Türkiye'de Kadın Hakları Ve İlk Kadınlar

Türkiye'de kadın hakları konusu, Batı dünyasındaki gelişmelere paralel olarak 19 yüzyıl ortalarından itibaren gündeme gelmiştir

Türkiye'de Kadın Haklarının Gelişimine Genel Bakış

İlk dönemde daha çok kadınların eğitim hakkı ile ilgili olarak yapılan düzenlemeler, Avrupa'da yaklaşık aynı yıllarda gerçekleştirilen reformları çok kısa bir zaman aralığıyla izler Örneğin (meslek ve elişi okulları dışında) kızlar için ilk devlet liseleri Prusya'da 1872'de, Fransa'da 1880'de açılmışken Osmanlı Devletinin ilk kız idadisi (lisesi) de 1880'de açılmıştır Viyana üniversitesi ilk kız öğrencisini 1897'de, Sorbonne 1899'da, Alman üniversiteleri 1895 ile 1905 arasında kabul etmiş iken, İstanbul Darülfünun'unda karma öğretim 1914-1921 yılları arasında gerçekleşmiştir

Kadınların özel hukuktaki konumuna ilişkin reformlar Türkiye'de II Meşrutiyet döneminde gündeme gelmiş, çok eşlilik ilk kez 1917'de çıkarılan bir yasayla Avrupa normları doğrultusunda düzenlenmiştir Özel hukukta kadın-erkek eşitliği (bazı istisnalarla) 1926 tarihli Medeni Kanun'la gerçekleşmiştir

Kadınların siyasi ve mesleki yaşamda hak iddia etmelerinin örneklerine 1908-1914 yıllarından itibaren rastlanırsa da, bu alanda önemli gelişmeler ancak Cumhuriyet döneminde gerçekleşme fırsatını bulmuştur

Kadınlara oy hakkı veren ilk ülke olan Finlandiya'dan (1906) sonra, 1917'de Rusya, 1918'de İngiltere ve Kanada, 1919'da Almanya ve Avusturya, 1920'de ABD ve Macaristan, kadınlara oy hakkı tanımıştır Türkiye'de ise kadınlar, gerçek siyasi seçimlerin henüz yapılmadığı bir dönemde, 1930 ve 1935'te bu hakka kavuşmuştur

Osmanlı Dönemi

1843:Tıbbiye Mektebi bünyesinde kadınlara ebelik eğitimi veren kurs açıldı

1856: Osmanlı imparatorluğunda köle ve cariye ticareti yasaklandı

1858: Arazi Kanunnamesi'nde mirasın bazı mülk türlerinde kız ve erkek çocuklar arasında eşit olarak paylaştırması hükmü yer aldı

1859: İstanbul'da ilk kız rüşdiyesi (ortaokulu) açıldı Taşrada ilk kız rüşdiyeleri 1883'te açılacaktır 1906'da tüm imparatorlukta (gayrımüslim okulları hariç) 85 kız rüşdiyesi ve 25 karma rüşdiye vardır

1869: Kadınlar için ilk sürekli yayın olarak nitelenen (haftalık) Terakki-i Mukadderat dergisi yayımlandı

1869: Dört yıllık ilköğretim kız ve erkek çocuklar için zorunlu hale getirildi 1895'te ilkokul yaşındaki İslam kızlarının %35 kadarı (712423 nüfusun 253349'u) ilkokullara kayıtlı gözükür

1870: Kız öğretmen okulu Darülmuallimat açıldı

1873: İlk kadın öğretmen atandı 1881'de ilk kez bir İslam kadın, bir okul kapanma töreninde söylev verdi

1879: Fransa'dan alınan Hukuk ve Ceza Muhakemeleri Usul Kanunlarıyla, nizami mahkemelerde kadın ve erkeğin şahitliği arasındaki ayrım kaldırıldı (Şeriye mahkemelerinde bu ayrım 1926'ya kadar korunacaktır)

1880: İstanbul'da ilk kız idadisi (lise) açıldı (Fransa'da ilk kız lisesi de aynı yıl açılmıştır) Ancak bu okul iki yıl sonra ilgisizlikten kapandı; ikinci kız lisesi ancak 1913'te kuruldu

