Trafolar

gerilim trafolarının kullanım yerleri

gerilim trafoları, dağıtım sistemlerinde ölçü ve koruma cihazlarının nominal çalışma gerilimi ihtiyaçlarını karşılar
KÖK (kesici ölçü kabinleri) gibi içerisinde alçak gerilim besleme gerilimleri bulunmayan binaların;
1-aydınlatma
2- redresör
3- kesici açma ve kapama böbinleri
vb beslememeleride faz-faz arası gerilim trafosu üzerinden sağlanır

akım trafosunda oluşabilecek arızalar
1- primer sargı arızaları (kısa devre kopuk ve izolasyon bozulması)
2- sekonder sargı arızları (kısa devre,kopuk ve izolasyon bozulması)
3-primer ve sekonder sargı aralarında kaçak ve hata akımları
4-primer ve sekonder sargı ile nüve aralarında kaçak ve hata akımları
5-primer ve sekonder terminal bağlantı hataları ve kötü temas dirençleri
6-gövde ve kaide bozulma, deformasyon, çatlak ve kırıklar


Forumacilcom Trafolar
Hakkında Trafolar

GÜÇ TRAFOLARI BAKIM VE ONARIMI
Güç trafolarınınbakımına başlamadan önce trafo tamamen gerilimsiz hale getirilecek ve gereklibütün emniyet tedbirleri alınmış olacaktır
GÜÇ TRAFOSUKISIMLARI
1- Trafo platformuve trafo tesbit sistemi

2- Tank,radyatörler ve valfler
3- Teneffüs vedeşarj tertibatı
4- Buşingler
5- Ana terminallerve topraklama bağlantıları
6- Gerilim ayartertibi (kademe değiştirici komutatör)
7- Yağ seviyesi veyağ sıcaklık göstergeleri
8- Çekirdek vesargılar
9- Yağ
10- Trafonun genel çalışma durumu

