Çenesizler

Omurgalıların çenesizler (Agnatha) sınıfının yuvarlakağızlılar altsınıfından (Cyclostomata) suda yaşayan bir hayvan
Çenesizler, omurgalıların balıklardan daha eski olan ve çoğunlukla bunlarla karıştırılabilen bir sınıfını oluşturur Anatomi açısından, başlıca özellikleri çenelerinin bulunmamasıdır Adları da söz konusu özellikten kaynaklanır; gene aynı özellikten dolayı, çeneleri olan ve çeneliağızlılar/Gnathostomata) adı altında toplanan bütün öbür omurgalılardan ayrılırlar Çenesizler çok sayıda fosil ve günümüzde yaşayan Myxine lere ve taşemenlere ait on kadar türle temsil edilirler Avrupa sularında taşemenlerden üç tür bir arada bulunur: 50 sm boyunda olabilen ırmak taşemeni (Lampetra fiuviatilis); boyu 20 sm'ye erişebilen küçük dere taşemeni (Lampetra planeti); boyu 1 m'ye ulaşabilen deniz taşemeni (Petromyzon matinus)

EN ESKİ ZIRHLI OMURGALILAR
Fosil çenesizler [ya da paleontoloji uzmanlarının adlandırdıkları gibi Ostracoderma'lar) bilinen omurgalıların en eskileridir Balık biçiminde ama kalın kemiksi plakalarla örtülü olan bedenleriyle hemen tanınırlar Kemiksi plakalardan oluşmuş zırhlarıyla eskiden yalnızca kuyruğu serbest bırakacak biçimde korunmuş olan bu balığa benzer canlılar, 300 milyon yüdan daha uzun bir süre önce, Birinci Zaman'ın deniz ve göllerinde çoğalmışlardır; Balıklar gelişirken, Ostracoderma lar azalmış ve zamanla tümüyle ortadan kalkmışlardır Bu fosil türlerin yaşam biçimleri kesin olarak bilinmez, ama kemik artıklarının incelenmesi, çenelerinin bulunmadığnı ve günümüzde yaşayan, çenesiz olan ama zırhları bulunmayan taşemenlerie aynı sınıfa, yani çenesizler sınıfına ait olduklarım göstermiştir,

TAŞEMENLERİN YAŞAM BİÇİMLERİ
Bir taşemenin gözlerinin arkasında, her iki yanda, solungaç kapağıyla örtülü olmayan, bir dizi solungaç deliği vardır Çenesiz omurgalılar olan taşemenler besinlerini ne ısırabilir ne deyakalayabilirler, ama beslenebilmek için dairesel bir 3ğlZ açıklıkları vardır Taşemenlerin büyük yumurtalarından çıkan ve ammocoetes olarak adlandırılan kurtçukları suyu süzerek beslenirler Küçük besin parçaları ağızda salgılanan müküse yapışır ve daha sonra tümü birden yutulur Başkalaşım geçirdikten sonra, bir yılan-baiığı görünümündeki erişkin (erişkin hale geçtikten sonra hiç besin almayan ve üredikten sonra ölen bir tür dışında] yeni bir beslenme biçimi benimser Öbür türlerde sindirim borusunun boynuzsu ve sivri dişlerle bezenmiş çekmen biçiminde bir açıklığı vardır Bu taşemenler, bir balığa yapışırlar, törpü gibi olan dudaklarının kasılmasıyla hayvanın etlerini koparırlar ve bu koparılmış etleri azar azar içlerine çekerler, bu arada taşemen kurbanına yapışık kalır ve balık bir iskelet haline gelinceye kadar tümüyle onun bedenine gömülür Göçmen hayvanlar olan taşemenler, akarsularda yumurtlarlar Kurtçuklar ırmak boyunca denize doğru ilerlerler Başkalaşım haliçlerde olur Çoğu denize göçer ve daha sonra da yumurtlamak üzere yeniden tatlı sulara dönerler
Taşemenlerin yakın akrabaları sayılan ve ağız açıklıkları daha az belirgin olan Myxine ler bütün yaşamları boyunca denizde kalırlar, yumurtalarım okyanusların ve Akdeniz'in sakin bir bölgesinde, temiz ve kayalık olmayan bir yere bırakırlar Taşemenlerin denizlerdeki yaşamının birçok bilinmeyen yanları vardır Çünkü her şey çoğu kez çok derinlerde olup biter