1886: İlk popüler kadın dergisi Şükûfezar yayınlandı; dergi, kadınların toplumsal haklarına ilişkin yazılara yer verdi 1893-1907 yılları arasında yayınlanan Hanımlara Mahsus Gazete, yaygın bir okuyucu kitlesine ulaştı

1890: İstanbul'da Amerikan Kız Koleji kuruldu Önceleri yalnız gayrımüslimlere hitap eden bu okul, ilk Türk mezununu 1901'de verdi

1908: Meşrutiyetin İlanı sonrasında çeşitli siyasi ve sosyal amaçlar güden 20 kadar kadın derneği kuruldu

1909: Aktif siyasete atılan ilk Türk kadını Emine Semiye Hanım, Osmanlı Demokrat Fırkası yönetiminde görev aldı

1912: Balkan Harbinde Türk hemşireler ilk kez hastanelerde çalıştılar

1913: Kadınlar ilk kez devlet memuriyetine kabul edildi Bedriye Osman Hanım telefon idaresinde göreve başladı

1913: Emval-i Gayrımenkule İntikalatına Dair Muvakkat Kanunla, taşınmazların geniş bir kesiminde, kadın ve erkeğin mirastan eşit pay almaları sağlandı

1914: İnas Darülfünunu (Kızlar Üniversitesi) açıldı

1917: Hukuk-ı Aile Nizamnamesi ile, müslim ve gayrımüslimler için medeni nikah mecburiyeti kondu; kadınlara boşanma hakkı tanındı; kocanın ikinci kez evlenmesi, ilk zevce açısından geçerli boşanma sebebi kabul edildi

1919: Sultanahmet Mitingi'nde Halide Edip ilk kez kitlesel bir siyasi gösteriye hitaben konuştu

1921: İnas Darülfününu talebesinin sınıfları boykotu üzerine, kız öğrenciler Darülfünun'a kabul edildiler

1921: İlk Türk kadın tiyatro sanatçısı Afife Jale İstanbul'da sahneye çıktı

1922: İstanbul Tıp Fakültesine kız öğrenci kabul edildi; İlahiyat dışındaki tüm fakültelerde karma öğretim gerçekleşti

Cumhuriyet Dönemi 1923-1950

1926: Türk Medeni Kanunu'nu ile erkeğin çok eşliliği ve tek taraflı boşanmasına ilişkin düzenlemeler kaldırıldı, kadınlara boşanma hakkı, velayet hakkı ve malları üzerinde tasarruf hakkı tanındı

1930: Kadınlara belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı tanındı

1930: Doğum izni düzenlendi

1933: Kız çocuklarına mesleki eğitim vermek amacıyla Kız Teknik Öğretim Müdürlüğü kuruldu

1933: Köy Kanunu'nda değişiklik yapılarak kadınlara köylerde muhtar olma ve ihtiyar meclisine seçilme hakları verildi

1934: Anayasa değişikliği ile kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanındı

1936: İş Kanunu yürürlüğe girdi Kadınların çalışma hayatına düzenleme getirildi

1937: Kadınların yeraltında ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılmasını yasaklayan 1935 tarihli 45 sayılı ILO sözleşmesi kabul edildi

1945: Analık sigortası (doğum yardımı) 4772 sayılı yasa ile düzenlendi

1949: Yaşlılık sigortasının kadın ve erkekler için eşit esaslara göre düzenlenmesi 5417 sayılı yasa ile sağlandı

Cumhuriyet Dönemi 1950'den sonra

1952: Sağlık Bakanlığı bünyesinde ana çocuk sağlığı hizmetleri verilmeye başladı

1965: Gebeliği önleyici araçların satış ve dağıtımının serbest bırakılmasını ve tıbbi zorunluluk halinde kürtaj hakkı tanınmasını düzenleyen Nüfus Planlaması Hakkında Kanun çıkarıldı

22 Aralık 1966: Eşit değerde iş için kadın ve erkek işçiler arasında ücret eşitliğini sağlayan 1951 tarihli 100 sayılı ILO sözleşmesi onaylandı