1-Trafo Platformu ve Trafo Tesbit Sistemi;
Trafo platformunun sağlam ve iyi durumda olduğunu tahkikedinizNoksan cıvata ve parçaları tamamlayınGevşek civatalarısıkıştırınTrafonun platforma sağlam bir şekilde tesbit edilmesini teminedinAksi halde trafonun yerinde oynaması buşinglerin kırılmasına sebebiyetverebilirTrafo tesbit sisteminde gereken tamir ve onarımı yaparak trafo tesbitsisteminin iyi ve normal durumda bulunmasını sağlayınBoyanması gereken yerleriboyayınız
2-Tank, Radyatörler ve Valfler;
Trafo tankını ve radyatörleri temizleyip kontroledinizBoyanması gereken kısımları boyayınızValfleri ve tapaları temizleyipkontrol edinizValflerde ve tapalarda yağ kaçakları ve sızıntılarıbulunmadığndan emin olunuzYağ kaçakları veya sızıntıları görülürsegiderilmelidirYağ genleşme tankını ve ana tanka irtibat borusunu temizleyipkontrol ediniz Boyanması gereken kısımları boyayınızYağ kaçaklarınıgiderinizTrafo üst kapağını temizleyinizKapak civatalarını kontrol ederekgevşek olanları normal şekilde sıkıştırınızÇok fazla sıkıştırılmak istenencivatalar kopabilirBu hususa dikkat ederek civata kopmasına meydanvermeyinizNoksan kapak civatalarını tamamlayınız
Kapak contasından yağ kaçağı varsa kapak civatalarını normalşekilde sıkıştırmak suretiyle yağ kaçaklarını giderinizConta bozuk ise contayıdeğiştirinizContanın değiştirilmesi için havanın kuru ve rutubetsiz olması veyağın rutubet almasına meydan verilmeyecek şekilde trafo kapağından daha aşağıseviyeye kadar boşaltılması ve bundan sonra kapak civatalarının sökülerektrafonun çekirdek ve sargılarının kapakla birlrkte kaldırılarak tanktançıkarılması gerekirBundan sonra bozuk conta yenisi ile değiştirilir, trafotekrar kapatılır ve boşaltılan yağ normal seviyesine kadar doldurulurAncakbütün bu işlemler sırasında trafo tankı içine yabancı maddeler (civata, anahtarvs) düşürülmemesi, yağın ve trafonun rutubet almaması için gereken herşeyyapılmalıdır
3-Teneffüs ve Deşarj Tertibatı;
Teneffüs tertibatını ve teneffüs tertibatında bulunanrutubet alıcı ?silica-gel? maddesini kontrol edinizTeneffüs tertibatıborularında delinme, tıkanma, eğilme vs varsa gereğini yapınızSilica-gelmaddesinin rengi açık mavi olmalıdırEper renk kırmızımtrak pembe ise silica-gelrutubetli demektirRenk cam veya tuz gibi şeffaflaşmış saydam ise silica-gelçok fazla rutubetlenmiş demektirPembe veya cam gibi renksiz duruma gelmişsilical-gel?i değiştirinizTrafodan çıkarılan pembe veya cam gibi renksizduruma gelmiş olan silical-gel temiz ve rutubetsiz bir yerde açık bir kabakonarak 150-200 C0 arasında 2 saat kadar ısıtılmak suretiylekurutulabilirSıcaklığın 300 C0 ?a ulaşmasına ve geçmesine müsaade etmeyinizBukurutma işlemi sonunda silical-gel?in rengi açık maviye dönmüş ise kurumuş venormal hale gelmiş demektirKapalı ve rutubet olmayan bir kapta ileride tekrarkullanılmak üzere muhafaza edinizEğer kurutma işlemi sonunda renk değiştirmezise silical-gel bozulmuş demektir
4-Buşingler;
Buşingleri su veya karbon tetraklorid iletemizleyinizBuşinglerde sırı yanmış ve bozulmuş kısımlar varsa kırmızı gliptalile boyayınızBuşinglerin conta ve flanşlarında yağ kaçakları veya sızıntısıvarsa giderinizBuşinglerin flanş civatalarını sıkıştırırken buşinglerinkırılmamasına dikkat ediniz
5-Ana Terminaller ve Topraklama Bağlantıları;
Bütün buşing terminal bağlantılarını ve topraklamabağlantılarını kontrol ederek iyi temas sağlamayan paslı, oksitli irtibatlarıtemizleyinizGevşek bağlantıları sıkıştırınızBuşing terminal bağlantılarınısıkıştırırken buşinglerin kırılmamasına ve buşing tijlerinin sökülmemesinedikkat ediniz Buşing terminal bağlantıları buşingleri çekerek kıracak şekildegergin durumda olmamalıdırGergin bağlantılar buşingleri kırabileceğindengergin bağlantılarda gerginliği giderecek tedbirler alınızGerekiyorsagerginliği gidermek için gergin iletkeni değiştirinizTopraklama telinin kopuk,gevşek vs olmamasını temin edinizTopraklama direncini ölçerek direncinnormal değerinden fazla olmadığını ( koruma ve işletme topraklamalarının 10ohm?dan, direklerin topraklaması 20 ohm?dan fazla olmaması gerekir ) kontrolediniz
6-Gerilim Ayar Tertibi (Kademe Değiştirici);
Gerilim ayar tertibini gözden geçirinizKademe değiştirmekolunda kırılma, eğilme vs bulunmadığını görünüzKolu tesbit eden pim veyasomunun yerinde ve iyi durmda olmasını temin edinizPozisyon göstergesininsağlam ve iyi durumda olduğunu ve numaralarda silinme, bozulma bulunmadığınıtahkik edinizKademe değiştiricinin her kademede emniyetli bir şekildedurmasını ve kilitlenmesini tahkik edinizGerilim ayar tertibatının kademesinideğiştirip (boşta gerilim ayar tertiblerinde kademe değiştiriken trafonungerilimsiz olması gerekirBu hususa dikkat edilmelidir) gerilim tatbik etmeksuretiyle trafo çıkış gerilimini okuyup kaydederek gerilim ayar tertibatınınnormal çalıştığını tahkik ediniz
7-Yağ Seviye ve Sıcaklık Göstergeleri;
Yağ seviye göstergesini ve yağ sıcaklık göstergesini haricentemizleyiniz ve kontrol ediniz Yağ seviye göstergesinde yağ kaçağı veyasızıntısı varsa giderinizYağ seviye göstergesinde tıkanma vs gibi anormaldurum bulunmadığını tahkik ederek emin olunuz Yağ seviyesinin normal seviyedebulunduğunu görünüzSıcaklık göstergesinin sağlam olduğunu ve normal şekildeçalıştığını tahkik ediniz
8-Çekirdek ve Sargılar;
Trafonun çekirdek ve sargılarının durumu hakkında bir fikiredinebilmek için evvela trafoyu açmadan bazı ölçmeler ve denemeler yapmakgerekirBu ölçme ve denemeler neticesinde trafonun açılıp açılmayacağına kararverilebilir
1-Trafonun buşing terminal bağlantıları uçlar işaretlenerek(tekrar bağlarken herhangi bir yanlışlığa meydan vermemek için uçlarişaretlenir) söküldükten sonra sargılar arası ve sargılarla tank arasıizolasyon direnci (izolasyon megeri ile) ölçülürBu ölçmeler esnasında trafoyağ sıcaklığına da dikkat edilirÖlçülen değerler trafonun yapısına vekarakteri***lerine göre az çok değişebilir
2-İzolasyon direncinden sonra şering (schering) köprüsü iledielektrik kayıp faktörü (tgØ) ölçülür

