki kurak Bolivya platosundan Güney Patagonya'nın buz örtülü dağlarına kadar uzanırlar


Bu bölgenin kuzey kesimi geniştir ve denize ulaşamayan nehirler tarafından sulanan büyük bölgeleri içine alır Bu bölge tuz depoları, tuzlu gölleri, soğuk ve silip süpüren iklimi ile tanınır Aconcaqua dağı batı yarım küresinin en yüksek tepesidir Orta Arjantin'de dağ bariyeri daralır ve burada Şili ile olan hududu meydana getirir Andlar yükseklik bakımından güneye doğru alçalır Bu dizinin Patagonya kesiminde birçok güzel göller vardır


Dördüncü önemli fiziki bölge Patagonya'dır Burası Arjantin topraklarının 1/4'ten fazlasını meydana getirir Esas itibariyle verimsiz, soğuk ve platoyu süpürüp götüren rüzgarları, son derece sisli ve hemen hemen hiç yazı olmayan bir bölge diye karakterize edilir Arjantin'in ekonomisi bakımından Patagonya, koyun yetiştirme bölgesi olarak önemli olup, insanların yerleşmeleri bakımından çoğu yerleri elverişli değildir Güney Amerika'nın en güney ucunda olan Tierra del Fuego adası siyasi olarak Arjantin ve Şili arasında ikiye bölünmüş olup, Patagonya'nın genel fiziki özelliklerini taşır


Nehirler: Önemli nehirleri çok değildir Kuzeydoğudaki Rio de La Plato sistemi üç büyük akarsuya sahiptir Uruguay nehri, Brezilya ile Uruguay arasında tabii bir sınır meydana getirir Paraguay ve Brezilya arasında hudut meydana getiren Parana nehri, Pilkomayo'nun bir koludur Paraguay ile diğer bir sınırı meydana getiren Paraguay nehri de büyük nehirlerdendir Güneye doğru önemli nehirler Rio Colorado ve Rio Negro'dur Her ikisi de Atlantik'e dökülür


İklim


Arjantin'in en kuzeyinde küçük bir kısım tropik bölge içine düşerse de, ülkenin çoğu orta enlemlerdedir Buenos Aires'de sıcaklık 9 dereceden, Temmuz'da 23 dereceye çıkar Güney Patagonya'da ise Okyanusa yakın olduğundan ısı 2 ila 13 derece arasında bulunur Güney Amerika'nın en sıcak yeri 48 derece ile Gran Chaco'dur Yağmur mikdarı da bütün ülkede geniş ölçüde değişir Yağışlar doğu kesiminde ve Atlantik kıyısı boyunca çoksa da, kurak olan Pampaların ilerisinde azalır ve Andların etekleri arasında fark edilmeyecek mikdarda düşer Ziraat ancak sulama ile mümkündür


Tabii Kaynakları


Subtropikal kuzey bölgesi bu yörelere mahsus tabii özel bitki örtüsüne sahiptir Bölgeye has palmiyeler, kendisinden tanin çıkarılan kıymetli Quebrocha ağacıdır Daha az yağmur alan bölgelerde dikenli çalılıklar vardır Arjantin ormanlarının çoğu kuzey eyaletlerinde bulunur Andların daha aşağı kısımlarında geniş kereste ormanları da vardır Pampalar ise her çeşit otlarla örtülüdür Patagonya'nın çoğu verimsizdir


Kuzey Kordilleraların hayvanları arasında lama ve cinsleri mevcuttur Kuzeyde, daha aşağı kesimlerinde Jaguarlar, pumalar, maymun ve tavşanlar bulunur Pampaların tabii hayvanları tilki, geyik ve yaban domuzudur Patagonya'da da, tilki, geyik ve pumalara rastlanır Çok sayıda kuş türü mevcuttur Nehirler, göller ve sahil sularında çok çeşitli balıklar vardır


Nüfus ve Sosyal Hayat


Nüfus ve başlıca büyük şehirleri: Nüfusun en önemli bir kısmı büyük şehirler ve hemen onun etrafındaki bölgelerde toplanmıştır Arjantin nüfusunun yarıya yakını Buenos Aires içinde ve civarda oturur Bu durum, şehri güney yarımküresinin ve Latin Amerika'nın en büyük şehirlerinden biri yapmıştır Diğer önemli şehirleri Rosario, La Plata, Santa Fe ve Bahia Blanca'dır Arjantin nüfusunun % 70 kadarı şehirlerde oturur
Son yıllardaki ortalama nüfus artışı Amerika Birleşik Devletleri ile aynıdır Böylece Latin Amerika'nın birçok kısımlarında olan nüfus patlaması Arjantin'de yoktur