27 Mayıs 1983: 10 haftaya kadar olan gebeliklerin kürtajla sona erdirilmesi ve gönüllü cerrahi sterilizasyon yöntemlerine izin verilmesi Nüfus Planlaması Hakkında Kanun'da yapılan değişiklikle sağlandı Kürtaj için evli kadınlara kocadan izin alma koşulu getirildi

1985: Türkiye, Birleşmiş Milletler Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesini (CEDAW) imzaladı ve sözleşme ertesi yıl yürürlüğe girdi

1985: 5 Beş Yıllık Kalkınma Planı'nda kadınlar konusu ilk kez ayrı bir başlık olarak yer aldı ve bu konuda politikalar belirlendi

1987: Kadınlar konusuna odaklanmış ilk resmi kurum olan Devlet Planlama Teşkilatı Kadına Yönelik Politikalar Danışma Kurulu kuruldu

1989: İstanbul Üniversitesi'nde ilk Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi kuruldu Bugün üniversiteler bünyesinde kurulan bu merkezlerin sayısı yurt çapında 13'e ulaştı

24 Ocak 1989: İçişleri Bakanlığı kaymakamlık sınavlarına kadınların da alınacağını açıkladı

29 Kasım 1990: Kadının çalışmasını kocanın iznine bağlayan Medeni Kanun'un 159 maddesi Anayasa Mahkemesi'nce iptal edildi İptal kararı 2 Temmuz 1992 tarih ve 21272 sayılı Resmi Gazete'de yayımlandı

1990: Mağdurun hayat kadını olması halinde tecavüz cezasının indirilmesini öngören Türk Ceza Kanunu 438 maddesi Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından yürürlükten kaldırıldı

14 Nisan 1990: Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı, ilk kadın kütüphanesi ve bilgi merkezini açtı

1990: Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü bünyesinde, şiddete uğrayan kadınlara ve çocuklara destek hizmeti vermek üzere ilk Kadın Konukevleri açılmaya başlandı 2000 yılı itibariyle bu sayı yediye yükselirken kapasiteleri 170'e ulaştı

1990: 422 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Kadının Statüsü ve Sorunları Başkanlığı kuruldu 25 Ekim 1990 tarihinde kadın sorunları konusunda ulusal çapta bir mekanizma olarak Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü (KSSGM) 3670 sayılı kanunla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı olarak kuruldu ve 24 Haziran 1991 tarihinde de Başbakanlığa bağlandı

Eylül 1990: Yerel yönetimler kadın konusunda özellikle şiddete uğrayan kadınlara yönelik hizmet vermeye başladı Türkiye'deki ilk kadın sığınma evi Bakırköy Belediyesi tarafından açıldı

20 Şubat 1992: Birleşmiş Milletler Uluslararası Kadının İlerlemesi İçin Araştırma ve Eğitim Merkezinin (INSTRAW) toplantısında, Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü Türkiye'de kadın konusunda irtibat noktası olarak kabul edildi ve BM ile işbirliği içinde program ve projeler uygulanmaya başlandı

1992: Cinsiyete dayalı veri tabanı oluşturulması amacıyla Devlet İstatistik Enstitüsü'nde Toplumsal Yapı ve Kadın İstatistikleri Şubesi kuruldu

1993: İstanbul Üniversitesi'nde ilk Kadın Araştırmaları Ana Bilim Dalı açıldı ve yüksek lisans programı vermeye başladı Bugün Kadın Çalışmaları Ana Bilim Dalı açarak Yüksek Lisans Programı veren üniversite sayısı dörde ulaştı

1993: Kadın Dayanışma Vakfı, Altındağ Belediyesinin desteğiyle kadın danışma merkezi ve kadın sığınma evini açtı

1993: Halk Bankası'nca kadınları girişimciliğe özendirmek amacıyla kadınlara özel, düşük faizli kredi uygulaması başlatıldı

1994: Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü bünyesinde, şiddete uğrayan kadınlara hukuki ve psikolojik danışmanlık, girişimcilik ve el emeğinin değerlendirilmesi konularında hizmet vermek amacıyla Bilgi Başvuru Bankası (3B) kuruldu