trafo arızaları

Bilindiği gibi bir transformatör esas İtibariy
le aşağıdaki kısımlardan teşekkül eder :
— Manyetik devre,
— Elektrikl devre (Primer ve Sekonder sar
gılarla transformatörün çıkış uçları),
— Yalıtım ve soğutma maddeleri,
— Yardımcı dış soğutma devresi ve gerilim
ayar tertibatı (Bazı hallerde mevcuttur),
Bir transformatörü teşkil eden bu kısımları
dan herbirl ayrı ayrı arıza kaynağı ve sebebi olarak
bilmektedir İstatistikler, modern transformatör
arızalarının % 70 / 80 İnin elektrikl devre (sar
gılar) arızaları olduğunu göstermektedir Transformatör arızalan genellikle bakım noksanlığı ve
İşletme kontrollarının kifayetsizliğinden İleri gelmektedir Fakatbununla beraber transformatörler en az anza yapan elektrikmakineleridir
Transformatör arızalarının kurulu transformatör
adedine oranı pek düşüktür

trafo bakımlarının yapılması
1-Transformatr yağ miktar sık sık gözlenmelidir Ya miktar belirtilen seviye altınainmişse temiz, rutubetsiz ve kuru havada genleşme tankından yağ ilave edilir
2-Varsa, hava kurutucusu sık sık , özellikle mevsim değişikliklerindekontrol edilmelidir Hava kurutucu malzemesi olan silikajel'in yarıdan fazlasıpembeleşmişse değiştirilmeli veya kurutulmalıdır
3-Varsa,Buchholtz rölesinde toplanan gaz kontrol edilmelidir şayet varsa ve hızla artıyorsanedeni araştırılmalıdır
4-Buşinglerüzerinde tabaka oluşturacak kir ve tozlar temizlenmelidir, (gerilimsiz)
5-Transformatörlerinher yıl genel bakımlar yapılmalıdır Eskiyen contalar varsa değiştirilmelidir
6- Bağlantıları kontrol edilmelidir

