Aşkın Değişim Yılları - Mutlaka Okuyun

Altan Öymen'in "Değişim Yılları"nı (Doğan, 2004) okuyorum

Alışıldık bir otobiyografiden çok, büyük emekle kotarılmış bir resimli tarih ansiklopedisi gibi Türkiye'nin 40'lı, 50'li yıllarını merak edenler için tam bir başvuru kitabı

Bir "gazete - kitap" mantığıyla hazırlandığı için, siyasetten dış politikaya, spordan magazine kadar gündelik hayatın her boyutunu kendi deneyimleriyle anlatıyor Altan Ağabey

Büyük samimiyetle, rengarenk ayrıntılarla, tatlı tatlı anlatıyor

* * *

Kitap, Öymen'in ilk gençlik yıllarıyla başlıyor

Henüz "flört" lafı dile girmemiş Erkekle kızın "yakın arkadaşlığı"nı anlatmak için "konuşmak" sözcüğü kullanılıyor

"Ahmet'le Ayşe konuşuyor"

"Mehmet'le Fatma konuşurken yakalanmışlar" gibi

"Çünkü kızların bakirelik meselesi önemliydi ve onu korumaları gerekliydi" diyor Öymen

Kitabı okurken onun ergenliğinden bizimkine pek bir şey değişmediğini fark ettim

Demek o "denetim çemberi" 40'lardan 70'lere dek sürmüş

Evet, biz de "konuşurduk"

Gizlice, sessizce, tenhada ve daima konuşurduk

"Aşk"ı, "özgürlük" diye tercüme eden Avrupa'nın cıvıltısı henüz okul duvarlarına vurmamıştı

Bekaret, "kutsal emanet" vasfını yitirmemişti

Anneler, Türk filmleriyle ve şahsi tecrübeyle edinilmiş bir bilgiyle kızlarının kulağına "İffetini korursan iyi kısmet bulursun" öğüdünü fısıldardı

Hayat borsasında en çok iffetle tahsilin prim yapacağına dair umutlarını henüz yitirmemişlerdi

* * *

O yüzden biz etsek etsek "arkadaşlık" teklif edebilirdik

Magazincilere yakalanan şöhretlerin geleneksel savunması "sadece arkadaşız", ola ki o günlerden kalmadır

Biz gerçekten "sadece arkadaş"tık

Dönemin simge şarkısında Melike Demirağ, "Bir bakarsın volkan olmuş yanmışsın arkadaş" diye özetlerdi durumu

Lise koridorlarında "Konuştuğun biri var mı" sorusu bir ağız yoklama alametiydi İzleyen cümle genelde "okul çıkışı beraber yürümek" teklifi olurdu

"Aşk" dediğin de konuşarak yürümekten ibaretti zaten

O yüzden Alpay "Eylülde gel, okul yoluna" dedi mi, herkes yola koyulurdu

Yegane buluşma ve karanlıkta baş başa kalma mekanı olan sinema salonları porno salgını yüzünden kızlara kapandığından, mekansızlık sorunu had safhadaydı

Okul bahçeleri aşka tahammülsüzdü

Park izbelerinde, tek gözle bekçi gözleyerek öpüşülürdü; "densizlik"ten değil, "yersizlik"ten

* * *

Sonraları "çıkmak" icat oldu

Cumhuriyet'in çikita muz yiyebilen ilk nesli, yarı İngilizce konuşan başbakanlarına özenerek "go out"u "çıkmak" diye tercüme etmişti

Malum soru, "Çıktığın biri var mı"ya dönüşmüştü

Daha önceleri ("sadece arkadaş"ken yani) pek çıkamazdınız Çünkü "çıkmak" için, (Amerikan filmlerindeki gibi) önce kızın evine "girmek", babasından izin almak, eve bırakırken de kapı önünde dudağına öpücük kondurmak gerekirdi

Biz daha içeri girememiştik ki, "çık"abilelim

* * *

Sonra bir gün Semiha Yankı "Sevmek bir ömür sürer, sevişmek bir dakika" diyerek yeni çağı müjdeledi

Bir dakika mı?

Hepimizin yanağını al bastı

Geçen 10 yıl içinde anneler, kızlarının iffet ve tahsil sayesinde hayırlı kısmet bulabileceğine dair umutlarını yitirmişlerdi galiba

Dil bilen ve patronuyla gezilere de "çıkabilen", "prezentabl asistan"lar daha çabuk iş bulup daha iyi para kazanabiliyordu

"Konuşma" böylece "çıkma" evresinden "sevişme" devresine terfi etti

Çok değil 10 yıl sonra da "Yakalarsam muck muck"a dönüştü

Altan Ağabey'in - bizim kuşağa denk gelecek - bir sonraki kitabını sabırsızlıkla bekliyorum