Şanlıurfa İli Kültür Eğitim Sanat

Şanlıurfa ili kültür eğitim sanat

Şanlıurfa ili kültür eğitim sanat

ŞANLIURFA İLİ KÜLTÜR EĞİTİM SANAT VE

ARAŞTIRMA VAKFI (ŞURKAV) KİTAPLIĞI

Şanlıurfa kültür ve sanatıyla ilgili araştırma ve eğitim faaliyetlerinde bulunma amacıyla 1992 yılında faaliyet geçen vakfın bünyesinde oluşturulmuş tek salondan ibaret bir kitaplıktır

Kolleksiyonunda ansiklopedi ve çeşitli kitapların yanında Urfa ile ilgili hemen hemen her türlü materyale ulaşmak mümkündür Süreli yayın olarak; genellikle kamu kuruluşlarının GAP'la ilgili yayınları yerel gazete arşivi kitap dışı materyal olarak ise; mahalli sanatçıların kaset kayıtları mevcuttur

Bilgi kaynaklarının çoğunun satın alma ve bağış yoluyla sağlandığı kütüphanede kataloglama ve sınıflama işlemleri yapılmadan kitaplar rafta yer almıştır

isteyen herkesin yararlandığı kütüphanede ücretsiz fotokopi çekme hizmeti yanında kimlik alınarak ödünç verme hizmeti de verilmektedir Kitap sayısı 2510 personel sayısı 1'dir

İlçe ve beldelerimizde Kültür Bakanlığı'na bağlı olarak hizmet veren kütüphaneler

1) Akçakale İlçe Halk Kütüphanesi

2) Harran Fikret Otyam İlçe Halk Kütüphanesi

3) Halfeti İlçe Halk Kütüphanesi

4) Suruç 100 Yıl İlçe Halk Kütüphanesi

5) Bozova İlçe Halk Kütüphanesi

6) Hilvan İlçe Halk Kütüphanesi

7) Siverek İlçe Halk Kütüphanesi

8) Viranşehir İlçe Halk Kütüphanesi

9) Birecik İlçe Halk Kütüphanesi

10) Kısas Belde Kütüphanesi

PROF DR ABDÜLKADİR KARAHAN KÜTÜPHANESİ

Prof Dr Abdülkadir KARAHAN Kütüphanesi: Şanlıurfanın yetiştirmiş olduğu Türkiyenin üçüncü Edebiyat Doktoru unvanına sahip yaptığı ilmi çalışmalar ve eserleri ile edebiyat dünyasında önemli bir yeri olan bilim adamı Prof Dr Abdülkadir KARAHANın adını taşımaktadır

Prof Dr Abdülkadir KARAHANın: Yöre insanına kültürel alanda katkı sağlamak ve faydalı olmak düşüncesiyle; uzun yıllar boyunca gerek akademik kariyeri gerekse ilmi sahada çalışmaları neticesinde biriktirdiği kitaplarının büyük bir kısmını (dokuzbin) Şanlıurfa Valiliği İl Özel İdare Müdürlüğüne bağışlamasıyla 1992 yılında kuruldu

KÜTÜPHANENİN HİZMET ALANI : Kütüphane bulunduğu semt itibari ile verdiği hizmete kolaylık sağlamaktadır Sosyal bilimler ağırlıklı Güneydoğu Anadolu Bölgesinin tek araştırma kütüphanesi olması nedeniyle genellikle ilim adamlarının ve halkın istifadesine sunulmuştur

Bu semtte özellikle Harran Üniversitesinin yakınlığı ve kütüphane çevresinde yer alan 4 lise 5 İlköğretim okulunun bulunması hizmet alanının genişlemesine neden olurken; kitap doküman ve belgelere çabuk ulaşım imkanı sunmaktadır

Ayrıca bölge insanının araştırma yapmak için uzak şehirlere gitmek yerine Prof Dr Abdülkadir KARAHAN

kütüphanesini tercih etmesi kütüphanenin kolay ulaşılmasının bir göstergesidir

KÜTÜPHANENİN İŞLEYİŞİ VE ÇALIŞMA GÜNLERİ:

Kütüphane Şanlıurfa Valiliği İl Özel İdaresine bağlı 3360 Sayılı İl Özel İdare Kanununun 78 Maddesinin değişik 10 Bendi Gereği eğitimi destekleyici ve kültür hizmetleri veren bir kamu kuruluşudur Hizmetler Şanlıurfa Valiliği tarafından yürütülmektedir Kütüphane Şanlıurfa Valiliği tarafından 15 03 2002 tarihli ve Özel İdare Müdürlüğü 510 sayılı olurları ile yüksek öğrenime devam eden ve araştırma yapmak isteyen okuyuculara daha faydalı olacağı düşüncesi ile kütüphane hafta sonu Cumartesi ve Pazar günleri açık tutularak hafta içinde Pazartesi ve Salı günleri kapalı tutulmaktadır Kütüphaneye gelen günlük okuyucu sayısı 60 ile 80 kişi arasında değişmektedir Kütüphanede kayıtlı 9000 adet kitap ile 150 çeşit (3000 adet) süreli yayınlar mevcuttur

PROF DR ABDÜLKADİR KARAHAN: ( 1913-2000 )

Çevrenin sayılı ilim adamlarından birinin oğlu olan KARAHAN 1913 yılında Şanlıurfanın Siverek ilçesinde doğdu İlköğrenimini Siverekte ortaöğrenimini İzmirde tamamladı Yüksek Muallim Mektebi imtihanını birincilikle kazandığı Edebiyat Fakültesinin Türkoloji bölümünden 1939 yılında birincilikle mezun oldu Akabinde Samsun Lisesinde idealist bir edebiyat öğretmeni olarak göreve başladı

Daha öğrencilik yıllarında makalelerle başladığı yazma hayatını aralıksız yetmiş yaşına kadar sürdürdü İlk yazısını kurucusu olduğu Gençlik Gazetesinde yayınlatan KARAHAN daha sonra 19 Mayıs Gazetesinin başına geçti Çeşitli gazetelerde yazdı Fuzuli-Muhiti Hayatı ve Şahsiyeti adlı eseriyle Pekiyi derecesiyle 1945 yılında Türkiyenin üçüncü Edebiyat Doktoru unvanını aldı 1948 yılında ilmi araştırmalar için Fransaya gitti 1950de Fransada Sorbonne Üniversitesi hocaları hazırlama ve olgunlaştırma yüksek okulundan ve dünya çapındaki Fonetik Enstitüsünden diploma aldı

Fransada kaldığı süre içinde bir yandan Fransızcasını geliştirirken bir yandan da Arapça Farsça ve İngilizcesini ilerletti Fransadan döndükten sonra 1952 yılında İslam Edebiyatında Kırk Hadis doçentlik tezini tamamlayarak doçent oldu İstanbul Üniversitesinde Mukayeseli Edebiyat dersi okuttu ve Halk Edebiyatı Kürsüsünü kurdu 1963 yılında Eski Türk Edebiyatı Profesörü oldu ve bu görevi yetmiş yaşına kadar sürdürdü Çok sayıda uluslararası kongrelere ve sempozyumlara katıldı Pek çok milletlerarası İlim ve Kültür Cemiyetleri asli üyeliğine seçildi ve kürsüler yönetti Bir çok bilim ödülleri aldı

Aktif bir öğrencilik dönemi geçiren Sayın KARAHAN öğrenciliği sırasında Milli Türk Talebe Birliği yönetim kurulunda görev aldı Mehmet Akifin cenaze töreninde mezarı başında konuşma yapan tek üniversite öğrencisiydi İlk şiiri olan Akşam Güneşini 1931 yılında Diyarbakırda okudu ve Servet-i Fünun Mecmuasında ilk kitabını Güneşin Doğduğu Yurt adıyla 1934 yılında İzmir Öğretmen Okulunda okurken yayınlandı

Akademik yaşamı boyunca 40dan fazla eseri 4000ne yakın makaleleri yayınlandı Bu eserlerin ve makalelerin bir çoğu yabancı dillere çevrilmiş bilim çevreleri tarafından takdir edilmiştir Jurnal ve Adriyatik gibi Fransanın en ilmi mecmualarında yazıları çıktı Derin edebiyat bilgisiyle tartışmasız önemli bir yere sahip olan KARAHANın en önemli eseri Türk Kültürü ve Edebiyatıdır

Şöhreti cihan tutmuş bu profesörümüzü bazı yazarlar Türk Edebiyatında bir ekol olarak tanımlarken bazı yazarlarda Hocaların Hocası Güneydoğunun Muzaffer evladı diye anmaktadır

Yayınlanmış Bazı Eserleri;

Güneşin Doğduğu Yurt

Fuzuli- Muhiti ve Şahsiyeti

Kırk Hadis Tercümanüı Ümem

Nabi Urfalı Mehmed Şevket ve Şiirleri

Nefi Şanlıurfa Gap sempozyumu

İslam Türk Edebiyatıdır

Bir asırlık ömrünü ilme adayarak geçiren eserleri ile sürekli aydınlık saçan yaşamı boyuncu edebiyat kültürümüze yaptığı katkılarla ölümsüzleşen bu değerli bilim adamımızın en önemli hizmetlerinden biri doğduğu kente kurduğu kütüphanesidir