MONTAJ
- Transformatrn dahili veya harici olarak kullanlmas durumu nemlidirayet dahili yani bina iinde kullanlacaksa, ortamn yeterincehavalandrlabiliyor olmas gerekir Yeterli sirklasyon her kW kayp iin 3m 3/ dk hava debisi olmaldr Hcrenin havalandrma penceresi lleriyaklak aadaki formlle hesaplanr
S = Hava giri ve k pencere alan (m 2 )
P = Transformatrn toplam kayb
h = Trafo orta eksen ykseklii ile pencerenin yarsna kadar olan mesafesi(m)
At = Giren ve kan hava scakl fark ( C )
r = Diren katsays Izgara telli hava k ve giri pencereleri iin 6, tekgiri veya tek k pencerenin tel zgara olmas durumunda 5'tir
Trafo direk zerinde altrlacaksa, varsa tekerleklerin mutlaka kartlmolmas gerekir Yerde altnlacaksa ve tekerleklerin zerinde duruyorsa,tekerleklerin sabitlenmi olmas gerekir Trans formatrn ileri - gerigitmesi engellenmelidir
-Transformatr devreye alnrken hangi kademede altrlacaksa ncelikliolarak komtatr o kademeye getirilir Kademe pozisyonu karl trafo plakaszerinde mevcuttur Ayarladktan sonra komtatrn yerine oturduundan eminolunmaldr
- Nakilsrasnda ark boynuzlarnda eilme, burulmalar oluabilir Sz konusu durumgzleniyorsa elle dzeltilmelidir Ark boynuzlar arasnda 6,3 kV iin 5,5cm, 10 kV iin 85 cm, 15 kV iin 11 cm ve 30 kV snf gerilimlerde 22 cmmesafe olmaldr
-Transformatr 500 kVA'dan byk veya mteri tarafndan zel olarak sipariedilmise, Buchholtz rlesi ile ilgili bilgiler dikkatle okunmal, kontrolyaplmal ve cam haznenin yala dolu olduu gzlenmelidir Terminal ulardoru balanm olmal, rle stndeki musluk alarak biraz ya aktmal vekapatlmaldr
-Transformatr hcresine veya direkteki konsola dikkatlice yerletirip anave koruyucu balantlar yaplr Balant srasnda kapaktaki A, B, C ve a, b,c, n ularnn balants doru yaplmal, faz ve ntr ular dikkate alnmaldrTopraklama direnci en fazla 5 ohm olmaldr, izolatr havalandrma yerlerialp, boluklarn yala dolmas salanr Transformatr paralel altrlacaksa,paralel alma durumu salanmaldr Transformatr iletmeye alnmadan nce eerhava kurutucusu yoksa nefes alabilmesi iin ya genleme kab zerindeki yadoldurma kapa alarak iindeki contas kartlmaldr
-Transformatrn daha emniyetli alabilmesi iin ar yk ve gerilimlere karark boynuzlar, hatta trafoya yakn parafudurlar konulabilir Trafotopraklamas ile parafudur topraklamas birletirilmelidir Ar ykdarbelerine kar kk trafolarda YG sigortalar, byk glerde ise AG, YGkoruma rleleriyle irtibatlandrlm kesicilerden yararlanlabilir YGsigorta akm, YG taraf nominal akiminin 2,5 kat seilmelidir AGtarafndan kk gl trafolar NH sigortalarla, byk gl trafolardatermik-magnetik alterler kullanlmaldr AG sigortasnn akm, trafo AGakmnn bir alt deerindeki Standard sigorta amperajna eit seilmelidir
-Transformatr, kazanda ve kapakta bulunan topraklama terminallerinden topraklanr Topraklama direnci 2 ohm civarnda olmaldr
-Termometre cepleri kontrol edilmeli, ya yoksa genleme kabnn altndakitapadan ya alnarak 10-15 mm kadar boluk braklarak doldurulur
-Transformatr, btn kontroller yapldktan sonra iletmeye alnrken 3 saatkadar bota altrlr, kademeli ve aralkl olarak yklenir Tam ykleme 8-10saatde uygulanabilir

trafo koruma önlemleri

1- Parafudr topraklamaları ayrı yapılmalı ve 1 ohm dan küçük olmalıdır

2- İşletme topraklaması (nötr topraklama) ayrı yapılmalı koruma topraklamasından uzak ve 1 ohm dan küçük olmalıdır

