Samsun Şehir Rehberi

SAMSUN Şehir Rehberi

SAMSUN

GENEL BİLGİLER
Yüzölçümü: 9579 km²
Nüfus: 1158400 (1990)
İl Trafik No: 55
Karadeniz Bölgesinde yer alan Samsun, doğal tarihi ve kültürel zenginlikleri, deniz, kara, hava, demiryolu ulaşım olanakları ile bölgenin turizm potansiyeli en yüksek kentlerinden biridir Anadolu'nun savunulmasını planlamak amacı ile Atatürk'ün 19 Mayıs, 1919'da gelmesi ile Samsun, Türk İstiklal Savaşı'nın başladığı yer olma özelliği ile önemini her zaman korumuştur
İLÇELER:
Samsun ilinin ilçeleri; Alaçam, Asarcık, Ayvacık, Bafra, Çarşamba, Havza, Kavak, Ladik, Ondokuzmayıs , Salıpazarı , Tekkeköy , Terme, Vezirköprü ve Yakakent'tir
Alaçam: Samsun'un 78 km batısında bir sahil kasabasıdır İlçenin Geyikkoşan sahili, temiz kumsalı, çınar, kavak ve taflan ağaçlarından oluşan koruluğu ile denize girmek için idealdir
Asarcık: İl merkezine 44 km güneyinde yer alır
İlçede bulunan Gökgöl Cami (1180) ahşap cami mimarisi tarzına güzel bir örnek teşkil etmektedir
Bafra: İl merkezine uzaklığı 51 kmdir İlçedeki kaya mezarları, camiler, hamamlar ve çeşmeler görülmeye değer eserleridir
Çarşamba: İl merkezine uzaklığı 37 kmdir
İlçede ilk Tunç çağı yerleşmeleri olan Tepecik, Kilise Tepe, Tünbü Tepe höyükleri tespit edilmiştir 1206 yılında yapılan Göğceli Cami Anadolu ahşap mimarisinin en güzel örneklerinden birini oluşturmaktadır Caminin en önemli özelliği hiç çivi kullanılmadan yapılmış olmasıdır
Havza: İlçenin Samsun'a uzaklığı 86 km' dir
İlçede termal turizm de önemli bir yere sahiptir İlçede yapılan arkeolojik araştırmalar sonucu çok sayıda höyük ve tümülüs saptanmıştır
Kavak
Ladik: İlçenin Samsun'a uzaklığı 82 kmdir
İlçe merkezine 10 km uzaklıktaki Hamamayağı (Ladik) kaplıcasının suyu Türkiye'deki birinci dereceden önemli ve öncelikli kaplıca suyu olarak belirlenmiştir
Ondokuzmayıs : İl merkezine 33 km uzaklıktadır Nebyan ormanları ve çevresi doğal güzelliğinin yanı sıra ilçede yapılan yayla şenliklerine de mekan oluşturur Bölgenin en temiz denizi ve kumu ilçenin Yörükler mevkiindeki sahilinde yer alır
Salıpazarı
Tekkeköy
Vezirköprü: İl merkezine uzaklığı 116 kmdir Fazıl Ahmet Paşa Camii ve Bedesteni ile Taşkale Camii ilçedeki önemli eserlerdendir
Yakakent : İl merkezine uzaklığı 84 km dir İlçe doğal güzelliklerin zenginliği ile göze çarpar Çam ormanları ile kaplı yeşil tepeler, masmavi sularla buluşur Yakakent sahillerinde denize girmek için ideal doğal plajlar ormanla iç içe uzanmaktadır
NASIL GİDİLİR?
Karayolu: Otobüs terminali, İl merkezindedir
Otogar Tel: (+90-362) 238 17 06
Demiryolu: Samsun-Sivas ve Samsun-Amasya demiryolu bağlantıları mevcuttur Gar kent merkezinde bulunmaktadır
İstasyon Tel: (+90-362) 233 22 93
Denizyolları: Samsun'da feribot seferleri Haziran-Ağustos ayları içerisinde yapılmaktadır Liman kent merkezindedir
Liman Tel: (+90-362) 445 16 05
Havayolu: Samsun Havaalanı kent merkezine 19 km mesafede yer almaktadır Havalimanına kent merkezinde bulunan THY bürosu önünden kalkan servis araçları ile ulaşmak mümkündür
Hava Limanı Tel: (+90-362) 844 88 30-844 88 24- 844 88 25