Abdülkadir KARAHAN: 2000 yılının temmuz ayında İstanbulda hayatını kaybetti

ŞANLIURFA İL HALK KÜTÜPHANESİ

Şanlıurfa'da kütüphane hizmetinin ağırlık noktasını oluşturan bu kütüphane 1968 yılında hizmete girmiştir Çocuk Bölümü Gezici Kütüphane Semt Kütüphanesi ve Geçici Kitaplık'tan oluŞan klasik kütüphane sistemi tam olarak oluşturulmayan beş bölümle hizmet sunmaktadır

1 Çocuk Bölümü: İlköğretim birinci kademesine dahil öğrencilerin yararlandığı bu birimde çocuklara yönelik her türlü kitap dergi çizgi romanlar yer alır Kütüphanenin giriş katında tek salondan ibaret bir birimdir Kitap sayısı 1363 personel sayısı 1'dir

2 Genel Okuma Salonu: Kütüphanenin birinci katında yer alan kolleksiyonun büyük bölümünü içeren ve yoğunluğun en fazla olduğu birimdir ilköğretim ikinci kademe orta öğretim öğrencileri ve her kesimden kullanıcıya hizmet verir

Genel konular uygulamalı ve teorik bilimler Din Coğrafya Biyografya kitaplarıyla; sözlük ansiklopedi yıllık gibi müracaat kaynakları da bu bölüm dahilinde hizmete sunulmuştur Kitap sayısı 13690 personel sayısı 4'tür

3 Süreli Yayınlar: Önceden depo olarak kullanılan ve buna uygun inşa edilmiş olan bu salon kütüphanenin açık raf sistemine geçmesiyle birlikte 1992 yılında Süreli Yayınlara tahsis edilmiştir Bu bölümde çoğunluğunu kültür sanat ve edebiyat dergilerinin oluşturduğu 100 kadar süreli yayın kullanıcı hizmetine sunulmuştur Ayrıca genel okuma salonu yeterli olmadığından tarih kitaplarının bir kısmı (Osmanlı-Selçuklu Tarihi) bu salona taşınmıştır Kitap sayısı 4430 personel sayısı 1'dir

4 Konferans ve Sergi Salonu: Kütüphanenin üçüncü katındadır Daha önceden süreli yayınların yer aldığı bu salon açık raf sistemine geçilmesiyle birlikte konferans panel tiyatro temsilleri resim sergileri gibi faaliyetlerin yapılması amacıyla bu etkinliklere uygun olarak düzenlenen çok amaçlı bir salondur

5 Gezici Kütüphane: Şanlıurfa'da köy okullarına hizmet götüren birimdir Daha önce 2 tane olan gezici kütüphane araçlarından biri 1992 yılında Batman iline tahsis edilmiştir Çocuklar için seçilmiş resimli hikaye ve masal kitapları ile yerli ve yabancı romanlardan oluŞan 1949 adet kitaba sahiptir Gezici kütüphane hizmeti hem şoförlük hem de kütüphanecilik yapan bir personel tarafından verilmektedir

Şanlıurfa il Halk Kütüphanesi hafta içi ve Cumartesi günleri olmak üzere haftada 6 gün 08:30 ile 18:30 saatleri arasında tam gün açıktır

ŞAİR NABİ KÜTÜPHANESİ

Belediye Kültür Müdürlüğü'ne bağlı halka yönelik hizmet veren bir kütüphanedir 1988 yılında Kapaklı Pasajı'nın hemen bitişiğine kurulmuştur Kataloglama ve sınıflama sisteminin kullanılmadığı bu bilgi merkezinde kaynakların büyük çoğunluğu bağış yoluyla sağlanmıştır

Önceden Kapaklı kavşağında bulunan 1 salon 1 depo ve 3 odadan oluşan kütüphane binası 13082000 tarihinde yıktırılmış ve Ahmet BAHÇİVAN iş Merkezi'nde yeni yapılan binaya taşınmıştır Aynı anda 200 kullanıcıya hizmet verme kapasitesinde olan kütüphanedeki kitap sayısı 6900'dür

ŞURKAV HALK KÜTÜPHANESİ

Kültür Bakanlığı ile ŞURKAV arasında yapılan bir protokolle Dergâh-Balıklıgöl Projesi çerçevesinde 100 m2 bir salon ve müştemilatından oluşturulmuştur iç donanımı ŞURKAV personel ve kolleksiyonu ise il Kültür Müdürlüğü tarafından sağlanan kütüphane 4 Nisan 1993 tarihinde hizmete açılmıştır