3- Eklatörler ve trafo gövde topraklaması, birlikte ancak 5 ohm dan küçük olmalıdır

4- Topraklamada; asgari daldırma galvaniz levha kullanmalı, cıvata ve bağlantı yerleri iyi temas sağlayacak, temiz ve oksidasyonsuz yapılmalıdır Galvaniz malzeme kullanılmalı, bakır topraklama tercih edilmelidir

5- Trafo bağlantılarında; bilhassa alçak gerilim iletimi sağlayacak tij bağlantılarında kullanılacak prinç pul ve somunların yüzeylerinin temiz, düzgün olmasına ve kontra somun ile sıkılarak gevşemesine olanak verilmemesine dikkat edilmelidir Demir pul ve rondela kullanılmamalıdır

6- Trafo; dengeli yüklenmelidir Yük fazlara eşit dağıtılmalıdır Ölçü aletiyle günün muhtelif saatlerinde kontrol edilmelidir

7- Trafo alçak gerilim bağlantılarının ısınması renk değişiminden veya uzaktan ısı ölçen lazer termometre ile sıcaklığı kontrol edilmeli, ısınıyorsa sebebi araştırılmalı ve sorun giderilmelidir

8- Trafonun alçak gerilim çıkışından şaltere giden kablo ısı ve bağlantı bakımından kontrol edilmelidir Bağlantıların ısınması trafonun yanmasını hızlandırır Özellikle direk inişinde kablonun köşe yapmamasına ve zedelenmemesine dikkat edilmelidir

9- Termik manyetik koruyucu şalterin; ayarları, ısınması kontrol edilmeli ve normal değerlerde olması sağlanmalıdır

10- Panoda; voltaj yükselmesinde atlamalara meydan verecek faz, toprak yakınlaşmaları kontrol edilmeli; böyle noktalar varsa giderilmelidir Aksi halde yıldırımlarda panoda kısa devre meydana gelebilir ve trafonun da hasar görmesi mümkün olabilir

11- Seksiyoner manevrasında; bıçakların kapanmasına dikkat edilmeli, bir fazın açık kalması, durumunda trafoya daha büyük akımlar getireceğinden trafo ve motorlar yanabilir ve gerilim dengesizliği görülebilecektir

12- Sigortalı seksiyonerlerde kullanılacak sigorta; çekilecek güçle orantılı ve uygun seçilmelidir Sigorta yerine tel hiçbir şekilde kullanılmamalıdır Sigortalar çeneye sıkı sıkıya girecek şekilde ayarlanmalıdır Seksiyonerde meydana gelen arklanma trafoya zarar verecektir

13- 630kVA ve daha büyük trafolarda sekonder korumalar iyi ayarlanmalı, çalışır aktif olması sağlanmalı, belirli periyotlarda kontrol edilmelidir Sekonder korumanın aküsünün deşarj olması veya ömrünü yitirmesi korumayı tamamen ortadan kaldıracağından aküler en geç ayda bir kez kontrol edilmelidir

14- Trafoda; eklatör çubukları ayarı ile oynanmamalı, nakliye esnasında bozulmuşsa trafo bakım ve işletme talimatına uygun ayarlanmalıdır

15- İşletme bakım talimatı konusunda yetkili Elektrik Mühendisi veya firması tarafından son kullanıcı (abone) bilgilendirilmelidir Sistemin periyodik bakımı planlı olarak yapılmalıdır