Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Canlıları Nasıl Etkiler? Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Nedir?

Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Canlıları Nasıl Etkiler? Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Nedir?
Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Canlıları Nasıl Etkiler? Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Nedir?
Kanser süreci
Kanser vücudun belirli organ ve bölgelerini etkileyen 200’den fazla hastalığı tanımlamak için kullanılan geniş bir terimdir Buna rağmen tüm kanser türleri hasarlı tek bir hücre ile başlamaktadır Kanserin biyolojisi detaylı olarak henüz tam anlaşılamamış olsa da, kanser süreci ile ilgili bilgilerimiz gün geçtikçe daha da artmaktadır
Kanser nasıl gelişir? Vücutlarımız karsinojenler ortaya çıktığında henüz bize zarar vermeden önce onları yok etmek üzere dizayn edilmiştir Fakat bazen karsinojenler tespit edilemeyerek kontrolden kaçar ve hücre içinde aktive olur, her hücrenin içinde bulunan genetik bilgileri içeren DNA yapısına zarar verir Hücre bir kez zarar görünce, bundan sonra vücudun kontrol fonksiyonlarına uymaz
Vücudun denetiminden çıkan hücre, kontrolsüz olarak bölünmeye başlar Bir çok kanserde bu, diğer normal hücrelerin yerini işgal eden ve fonksiyonlarını engelleyen bir kitle veya şişlik olarak karşımıza çıkar Bu tümör veya malign gelişim olarak bilinir ve “primer” olarak adlandırılır
Gelişim çevredeki sağlıklı dokulara doğru da devam edip, bundan kopan hücreler kan ve lenf sistemi yoluyla vücudun diğer yerlerine yayılabilir (metastaz) Sonuçta ortaya çıkan bu yeni tümörlere “sekonder” veya “metastaz” adı verilir Doktorlar bunları genellikle “met” olarak ifade ederler
Tümör: yeni gelişen hücrelerce oluşturulan doku kitlesi Malign tümörler kanser olarak adlandırılır ve kontrolsüz hücre bölünmesiyle ortaya çıkarlar

HÜCRE BÖLÜNMESİ
Hücreler bölünerek çoğalırHacim-Yüzey, stoplazma-çekirdek oranının bozulması bölünmenin nedenlerindendirKontrolsüz hücre bölünmesine kanserli dokularda rastlanır Hücre bölünmesi sırasında interfaz ve bölünme olmak üzere iki evre görülür
İnterfaz(Hazırlık Evresi): Bölünme öncesinde görülür ATP sentezi, replikasyon protein sentezi ve :-):-):-):-)olik faliyetlerde artış gözlenir
Bölünme: İki şekilde gözlenira-çekirdek bölünmesi(karyokinez) b-sitaplozma bölünmesi(sitokinez) Genel olarak mitoz ve mayoz olarak gerçekleşir
Mitoz Bölünme: Vücut eşey ana hücrelerinde görülür Kromozom sayısı değişmez Bölünme sonucunda aynı özellikle iki yavru meydana gelir Kalıtsal devamlılığı sağlar Homolog kromozomlar ayrılmaz(kromatitler ayrılır) Sinapsis, tetrat, kiazma ve krossing-over görülmez Çok hücrelilerde büyüme ve rejenerasyonu sağlarken tek hücrelilerde üremeyi sağlar
Mayoz Bölünme: Eşey bezlerinde(gonat) eşey hücrelerinin oluşumu sırasında görülür Kromozom sayısı yarıya iner, bölünme sonucunda n kromozomlu 4 hücre oluşur Oluşan hücrelerde kalıtsal farklılık vardır Sinapsis, tetrat, kiazma ve krossing-over görülür Aynı türlerde ***den ***e kromozom sayısını sabit tutar
Mitoz Bölünme Evreleri:
1Profaz: Kromatitten kromozomler oluşur Kromatitler sentromer ile birbirine bağlanır Kromozomlar eşlenir Çekirdekçik ve çekirdek zarı erir, iğ iplikleri oluşur
2Metefaz: Kromozomlar ekvator düzlemine dizilrler
3Anafaz: Kromatitler iğ iplikleri ile birbirinden ayrılarak kutuplara doğru çekilirler
4Telofaz: Kromozomlar tekrar kromotin ağını oluştururlar İğ iplikleri kaybolur Oluşan çerdikler etrafında çekirdek zarı oluşur Böylece karyokinez tamamlanır
Sitokinez ise hayvan hücresinde boğumlanarak, bitki hücresinde orta lamel oluşarak tamamlanır
Mitozun`un Biyolojik Önemi
1Hücre sayısını çoğaltmak
2Kromozom sayısını sabit tutma
3Genetik bilginin her bir yavru çekirdeğe aktarılmasını garantiler
Mayoz Bölünme Evreleri
I ve II Mayoz olarak incelenir Bölünme safhaları aynı mitozdaki gibidir, bu safhalar farklı olarak iki kez gerçekleşir
*Mayoz I de homolog kromozomlar, mayoz II de kromatidler ayrılır
*Profaz 1 de krossing-over olur
Mayoz`un Profaz I Safasındaki Olaylar
1Sinaps Homolog kromozomların yan yana gelmesidir
2Tetrat: Sinapsis durumunda 4 kromatitin meydana getirdiği yapıdır 1 tetrat = 2 kromozom = 4 kromatit
3Krossing-over: Sinapsis sıransında homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında temas yerlerinde (kiazma) gerçekleşen parça değişimidir Bu yeni gen kombinasyonlarına sebep olduğundan canlı çeşitliliğine yol açar