Şube kütüphanesi olan bu birimde 2 personel görev yapmaktadır Hafta içi mesai saatleri dahilinde Cumartesi günleri tam gün hizmet veren kütüphanenin kitap sayısı 1600'dür Tek salondan oluşan bir birimdir

SANAT VE EDEBİYAT Kültür - Turizm

SANAT VE EDEBİYAT

EDESSA MOZAİKLERİ

Urfa MÖ 304 yılında Seleukoslar tarafından Yunan şehir sistemine göre eski bir yerleşimin ka*lıntıları üzerine yeniden kurulmuştur ve Edessa adı verilmiştir

MÖ 132 yılında bölgede egemen olan Süryâniler Urfa'da Edessa Krallığı'nı kurarak böl*gemizin hâkimi olmuşlardır 376 yıl süren bu yerel krallık Urfa tarihi açısından büyük bir öneme sa*hiptir Çok aktif bir tarih sanat ve kültür birikimine sahip bu dönem insanının bırakmış olduğu kültür ve medeniyet kalıntıları hakkında günümüze kadar bilimsel çalışmalar yapılagelmiştir Bu döneme ait kültür kalıntılarından en önemlisi çok renkli ve ye*rel bir üslûpla yapılan mozaiklerdir Urfa'da şim*diye kadar belki 30'dan fazla mozaik keşfedilmiş ancak bunun az bir kısmı kayıtlara geçebilmiştir Bunlardan bir kısmı bazı meraklı kişilerin kolleksi*yonlarını süslerken birkaç tanesi de Urfa ve İstanbul'daki müzelerde muhafaza edilmektedir Maalesef bu çok kıymetli eserler yeterince koru*namadığından ya gecekondular altında kalmış ya da tahrip edilerek günümüze ulaşmamıştır (Bkz: Tarihten Günümüze Edessa Nekropolleri s)

Bu mozaiklerin çoğu bugün Yakubiye Mahallesi denilen tepelik alanda bulunmuştur Bu tepe o dö*nemlerde "Şelama oğlu Abgar Mezarlığı" idi Edessa Krallığı (MÖ 132-MS 244) ve Roma dö*neminde bu mezarlığa zengin ve soylu ailelerden ölenler gömülüyor ve genellikle mezar odasının ta*banına ölenleri ve yakınlarını gösterir çok renkli ve muhteşem mozaikler yapılıyordu Bu mozaiklerde bazen krallar da sadece portreleriyle (Örneğin Abgar Mozaiği) anılıyordu Bu dönemde Urfa'da birçok mozaik sanatçısının bulunduğu tahmin edilmektedir

Edessa mozaiklerinden kayıtlara geçen ve bizim bulduklarımızla toplam 12 mozaiğin incelendiği bu yazımızda mozaiklerin genel görünümleri şahıs*ların Klasik Süryânice (Estrangela) harflerle yazılı isimleri ve varsa tarihleri verilmiştir Mozaiklerde tarih olarak verilen rakamlar Seleukos (Yunan) tak*vimine göredir Süryâniler bu takvimi o yıllardan günümüze kadar kullanmışlardır Bu takvimin miladi takvime göre 311 yıl fazlalığı vardır Mozaiklerde tarih olarak verilen rakamdan 311 yıl çıkarmak suretiyle miladi karşılığı bulunur İncelediğimiz 12 mozaikten sadece 5'inde tarih ve*rilmiştir Diğerlerinde ise moza*iğin yapı stili süs*leme tekniği ve yazıların tahliline göre tahmini bir tarihleme yapılmıştır

Edessa'da yapılan mozaikler teknik ve üslûp olarak İran kökenli Parth sanatını yansıtır Çerçeve motifleri ise Klasik Yunan-Roma repertuvarından alınmıştır

Süryânice sağdan sola doğru yazıldığı için biz de mozaiklerdeki yazıları sağdan sola doğru ter*cüme ettik Mozaik yazıtlarının tercümesinde köşeli parantez içinde verilen kısımlar tarafımızdan ek*lenmiş*tir Süryaniler ölümden sonraki hayatın var*lığına inandıkları için yazıtlarda mezar yerine "Ebediyyet evi" deyimini kullanmışlardır