Arjantin halkının hemen hepsi Avrupa asıllıdır Batı yarımküresinde, bu durum Kanada hariç en yüksek orandır Kızılderililer ile beyazlardan meydana gelen Mertizolar 1869 nüfus sayımına göre 1/4 oranında beyazları geçmişti O zamandan beri olan köklü değişmeler 1880'den sonra İspanya ve İtalya'dan gelen büyük göç dalgalarıyla izah edilmektedir


Din: Arjantinlilerin % 90'dan fazlası Roma Katolik Kilisesi mensubudur Kilise, anayasaya göre imtiyazlı bir mevkiye sahiptir Anayasa, Cumhurbaşkanının ve yardımcısının Roma Katolik Kilisesi mensubu olmasını ön görür 1853'ten 1930'a kadar siyasette kilise çok az rol oynamıştır 1930'da yapılan muhafazakar devlet darbesinden sonra kilisenin siyasi nüfuzu artmaya başlamış ve 1943 askeri idarelerinden sonra da gözle görülür derecede gelişmiştir







1954-1955'lerde kilise ile Başkan Peron arasındaki münasebetler bozuldu 1955'de Peron'un düşürülmesinde kilisenin muhalefeti şüphesiz önemli bir faktör olmuştur


Dil: Arjantin'in dili İspanyolca'dır Hiçbir yerli grub ana dili meydana getirecek yeter sayıya sahip değildir İspanyolcanın telaffuzu bilhassa Buenos Aires bölgesinde İtalyanların geniş akınıyla az çapta da olsa etkilenmiştir İngilizce, Fransızca, İtalyanca ve diğer yabancı diller şehirlerde fazla mikdarda konuşulur Fakat bu her şeyden önce ülkenin eğitim sistemi seviyesinin genel olarak yüksekliğini, üst sosyal tabakanın kozmopolit görünümünü aksettirir







Eğitim: Arjantin, Latin Amerika'da okur-yazar seviyesi en yüksek olan bir ülkedir Ülke, 19000'den fazla ilkokula sahiptir 6 ile 14 yaş arasında çocukların okula gitmeleri mecburidir Milli bütçesinin % 14 kadarını eğitime harcar Eğitimde nüfus başına harcadığı mikdar herhangi bir Latin Amerika ülkesinin iki katından daha fazladır Arjantin altı milli üniversiteye sahiptir En eskisi on yedinci asırlara kadar uzanan Cordoba'dır En meşhuru 1821'de kurulmuş olan Buenos Aires Üniversitesidir Tıp eğitimi ileridir







Sosyal durum: Arjantin'de sosyal yapı, Buenos Aires ile iç kısımlar arasında çok farklıdır Sosyal durum ve başkentin faaliyetleri son derece kozmopolit bir karışıklığı aksettirmektedir Taşra toplumları an'anelerine daha çok bağlıdır
Kültürel hayat: Kültür gelişmesi bakımından Arjantin, Güney Amerika'nın en gelişmiş ülkelerinden biridir Kültürde esas te'sir İspanyolların olup, bunu, Fransız kültürü takib eder Çok yakınlarda olan İtalyan göçünün büyük dalgası da kültürüne önemli katkıda bulunmuştur Kültürün sanat yönü çok gelişmiştir En azından Buenos Aires'de en modern Avrupa tarzını her zaman görmek mümkündür


Siyasi Hayat


Hükumet: Arjantin bazan diktatör hükumetler ile idare edilmesine rağmen, Latin Amerika'nın en demokratik ülkelerinden biridir
Arjantin yapı bakımından federal cumhuriyet bir idareye sahiptir Ülke 23 eyalet ve bir federal bölgeye ayrılmıştır


Yürüklükte olan anayasa 25 Mayıs 1953'te yürürlüğe girmiştir Latin Amerika'nın en uzun ömürlü anayasasıdır Lisan ve genel durumlar ile Arjantin anayasası daha ziyade ABD'ninkine benziyor ise de tatbikatı Latin Amerika devletlerine mahsus olan bir temayülle devlet idarecilerinin elinde değişiklik göstermiştir
Yönetim biçimi: Yürütme yetkisi, 46 üyeli senato ve 187 milletvekilli çift meclisli kongreye aittir Senatörler her eyalet ve federal bölgeden iki tane olmak üzere halk tarafından seçilir Milletvekilleri nüfus esası üzerine seçilir Esas icracı halk tarafından altı senelik bir devre için seçilen başbakandır
Her Arjantin eyaleti bizzat kendi anayasası ve hükumet mekanizmasına sahiptir Eyalet valileri halk tarafından altı senelik bir devre için seçilir