Turizm Bakanlığı Resmi Web Sitesi

Samsun Genel Bilgi

İl toprakları güney kesimde yer alan orta yükseklikteki dağlık alandan alçak düzlüklerin yer aldığı Karadeniz kıyısına doğru alçalırİlin büyük bir bölümünü Kuzey Anadolu Dağları engebelendirir Kızılırmak Vadisinin doğusunda Canik Dağları, batısında Küre (İsfendiyar) Dağlarının doğusu yer alır Amasya-Çorum il sınırı yakındadaki Kunduz Dağı (1791 m), Bünyan Dağı, Sıralı Dağ, Akdağ (2082 m) ve Yunt Dağı ilin en yüksek tepeleridir Bu dağların Karadeniz’e bakan yamaçları ormanlarla kaplıdır

İl topraklarındaki düzlükler, Karadeniz kıyısında yer alan diğer illere göre daha geniştir Çarşamba Ovası, Bafra Ovası bunların başlıcaları olup, Yeşilırmak ve Kızılırmak’ın taşıdığı alüvyonların birikmesi ile oluşan bu düzlükler birer delta ovasıdır İl topraklarında yer alan düzlükler, Mert Çayı ve Kürtün Çayı gibi bir çok akarsuyun getirdiği alüvyonlarla oluşmuştur İldeki plato ve yaylalar fazla yüksek değildir Yaylalar, Ladik, Havza, Veziköprü ve Kavak ilçelerinde yer alır

Uzunluğu 1182 km olan Kızılırmak Kızıl dağdan doğar, Sivas, Kayseri, Nevşehir ve Kırşehir topraklarını sular; Anadolu yaylasından bir yay çizerek Çorum ilinin kuzeyinden Samsun’un topraklarına girer ve denize dökülür 468 km uzunluğundaki Yeşilırmak ise Köse Dağdan doğup Canik Dağlarını geçerek Samsun il sınırına gelerek Civa Burnu’ndan denize dökülür Tozanlı Irmağı, Tokat Çayı, Kelkit ve Çekerek Suyu Yeşilırmak’ın önemli kollarıdır

İl sınırları içerisinde birçok doğal ve yapay göl bulunmaktadır Doğal göller Yeşilırmak’ın kollarından Tersakan Çayını besleyen Ladik Gölü ve delta ovalarında bulunan irili ufaklı lagünlerdir Karaboğaz, Liman, Cernek ve Balık gölleri ile Uzungöl Kızılırmak deltasındaki başlıca lagünlerdir Yeşilırmak deltasındaki lagünler ise; Dumanlıgöl ve Akgöl ile Simenlik Gölüdür Ayrıca Yeşilırmak üzerinde kurulan enerji amaçlı Suat Uğurlu Barajı ile Abdal Çayı üzerinde kurulan içme ve kullanma amaçlı kurulan Çakmak Barajı ve Kızılırmak üzerindeki enerji amaçlı Altınkaya Barajının bıraktıkları suların birikimiyle oluşan yapay göller de bulunmaktadır Yüzölçümü 9579 km2, 2000 Yılı Genel Nüfus sayım sonuçlarına göre toplam nüfusu 1203681’dir

Bu deltaların alüvyal oluşumuna uygun olarak kıyı kesiminde doğal plajlara, yer yer de kumlara rastlanır Kıyının ardındaki lagünlerin etrafı sazlık, bataklık ve ormanlıktır Kızılırmak deltasının kuzeybatısında Civa Burnu, doğusunda da Çaltı burnu yer almaktadır

Samsun’un güney kesiminden Kuzey Anadolu Kırık Kuşağı geçmektedir Bu kesimde tarih boyunca bir çok deprem olmuştur

Doğal bitki örtüsü açısından zengin olan Samsun’da, iç kesimlerde,ovalarda ve dağların az eğimli yamaçlarında orman örtüsü azalmıştır Yüksekliğin 1000-1200 metre olduğu yerlerde kışın yapraklarını döken ağaçlara (gürgen, meşe, ıhlamur, kestane, kayın dış budak) rastlanır 1200-1800 m yükseklikte ise iğne yapraklı ağaçlara rastlanır Karadeniz Dağlarının kuzey yamaçlarında kayın ve ladin ağaçları, güney yamaçlarında ise gürgen ve meşe ağaçlarından oluşan ormanlara, kıyıya yaklaştıkça söğüt ve kavak ağaçlarına rastlanır Samsun ilinin en zengin orman alanları Çarşamba, alaçam, kavak ve Vezirköprü ilçelerinde bulunmaktadır