I- ABGAR MOZAİĞİ

1979 yılında Şehitlik Mahallesi'ndeki Çamlık Tepesi'nde bulunan bu mozaik 1981 yılında Drijvers tarafından yayınlanmıştır Mozaikdeki ba*yan figürü çalınmış olmakla birlikte mozaiğin tümü bugün yerin altında kalmıştır

Zemini mozaik kaplı mezar odasının zemin ve mozaik ölçüleri 234x278 cm'dir Mozaik iki çer*çevede beş kişiyi gösterir

I- 1) Akrab oğlu Aşadu

2) Manu oğlu Abgar

3) Aşadu oğlu Barsemyo

II-1) Barsemyo'nun annesi Azil

2) Ben Aşadu oğlu Barsemyo bu ebediyyet evini benim için çocuklarım için ve kardeşim için efendim ve velinimetim Abgarın hayatı için yap*tım

3) Aşadu oğlu Hannan

Mezarın kurucusu Aşadu oğlu Barsemyo'dur Barsemyonun babası Akrab oğlu Aşadu'dur Aşadu'nun karısı Barsemyo'nun annesi olup Azildir Azil Urfa'daki birçok mozaik ve heykelde görülen Edessa kadınlarına özgü baş süsü (köfü) taşımaktadır

Aşadu oğlu Hannan Barsemyonun kardeşidir Barsemyo bu mezarı kendisi ve çocukları için ol*duğu gibi onun için de tayin etmiştir

Barsemyo kelimesinin Türkçesi "Köroğlu" dur Aşadu adı "Arslan" manasındadır ve Arap şahıs ad*larının en tanınmışlarından birisidir Aşadu Akrabın oğlu idi; bunun adı da genel Sami dilinde "Akrep dir

Abgar adı Büyük karınlı" ya da "şişman an*lamındadır Diğer Nebâti ve Palmira yazıtlarında da bu isim bulunur Edessadaki diğer kral adları da Arabi bir tanrı adı olan Manu idi

Bu mozaikteki yazılarda tarih verilmemiştir II yüzyılın sonları III yüzyılın ilk yarısına ait Edessa mozaikleri ile üslup yönünden benzerlik göster*mesi ayrıca Severus dönemi Antakya mozaikle*rinde görülen çerçeve dekorasyonunun yer alma*sına dayanarak bu mozaiği II yüzyılın sonları ile III yüzyıl başlarına tarihlemek mümkündür

Manu oğlu Abgarın Barsemyo tarafından Efendim ve velinimetim diye adlandırılmış ol*ması onun gerçekten emir gibi birisi olduğunu gös*terir Çünkü bu ünvan hemen hemen Suriye-Mezopotamya sahralarında ve civarlarındaki emir*lerin sadece kendilerine özgü birer hakları idi Abgarın temsili tasviri de onun hükümdârâne bir vaziyette olduğunu gösterir

Soğmatar şehri halkından Edessa kralına (Arap hükümdarına) bağlı olanlar krallarına Efendi ve ve*linimet ünvanı veriyorlardı Arap hükümdârları Edessa hânedânına aitti ve VIII Büyük Abgar MS 177de Edessada iktidâr mevkiine geçmeden önce Arap hükümdârı idi

Bu delilleri sıralayan Drijvers'a göre gerçeğe yakın olmakla birlikte bu mozaikte VIII Büyük Abgar (177-212) tasvir edilmiştir Barsemyo tarafın*dan kendisi çocukları ve kardeşleri için yaptırdığı bu mezarda Kral Abgar gömülü olmayıp saygıdan dolayı sadece ismen anılmıştır Bu nezaket o dö*nemde toplumsal ve özel bir bağlılığı temsil edi*yordu

Drijvers'ın görüşüne karşılık JBSegal'e göre mozaikde tasvir edilen şahıs Kral XAbgar Ferhad (239-241)'dır A Cihat Kürkçüoğlu'na göre ise bu kral Hzİsa ile mektuplaştığına inanılan VAbgar Ukkama (MS 13-50) olmalıdır

II- AFTUHA MOZAİĞİ

1901 yılında Samsat Kapısı civarında bulunmuş*tur Şimdi İstanbul Arkeoloji Müzesi'ndedir Tarihsiz olup muhtemelen III yüzyılın başlarına aittir Mozaik üç çerçeveden oluşmuştur Yukarıdan aşağıya doğru başlayıp sağdan sola doğru yazıları şöyle tercüme edilmiştir

I- 1) Germo oğlu Aftuha

2) Sumo

II- 1) Germo

2) Aso

III-1)Bartalaha

2) Ben Germo oğlu Aftuha Bu ebediyyet evini kendim için ve çocuklarım için ve varislerime her zaman için yaptım

3) Şalmet