5 Nisan 1994: Dünya Bankası ile kadın konulu projeler yürütülmeye başlandı Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü'nde bir Dokümantasyon Merkezi kuruldu

1994: Türkiye Kahire'de yapılan Birleşmiş Milletler Nüfus ve Kalkınma Konferansına katıldı Konferans'da kadının statüsü ve sağlık ilişkisini vurgulayan "üreme sağlığı" kavramı üzerinde özellikle duruldu ve kadın sağlığında "bütüncül" bir yaklaşım benimsendi Bu yaklaşım doğrultusunda Sağlık Bakanlığı koordinatörlüğünde ilgili kesimlerden sağlanan katılımla "Kadın Sağlığı ve Aile Planlaması Ulusal Eylem Planı" hazırlandı 1998 yılında kamuoyuna sunulan Eylem Planı 6 ana çalışma grubu tarafından oluşturuldu Kadının Statüsü grubunun koordinasyonunu Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü üstlendi

1995: Kurulduğundan bu yana, açtığı kadın danışma merkezi ile şiddete uğrayan kadınlara danışmanlık hizmeti veren Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı, ilk kadın sığınağını açtı

Kasım 1995: Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı tarafından bölgedeki kadınların durumunun iyileştirilmesi ve kalkınma sürecine entegre edilmesi amacıyla planlanan Çok Amaçlı Toplum Merkezlerinin (ÇATOM) ilki Urfa'da açıldı 2000 yılı itibariyle bölgedeki sayısı 21'e ulaştı

29 Haziran 1996: Anayasa Mahkemesi Türk Ceza Kanunu'nun erkeğin zinasını suç olarak düzenleyen 441 maddesini anayasanın eşitlik ilkesine aykırılığı gerekçesiyle iptal etti 27 Aralık 1996 tarih ve 228600 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan kararda verilen bir yıllık süre içinde yasal düzenleme yapılmaması nedeniyle erkeğin zinası 27121997 tarihinden itibaren suç olmaktan çıktı

1996: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı bünyesinde "Kırsal Kalkınmada Kadın Daire Başkanlığı" kuruldu

1997: Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü koordinasyonunda 13 il valiliği bünyesinde "Kadının Statüsü Birimleri" kuruldu

22 Mayıs 1997: Kadının evlendikten sonra kocasının soyadını almakla birlikte, kendi soyadını da kullanabilmesi Medeni Kanun'un 153 maddesinde yapılan değişiklikle sağlandı

19 Kasım 1997: Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü'nün önerisi üzerine İçişleri Bakanlığı'nca nüfus cüzdanlarında medeni hal kısmında "evli/ bekar/ dul/ boşanmış" gibi ifadelerin yerine sadece "evli" veya "bekar" ifadelerinin kullanılmasını düzenleyen genelge yayımlandı

13 Kasım 1997: Türkiye Cumhuriyeti, amacı uzman bakanların çalışma alanları ile ilgili konularda Avrupa Konseyi faaliyetlerine etkin bir şekilde katılmalarını teşvik etmek olan Kadın-Erkek Eşitliğinden Sorumlu Avrupa Bakanlar Konferansı'nın dördüncüsüne ev sahipliği yaptı

23 Haziran 1998: Anayasa Mahkemesi kadının zinasını suç olarak düzenleyen Türk Ceza Kanunu'nun 440 maddesini anayasanın eşitlik ilkesine aykırılığı gerekçesiyle iptal etti Gerekçeli karar 13 Mart 1999 tarih ve 23638 sayılı Resmi Gazetede yayımlandı

17 Şubat 1998: Yeni Türk Medeni Kanunu Tasarısı Adalet Bakanlığı ve Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü'nün ortaklaşa yaptığı bir toplantı ile kamuoyunun bilgisine sunuldu

21 Ekim 1998: Adalet Bakanlığı, Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü, ve kadın kuruluşlarının oluşturduğu gündem sonucunda bekaret kontrolünün, ancak takibi şikayete bağlı suçlarda, mağdurun rızası alınarak, ırza geçme gibi re'sen takip edilen suçlarda ancak hakim kararı ile gecikmesinde sakınca bulunan hallerde ise Cumhuriyet savcısının yazılı izni ile yapılabileceğini düzenleyen bir genelge yayınladı