Kıyı şeridi Karadeniz’in etkisinde olmasına karşın iç kesimler Akdağ ve Canik Dağları etkisi altındadır Sıcaklık ve yağış bakımından Samsun, ne doğu ne de Batı Karadeniz bölgesine benzemektedir Yağış Karadeniz’e nazaran daha azdır Kuzey rüzgarlarına açık olduğundan sıcaklık daha düşüktür Kıyı kesiminde kışlar ılık, ilkbahar sisli ve serin, yaz mevsimi ise genellikle kuraktır İlin iç kısımları sahile oranla daha serindir

İlin ekonomisi tarım, hayvancılık, balıkçılık, turizm, tarıma dayalı sanayii ve ticarete dayalıdır Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında , buğday, arpa, tütün, mısır, ayçiceği, şeker pancarı, fındık, kuru fasulyedir Ayrıca sebze ve meyve de yetiştirilmektedir Hayvancılıkta ise dağlık alanlarda koyun, düzlüklerde sığır ve manda besiciliği ile tavukçuluk yapılmaktadır İldeki akarsu ve göllerde tatlı su balıkçılığı da yapılmaktadır

İldeki sanayii kuruluşu olarak, un, salça, süt ürünleri, çeltik, bitkisel yağ, şeker, su ürünleri işleme, sigara, yaprak tütün işleme, yem, orman ürünleri, gübre, çimento, metalürji, plastik, profil boru ve tel fabrikaları bulunmakta olup, en önemli sanayi kuruluşu Etibank’a ait Karadeniz Bakır İşletmeleridir Küçük sanayiinin önemli dallarını ise orman ürünleri ve gıda üretimi ile dokumacılık oluşturmaktadır

Yer altı kaynakları bakımından yoksul olan Samsun’da sıcak madensuyu kaynakları ile tuğla-kiremit hammaddesi, Havza yöresinde linyit, Vezirköprü’de de mermer içeren cevher yatakları bulunmaktadır

Antik Çağda Amisos adı ile anılan kent, Miletosluların MÖVIIyüzyılda Karadeniz kıyılarında kurdukları ticaret kolonilerinden biridir MÖVyüzyılda Atinalıların ele geçirdiği kent, bir süre Priraierus adı ile anılmıştır Önemli bir ticaret limanı olan Amisos’u saldırılardan korumak amacı ile surlar yapılmıştır Bizans döneminde bir piskoposluk merkezi olan Amisos’u alamayan Yüzyıllarca zengin bir ticaret merkezi olan eski yerleşim Hıristiyan Samsun ya da Gavur Samsun adı ile anılmıştır XIyüzyılda Cenevizlilerin eline geçen Eski Amisos ve Yeni Amisos arasında ticari bir ilişki bulunmakta idi Sonraları Simisso ve Samissun olarak isimlendirilen bu yerleşmenin adı Samsun’a dönüşmüştür Eski Amisos’un bulunduğu yer günümüzde halk tarafından Kara Samsun olarak anılmaktadır

Samsun’daki ilk yerleşim tarih öncesi dönemlere kadar uzanmaktadırTekkeköy yakınlarında ele geçen buluntular yörenin Paleolitik Çağda (MÖ10000-5500) yerleşime sahne olduğunu göstermiştir İkiztepe, Dündar Tepe, Öksürük Tepe ve diğer höyüklerde yapılan arkeolojik kazılar ve araştırmalar, yerleşmenin Kalkolitik Çağ (MÖ5500-3500) ve sonrasında da sürdüğünü kanıtlamıştır Ayrıca söz konusu yörenin Hititlerden önce ve Hititler döneminde Gaskalar tarafından da yerleşim yeri olarak seçildiği Hitit yazılı kaynaklarından anlaşılmaktadır

MÖ 750-760 yılları arasında Anadolu’da yunan kolonilerin kurulduğu dönemde Amisos adlı küçük bir yerleşme merkezi idi Şehrin İon şehir devletlerinden Miletos (millet) tarafından kurulduğu sanılmaktadır MÖVyüzyılda Atinalılar, MÖIVyüzyılda önce Persler daha sonrada Makedonyalılar yörede egemenlik kurmuşlardır
Ö331 yılında Büyük İskender Amisos ’u bağımsız şehir olarak ilan etmiştir Daha sonra Seleukosların hakimiyetine giren yöre, MÖIIIyüzyıl başlarında kurulan Pontus Devleti’nin egemenliği altına girmiştir Bu dönemde burada Mossynoikialılar yaşıyordu Pontus kralı Mithridates VI Zamanında (MÖ120-MÖ63) yöre en parlak dönemini yaşamıştır MÖIyüzyıl ortalarında Romalıların hakimiyetine giren Samsun yöresi Pontus Polemoniacus bölgesi sınırları içerisinde idi 395’de Roma İmparatorluğu’nun Batı Doğu olmak üzere ikiye ayrılmasın ile Doğu Roma (Bizans)toprakları içinde kalmıştır Bizanslılar zamanında önemli bir piskoposluk merkezi olmuş, Armeniakon Theması’na bağlanmıştır VIII Ve IXyüzyıllarda birkaç kez Arap saldırılarına uğramıştır