Ekonomi


Arjantin ekonomisi daha çok tarıma dayalıdır Kişi başına milli gelirin Latin Amerika devletleri arasında en yüksek olduğu yer Arjantin'dir Arjantin, Meksika ve Venezuela ile birlikte Güney Amerika'nın en büyük petrol çıkaran ülkesidir Petrol ve doğal gaz ihtiyacının hepsini kendi kaynaklarından sağlar Buna karşılık zengin kurşun, çinko, gümüş altın, bakır, kalay, bizmut, kobalt, berilyum, manganez, tunsten ve uranyum kaynaklarından çok az faydalanılmaktadır
Enerji üretimi, ülke ihtiyacını karşılamaz Yeterli hidroelektrik santralları olmaması, bu ihtiyacın karşılanması için petrol ve doğal gaz üretimine ağırlık verilmesine sebep olmuştur







Arjantin topraklarının ancak % 13'ü tarıma elverişlidir Buenos Aires, Santa Fe ve Cordoba eyaletlerinde tarım çok gelişmiştir Ülkede en fazla buğday üretilir Bunun yanında soya fasulyesi, pamuk, ayçiçeği, keten tohumu, şeker kamışı, akdarı, mısır, patates ve hayvan yiyeceği olarak yonca önemli üretim maddeleridir


Hayvancılık da ekonomide önemli rol oynar Büyük baş hayvan yetiştiriciliği gelişmiştir Pampalarda sığır, Patagonya'da ise koyun yetiştiriciliği yapılır Sığır eti üretiminde dünyada üçüncü sırayı alan Arjantin, yün üreticiliğinde de çok ileridir


Arjantin'de sanayi, birinci ve ikinci dünya savaşları arasında gelişti Sanayileşme, şehirlerin sür'atle büyümesine sebeb olmuştur Sanayi ürünleri arasında, petrol ürünleri, demir, çelik, çimento, otomotiv, elektrikli ev aletleri, sanayi makinaları ve donanımı, vagon, gemi, sigara, şeker, işlenmiş deri, selüloz yer almakdadır
Ulaşım: Arjantin gelişmiş bir iç taşımacılık sistemine sahiptir Demiryolu uzunluğu 43200 kilometreden fazla olup, iyi bir demiryolu ulaşımı sağlar Demiryolları, arazinin düz ve demiryolu inşası kolay olduğundan fazla yapılmıştır Hükumet daha sonra karayolu yapımını teşvik etti Ülke genelinde ancak dörtte biri asfaltlanmış 210000 kilometreyi aşkın bir karayolu ağı vardır Bilhassa Pampalarda 160000 kilometreden fazla karayolu şebekesine sahiptir Karayollarının çoğu demiryollarına paralel yapıldı ve devlet tarafından demiryolları ile rekabet eden bir taşıma sistemi kuruldu


Arjantin'in iç ve dış hatlarda iyi bir hava yolları şebekesi vardır Buenos Aires havaalanı, şehirden uzak mesafede olmasına rağmen, dünyanın en iyi alanlarından biridir Nehir trafiği bilhassa yük taşımacılığı için Uruguay ve Parana nehirleri üzerinde önemlidir Parana üzerindeki Rosario geniş bir iç limandır Buenos Aires, Atlantik üzerinde dünyanın en işlek limanlarından biridir La Plato ve Bahia Blanca diğer önemli limanlarıdır


Dış ticaret: Arjantin dış ticaretinin başlıcaları, bütün ihracatın % 94'üne yakınını teşkil eden ziraat ve hayvan mamülleridir Bu ihracatın başlıcası et, hububat, yağlı tohumlar ve yün olup, yarıdan fazlası Avrupa'ya yapılır Belli başlı alıcısı, İngiltere, Flemenk ve Batı Almanya'dır İthalatın ihracattan fazla olması, Arjantin hükumetleri için daima problem olmuştur Son yıllardaki enflasyon ise memleket ekonomisini oldukça kötü duruma düşürmüştür