1998: İçişleri Bakanlığı'nca nüfus cüzdanlarında yapılan düzenlemeye paralel olarak Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü'nce verilen dul ve yetim tanıtım kartlarındaki "Emekliye Yakınlığı" bölümünde yer alan "dul kadın vb" ifadelerin yerine sadece "eşi, kızı, oğlu, annesi, babası" gibi ifadelerin kullanılması sağlandı

17 Ocak 1998: Aile içi şiddete uğrayan kişilerin korunması için gerekli tedbirlerin alınmasını düzenleyen 4320 Sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun yürürlüğe girdi

1998: Gelir Vergisi Kanunu'nda yapılan bir değişiklikle aile reisinin beyanname vermesi esası kaldırılarak kadınların kocalarından ayrı olarak beyanname vermesi sağlandı

1998: Kadınlara yönelik danışma merkezleri çalışmaları başta Ankara ve İstanbul olmak üzere Barolar tarafından da başlatıldı Barolar bünyesindeki Kadın Hakları/Hukuku Komisyonları arasında koordinasyonu sağlamak amacıyla "Türkiye Barolar Birliği Kadın Hakları Komisyonları Ağı (TÜBAKKOM)" kuruldu Giderek artan komisyonların sayısı 2001 yılı itibariyle kırk civarına vardı

Eylül 1999: Türkiye, Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığı Önleme Sözleşmesi'ni onaylarken koyduğu aile hukukunu ilgilendiren 15 ve 16 maddelerine ilişkin çekinceleri kaldırdı

1999: Kadın erkek eşitliği açısından önemli değişiklikler içeren Medeni Kanun Tasarısı hazırlanarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sunuldu

8 Eylül 2000: Ek İhtiyari Protokol Türkiye tarafından imzalandı Onay aşaması için Türkiye Büyük Millet Meclisi gündemine alındı Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesinin daha etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamak amacıyla Birleşmiş Milletler tarafından hazırlanan Ek İhtiyari Protokol ile Sözleşmenin taraf devletler tarafından ihlali durumunda kişilere ve kişilerden oluşan gruplara başvuru hakkı tanınmakta ayrıca uygulamaları denetlemek üzere Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi (CEDAW) Komitesine yapılacak şikayetleri kabul etme ve inceleme yetkisi tanınmaktadır

24 Kasım 2000: Ülkemizde giderek artmakta olan töre cinayetlerine karşı kamuoyu oluşturmak üzere "25 Kasım Kadınlara Karşı Şiddete Hayır Günü" nedeniyle Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü ve Şanlıurfa Valiliği işbirliği ile "Kadına Yönelik Şiddet" konulu bir panel düzenlendi Panel resmi düzeyde töre cinayetlerine karşı duruşun zeminini oluşturdu

17 Şubat 2001: Türk Medeni Kanunu'nun yıldönümü nedeniyle TBMM Adalet Komisyonunda görüşülmekte olan Medeni Kanun Tasarısının eşitlikçi özünün korunarak yasalaşması için Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü ve kadın kuruluşları tarafından kamuoyu oluşturma faaliyetlerinde bulunuldu Kadın dernekleri ve diğer sivil toplum kuruluşlarının katılımıyla "Medeni Yasa Tasarısı İçin Hep Birlikte" yürüyüşü gerçekleştirildi

21 Haziran 2001: TBMM Adalet Komisyonunca kabul edilen Türk Medeni Kanunu Tasarısı Genel Kurula sevk edildi

22 Kasım 2001: Yeni Türk Medeni Kanununun TBMM tarafından kabul edildi

1 Ocak 2002: Yeni Türk Medeni Kanununun yürürlüğe girdi

30 Temmuz 2002: CEDAW Ek İhtiyari Protokolünün onaylanması

Türkiye'de ilk kadınlar

İlk Türk kadın romancı sayılan Fatma Aliye Hanım

İlk kadın savaş pilotu Sabiha Gökçen1892: İlk Türk kadın romancı Fatma Aliye Hanım "Muhadarat" adlı ilk romanını kendi adıyla yayımladı