Danişmendliler, Bizanslılar ve Anadolu Selçukluları arasında birkaç kez el değiştiren Samsun ve yöresi, XIIIyüzyıl başlarında kurulan Trabzon İmparatorluğunca yönetilmiştir Pontuslularla Anadolu Selçukluları arasında çekişmeye neden olan Samsun XIIIyüzyıl ortalarında Moğolların saldırılarına uğramıştır Bir süre Pervaneoğullarının, XIVyüzyıl ortalarında Eretna Beyliğinin, daha sonra da Kadı Burhanettin Devleti’nin egemenliği altında kalmıştır 1398’de Osmanlıların eline geçen Samsun , Ankara Savaşı (1402) sonrasında, Timur yönetimi sırasında Taveddinoğulları, Kubadoğulları ve Candaroğulları arasında paylaşılmıştır Çelebi Sultan Mehmet tarafından 1428’de kesin olarak Osmanlı topraklarına katılmıştır

yüzyılda büyük bir bölümü Trabzon vilayetinin Canik Sancağına bağlı olan yörenin güney kesimi Sivas vilayetinin sınırları içerisinde idi 1869 yılında büyük bir yangın geçiren Samsun’un hemen hemen tamamı yanmıştır

IDünya Savaşı sırasında Karadeniz’de denizyolu ulaşımının durmasından büyük zarar gören şehir, 1915’te Rus donanması tarafından dört kez bombalanmıştır

XXyüzyılın başlarında halkın bir kısmı Rumlar ve Ermenilerden oluşuyordu Bölgenin doğusunda bağımsız bir devlet kurmak amacı ile örgütlenen Rum Pontus çetelerinin etkinlikleri Kurtuluş Savaşı sonuna kadar devam etmiştir Çetelerin etkinliğinin sürdüğü bu sırada, Mondros Mütarekesi’nden (30 Ekim 1918) sonra İngilizler kente askeri bir birlik çıkarmışlardır İtilaf Devletlerinin Anadolu’nun doğusu ile kuzeyindeki karışıklıkların sona ermemesi durumunda bu yöreleri işgal edileceğini bildirmesi üzerine, 9Ordu Müfettişliğine atanan Mustafa Kemal Paşa harekete geçerek Bandırma Vapuru ile 19Mayıs 1919’da Samsun’a ayak basarak Milli Mücadelenin ilk adımını atmıştır Kurtuluş Savaşı sırasında işgale uğramayan ve Trabzon vilayetine bağlı mutasarrıflık olarak yönetilen Samsun, Cumhuriyetin ilanından sonra 1925’te il olmuş ve buraya Yunanistan’dan gelen göçmenler yerleştirilmiştir



Samsun’da günümüze gelebilen tarihi eserler arasında, Amisos kenti kalıntıları, Dündar Tepe, İkiztepe, Tekkeköy, Kaledoruğu Höyükleri, İtalyan Katolik Kilisesi (1846), Şifa hamamı (Geç Osmanlı Dönemi), Taşham (XVIIyüzyıl), Bedesten Kale Camisi (1314), Pazar Camisi (XIVyüzyıl), Şeyh Seyyid Kudbettin Camisi ve Türbesi, İsa Baba Camisi ve Türbesi (XVyüzyıl), Hacı Hatun Camisi (1694), Büyük Cami (1884), Yalı Camisi (1894), Hançerli Cami, Kılıç Dede Türbesi, Stad Çeşmesi, Atatürk Anıtı (1932), İlkadım Anıtı, Saat Kulesi ve Türk sivil mimari örneklerinden yapılar bulunmaktadır Ayrıca ilde Karadeniz kıyısı ve göl kıyıları dışında, Çakırlar Korusu, Atakum, Kocadağ Mesire Alanı, Meşe Kültür Parkı, Kurupelit-İncesu, Çamgöl ve Vezirköprü Orman İçi Dinlenme Tesisileri, Havza ve Ladik Kaplıcaları bulunmaktadır