Anadolu Selçuklularında Mimarisi Hakkında

Anadolu Selçuklularında Mimarisi Hakkında

Anadolu Selçuklu mimarisi orta asya ve ön asya mimarilerinden değişik bir şekil gösterir Bunun sebebi, çeşitli mimarların buraya değişik unsurlar getirmiş olmalarıdır Selçuklu mimarisinin başlıca özellikleri şunlardır:

1 mimarinin esasını ahşap malzeme meydana getirir Binalarda genellikle sütun yerine paye vardır; bu şekilde sütun sadece pencere kenarlarında ve kapı hücreleri yanlarında süs olarak kullanılmıştır;

2 kemerler ve kubbeler, kalın dört köşe payeler üzerine oturtulmuştur;

3 bütün güzellik, göze çarpacak ilk yer olarak düşünülen taç kapılarda (portal) toplanmıştır;

4 tuğladan duvarların üstüne taş oymalı veya sırça tuğlalardan kaplamalar yapılmış ve iç duvarlarla kubbeler çini mozaikle kaplanmıştır;

5 kubbeler genellikle sivridir; bazılarında, içeriye hava ve ışık sağlamak için (Türk çadırlarında olduğu gibi) tepede bir delik bırakılmıştır Buna kubbe feneri denir Kubbe altına gelen yerde mermerden bir havuz bulunur Kubbeler, çini ve mozaik kaplı köşe taşları üzerine oturur;

6 tuğladan yapılmış olan Selçuklu minareleri kalındır

Selçuklular Anadolu’ya geldikleri zaman, Iznik’i merkez yaptılar; Kılıç Arslan’ın oğulları devrinde Konya başşehir oldu Bugün çoğu hArap durumda Selçuklu mimari eserleri, başta Konya olmak üzere Kayseri, Sivas, Divriği, Amasya, Tokat, Niğde, Aksaray, Erzurum, Antalya, Akşehir ve Karaman gibi önemli Selçuklu merkezlerinde görülür Anadolu’da daha önce kurulmuş olan beyliklerle (Artuklular, Danişmendliler vd) Anadolu Selçuklularının bıraktığı eserler üslûp ve plan bakımından genel olarak şu tiplere ayrılır;

a) kuzey anadolu tipi (Ahlat, Erzurum, Tokat, Sivas, Divriği);

b) orta anadolu tipi (Konya, Niğde, Kayseri);

c) güney anadolu tipi (Adana, Mardin, Diyarbakır vd ile Suriye’ye yakın şehirlerde)