1909: İlk Türk kadın siyasetçi Emine Semiye Hanım Osmanlı Demokrat Fırkası yönetim kuruluna seçildi

1913: İlk kadın devlet memuru Bedriye Osman Hanım Telefon İdaresinde göreve başladı

1913: Belkıs Şevket Hanım uçağa binen ilk Türk kadın unvanını aldı

1920: İlk Türk kadın avukat Süreyya Ağaoğlu (Ahmet Ağaoğlu'nun kızı)) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne kaydoldu

1920: İlk Türk kadın tiyatro sanatçısı Afife Jale İstanbul'da sahneye çıktı

1921: Dr Safiye Ali Almanya’da tıp eğitimini tamamlayarak ilk Türk kadın hekim olarak tarihimizdeki yerini aldı

1922: Yedi kız öğrenci Tıbbiye'ye kayıt yaptırarak eğitime başladı

Haziran 1923: Nezihe Muhittin'in başkanlığında Kadınlar Halk Fırkası'nın kurulması girişiminde bulunuldu Kadınlara oy hakkı tanımayan Seçim Kanunu gereğince valilikçe partinin kuruluşuna onay verilmediğinden dernekleşmeye gidildi

1924: İlk kadın diş hekimi (Ferdane Bozdoğan Erberk) diplomasını aldı

1925: Suat Hilmi Berk ilk kadın sulh hukuk hâkimi oldu

1930: İlk kadın yargıçlar atandı

1933: Aydın İl'inin bugün ilçe statüsü taşıyan Karpuzlu köyünde ilk kadın muhtar Gül Esin yaklaşık 500 oy alarak seçildi

8 Şubat 1935: Türkiye Büyük Millet Meclisi 5 Dönem seçimleri sonucunda 17 kadın milletvekili ilk kez meclise girdi, ara seçimlerde bu sayı 18'e ulaştı

1933: Sabiha Güreyman Türkiye'nin ilk kadın inşaat mühendisi olarak Yüksek Mühendis Mektebi'nden mezun oldu Güreyman ayrıca Fenerbahçe Spor Kulübü'nün ilk kadın voleybolcusudur

1935: İlk kadın doğum uzmanı Dr Pakize İzzet Tarzi kadın hastalıkları ve doğum alanında uzmanlık eğitimini tamamladı Tarzi, İstanbul Boğazı'nı yüzerek geçen ilk kadın unvanını da taşıyor

1936: Eskişehir Askeri Hava Okulu'ndan mezun olan Atatürk'ün manevi kızı Sabiha Gökçen dünyanın ilk kadın savaş pilotu oldu Gökçen ertesi yıl Dersim'in havadan bombalanmasına katılarak, dünyada sivil halkı bombalayan ilk kadın pilot ünvanını da kazandı

1947: Türk basınının ilk kadın foto muhabiri Eleni Küreman Associated Press Ajansı'nda gazeteciliğe başladı

1950: İlk kadın belediye başkanı (Müfide İlhan) Mersin'den seçildi

1954: Prof Dr Nüzhet Toydemir Gökdoğan İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi dekanlığına seçilerek ilk kadın dekan oldu Gökdoğan Fen Fakültesi'nin Astronomi Enstitüsü'ne tayin edilen ilk Türk doçenti olmuştu

1957: Türk ordusunun ilk kadın doktor subayı Dr Sema Aran teğmen rütbesiyle göreve başladı

1971: İlk kadın bakan Dr Türkan Akyol atandı Akyol aynı zamanda ilk kadın rektördü

1981: Türkiye' nin ilk kadın eksperi Diler Cesur

1991: Başbakan Mesut Yılmaz'ın girişimleriyle ilk kadın vali Lale Aytaman Muğla İl'ine atandı

1993: Alev Kılıçkeser Hottin, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sivil Havacılık Yüksek Okulu Pilotaj Bölümü’nden mezun olarak ticari havayollarındaki ilk Türk kadın pilot oldu