Bölünmenin üç türü

Hücre bölünmesi, tek hücreli canlıların çoğalması, çok hücreli canlıların büyümesi, erkek ve dişi eşey hücrelerinin meydana gelmesi için gerekli biyolojik olaydır Bir hücrenin bölünebilmesi için belirli bir büyüklüğe ulaşması ve nükleik asitlere sahip olması gerekmektedir Canlılar dünyasında, Amitoz (Amitozis)
Mitoz (Mitozis)
Mayoz (Meiosis) olmak üzere üç farklı tip bölünme vardır Tek hücreli canlılarda bölünme genellikle amitoz, çok hücrelilerde ise mitoz ve mayoz ile görülür

Amitoz

Genellikle tekhücrelilerde görülen bu bölünmeyle o türe ait birey sayısı artar Amitoz bölünme yapan hücrelerin önce çekirdeği uzar, çekirdeğin uzamasıyla çekirdekçik de uzayıp boğumlanarak ikiye ayrılır Bunu sitoplazma bölünmesi takip ederek, bir hücreden iki yeni yavru oluşacak şekilde bölünme gerçekleşir Amitozda çekirdek zarı kaybolmaz, kromozomlar belirmez, sentriyoller iğ iplikleri oluşmaz

Tekhücreliler dışında bazı özel hallerde yüksek yapılı organizma hücrelerinde de amitoz görülebilir Bu durumda çoğu kez hücreler ölüme mahkum olur, çünkü tekrar mitoz bölünme yapamazlar Amitoz bölünme bu organizmalarda bazen açlık nedeniyle dejenere olan hücrelerde, bazı yaşlı kıkırdak hücrelerinde, ayrıca hızla çoğalan kuş embriyosunun blastoderm hücrelerinde görülebilir Gametlerde genellikle amitoz bölünme görülmez Mitoz

Zigot oluştuktan sonra başlayan mitoz bölünme, organizma belli bir büyüklüğe erişinceye kadar çoğu soma hücresinde (ör sinir hücrelerinde bölünme yoktur) ve bazı hücrelerde ( kemik iliği vb) hayat boyu devam eder Mitozda her hücrenin çekirdeğinde kromozomlar kendini eşler Eşler, ana hücrenin bölünmesiyle oluşan iki yavru hücreye verilir Böylece ana hücreye benzeyen, diploid sayıda (2n) kromozomlu iki yavru hücre meydana gelir Mitoz da çekirdek bölünmesi ''karyokinez'', sitoplazma bölünmesi ''sitokinez'' olarak tanımlanır Karyokinez başlangıçta ''interfaz'' ve sonrasında gerçek bölünme evreleri olan ''profaz'', ''metafaz'', ''anafaz'' ve ''telofaz'' olarak görülür Mayoz

Eşeyli olarak çoğalan canlılarda zigotu oluşturacak gamet hücrelerinin yapılması ( gametogenez) mayoz ile gerçekleşirüreme ana hücrelerinde kromozom sayısının yarıya inmesi olayı ''mayoz'' ile gerçekleşirSonuçta oluşan hücrelere üreme hücresi (gamet) denir Mayoz bölünme I ve II mayoz bölünme şeklinde olup, bunların her biri aslında birbirini izleyen iki bölünmeden ibarettir Imayoz bölünme diploid kromozomlu ana hücreden kromozom sayıları yarı yarıya, yani haploid duruma inmiş ( redüksiyon) iki yavru hücre meydana gelir Fakat I mayoz sonunda henüz kromozomdaki kromatidler tam olarak ayrılmamıştır II mayozda kromozomlar tam olarak uzunlamasına bölünür ve kromatidler ayrılarak yavru hücreler gider, böylece bölünme tamamlanmış olur Mayoz bölünmedeki ''interfaz'' evresi (G1,S,G2) Imayozun başında geçer, II mayozda tekrarlanmaz I mayoz; ''profaz I'', ''metafaz I'', ''anafaz I'', ''telofaz I'' evrelerinden sonra sitoplazma bölünmesi (sitokinez)gerçekleşir; II mayoz; ''profaz II'', ''metafaz II'', ''anafaz II'', ''telofaz II'' evrelerinden oluşur