25 Haziran 1993: Türkiye'nin ilk kadın başbakanı Tansu Çiller hükümeti kurdu

1996: İlk kadın deniz subayları Deniz Harp Okulu'ndan mezun oldu

2001: Denizli Belediye Başkanı Ali Aygören tarafından işe alınan Fatma Kasapoğlu Türkiye'nin ilk kadın belediye otobüsü şoförü oldu

2002: İlk kadın Adalet Bakanı Prof Aysel Çelikel göreve atandı

2003: Nükhet Hotar Merkez Yürütme Kurulu'na getirilen ilk kadın üye oldu

30 Ağustos 2004: Kıdemli üsteğmen Songül Yakut Türkiye'nin ilk kadın ilçe jandarma komutanı olarak görevine başladı

2005: Tülay Tuğcu Anayasa Mahkemesi'nin ilk kadın başkanı seçildi ve dolayısıyla Yüce Divan'ın da ilk kadın başkanı oldu

2006: Dünyanın en yüksek noktası Everest'te zirveye tırmanan ilk Türk kadın dağcı Eylem Elif Maviş oldu

2007: Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği'nin (TÜSİAD) ilk kadın başkanı Arzuhan Doğan Yalçındağ oldu

[size="2"]

Türk kadını, yasal haklarından çok önce kendi alanında ‘‘ilk’’lere imza atıyordu Sanat ve bilim alanında çok büyük başarılar elde ediyor, birçok açıdan erkekleri geçiyordu

İşte Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki ilk kadınlar:

İlk alfabenin yazarı: Melahat Uğurkan
İlk avukat: Süreyya Ağaoğlu
İlk bakan: ProfDr Türkân Akyol
İlk başbakan: ProfDr Tansu Çiller
İlk belediye başkanı: Müfide İlhan
İlk danıştay başkanı: Füruzan İkincioğulları
İlk danıştay üyesi: Şükran Esmerer
İlk diş hekimi: Ferdane Bozdoğan Erberk
İlk doktor: Safiye Ali
İlk eczacı: Rukiye Kanat Arran
İlk emniyet müdürü: Feriha Sanerk
İlk büyükelçi: Filiz Dinçmen
İlk heykeltraş: Sabiha Bengütax
İlk pilot: Sabiha Gökçen
İlk hakim: Suat Berk
İlk hemşire: Esma Deniz
İlk hesap uzmanı: Müşerref Çallılar, Güzide Amark
İlk hazine genel müdürü: Aysel Öymen
İlk hukukçu: Beraat Zeki Üngör
İlk jet pilotu: Leman Altınçekiç
İlk karakol amiri: Nevlan Kulak
İlk kaymakam: Özlem Bozkurt
İlk kimyacı: Remziye Hisar
İlk makinist: Seher Aytaç
İlk milli eğitim müdürü: Güler Karakülah
İlk dünya güzeli: Keriman Halis
İlk milli maç hakemi: Lale Orta
İlk muhtar: Gül Esin
İlk müzeci: Seniha Sami
İlk orman mühendisi: Binnaz Zehra Sert
İlk otomobil yarışçısı: Samiye Markaya
İlk petrol mühendisi: Halide UTürktan
İlk polis memuru: Betül Diker
İlk opera sanatçısı: Semiha Berksoy
İlk profesör: DrFazıla Şevket Giz
İlk radyo spikeri: Emel Gazimihal
İlk savcı: Tüzünkan Koçhisaroğlu
İlk sayıştay üyesi: Ferhunisa Etmen
İlk senatör ve elçi: Adile Ayda
İlk sendika başkanı: Dervişe Koç
İlk subay: Ülkü Sema Toksöz
İlk TBMM başvekili: Neriman Neftçi
İlk vali: Lale Aytaman
İlk Türkiye güzeli: Feriha Tevfik
İlk TV spikeri: Nuran Devres
İlk veteriner: Sabire Aydemir
İlk yargıtay üyesi: Melahat Ruacan
İlk yüksek mahkeme başkanı: Firdevs Menteşe
İlk yüksek mimar: Münevver Gözeler
İlk yüksek mühendis: Sabiha Ecebilge