Toplumsal Gelişmenin Unsurları

TOPLUMSAL GELİŞMENİN UNSURLARI

1- Ekonomik Büyüme
Bir ülkedeki bir yıl boyunca yapılan ekonomik faaliyetlerden elde edilen gelir miktarının ülkede yaşayan tüm insanların sayısına bölünmesi, kişi başına düşen milli geliri gösterir Milli gelirin artması o toplumdaki ekonomik refahın göstergesidir Ekonomik refah, beraberinde toplumsal refahı getirir Toplum yaşamında refah seviyesinin artması sayesinde girişimciler ellerindeki birikimi yatırıma dönüştürür Böylelikle daha fazla işgücüne ihtiyaç duyulur İşgücüne ihtiyacın artması ücretleri iyileştirir Bununla birlikte üretim artar ve dış ticaret gelişir Böylesi bir tablo ekonominin büyümesi demektir


2- Orta Tabaka Genişlemesi
Sanayileşmiş ülkelerde orta tabakada bulunan insanların sayısı oldukça fazladır Bunun temel nedeni, sanayileşmiş ülkelerin vergi politikasının kişilerin kazançları ölçüsünde değişmesidir Bu şekilde ülke bir yandan zenginleşirken bir yandan da orta tabakadaki insanların sayısını arttırmış olur


3- Toplumsal Bütünleşme
Bir toplumu oluşturan tüm unsurların (gruplar, kurumlar ve sınıflar) arasındaki bütünleşme oranı, o toplumun gelişmişliğini gösteren önemli bir unsurdur Sınıflar arasında ancak uçurum yoksa bir bütünleşme sağlanabilir Bu nedenle gelişmemiş toplumlarda, gelişmiş toplumlarda yaşanan bütünleşmeye rastlanmaz


Toplumsal Çözülme:
Bir toplumda maddi ve manevi kültür elemanlarının birbirleri arasında dengesizlik oluşmasına toplumsal çözülme denir Toplum yaşamını düzenleyen normlar (kurallar), insanlar arasındaki ilişkileri düzenler ve sağlıklı bir toplum yapısının korunmasını sağlar Ancak insanların toplum normlarından sapmalar göstermeye başlaması toplumsal çözülmenin göstergesidir
Toplumsal çözülmenin en önemli nedenleri; iş bölümü yetersizliği, insanların örgütlenmesi önünde engeller olması, toplumun demokratik kurumlarının zayıflaması ve milli birlik bilincinin zayıflaması olarak gösterilebilir


ÖRNEK :

Kaplumbağa çorbası bir Fransız için ziyafetin görkemli girişini oluştururken, bir Türk bunu soğuk bir şaka olarak algılar Domuz pirzolasını zevkle yiyen bir Alman karşısında Türk’ün pek de ağzı sulanmaz, hatta yüzü değişir Kurbağa bacağını iştahla ısıran bir İtalyan’ın karşısında bir Türk şaşkınlıkla karışık tiksinme tepkisi gösterebilir
Bu parçada sözü edilen durumlar, aşağıdakilerden hangisine örnektir?

A) Kültürel çözülme
B) Kültürel değişme
C) Kültürel gelişme
D) Kültürel farklılık
E) Kültürel çatışma

(1995/ÖYS)


Çözüm :
Paragrafta anlatılan durum, insanların beğenilerinin toplumdan topluma farklılık gösterebildiğine dair iyi bir örnektir Toplumların beğenileri, bulunulan coğrafyaya, kültüre ve inançlara göre değişebilmektedir Toplumların genel bir zevk eğilimleri vardır Bu şekilde insanlar kendi bireysel beğenilerini toplumun genel eğilimine göre şekillendirebilmektedir
Bundan dolayı yanıt: D’ dir


ÖRNEK :

Aşağıdakilerden hangisi “toplumsal çözülme” kavramını açıklar?

A) Yerleşik kurallardan farklı, yeni kuralların oluşması
B) Bireylerin birbirlerinin çıkarlarını sınırlamaya çalışması
C) Toplumsal kurallara karşı kayıtsızlığın yaygınlaşması
D) Farklı değerlere sahip bireylerin bir arada yaşaması
E) Geçici olarak eski toplumsal düzene dönülmesi

(1991/ÖYS)

Çözüm :
Toplumlarda, değişik eğilimdeki insanların sağlıklı bir biçimde bir arada olmasını sağlayan bir çok etken vardır İşte toplumsal normlar da bunlardan bir tanesidir Normlar, insanları bir çerçeve içerisinde bir araya getirmekte ve herkesten, belirtilen kurallara uygun davranmasını beklemektedir Kişilerin topluma bağlılıkları, bu kurallara uyumluluklarına bakılarak değerlendirilebilmektedir
Toplumda bir arada yaşamak konusunda sorunlar varsa, bu durum kendisini, insanların bu kuralları dikkate almaması şeklinde kendisini gösterebilir
Bu nedenle cevap: C’ dir


C NÜFUS ve KENTLEŞME

1- Nüfus
Bir ülkede yaşayan bireylerin tümünün oluşturduğu kitleye kısaca nüfus denir Nüfus hareketlerini, yapısını, hacmini ve niteliklerini inceleyen bilime "demografya" denir Bir ülkede nüfus yapısı ile kalkınma arasında doğru orantılı bir ilişki vardır

2- Nüfus ile İlgili Temel Kavramlar

• Nüfus Hacmi: Bir ülkedeki nüfusun sayısal ifadesidir Nüfusu sayısal olarak büyük olan ülkelerde, nüfus hacmi de yüksek olur

• Nüfus Yoğunluğu: Bir ülkede kilometrekareye düşen kişi sayısıdır Toprağa oranla nüfusu az olan ülkelerde nüfus yoğunluğu az olur

• Nüfus Hareketleri: Nüfus hacmindeki değişikliklere denir Modern toplumlarda karşılaşılan en önemli sorunlardan biri de göçtür Modernleşme sürecine giren toplumlarda ekonomik ve kültürel yaşamın dinamikleri şehirlerde yoğunlaştığı için köyden kentlere büyük göçler yaşanmıştır ve hala yaşanmaktadır
Az gelişmiş ülkelerdeki kentleşme, nüfus hareketlerine bağlı olarak gelişirken, gelişmiş toplumlarda ekonomik gelişmeye bağlı olarak gerçekleşir

Köyden Kente Göçün Nedenleri
• Tarıma teknolojinin girmesi
• Sağlık hizmetlerindeki iyileşme ve nüfus artışı
• İşsizlik
• Kentlerin ekonomik ve kültürel olarak çekiciliği

Köyden Kente Göçün Sonuçları
• Gecekondulaşma ve çarpık kentleşme söz konusudur
• Çekirdek aile sayısı artmıştır
• Sağlık, eğitim, alt yapı sorunları ortaya çıkmıştır
• Ekonomi ve sanayi canlanmış, ulusal gelirler artmıştır


ÖRNEK :

Japonya önceleri, klan topluluklarından oluşan bir devletti Kore ve Çin, kültür ve uygarlık bakımından Japonya’dan çok daha ilerideydi Japonya’da rağbet gören Çinli ve Koreli ustalar, uygarlığı bu ülkeye taşıdılar İpek böcekçiliği, silah ve metal yapımı ile ilgili bilgilerin yanı sıra Çin yazısı, Budizm ve Konfüçyüs felsefesi de bu yolla Japonya’ya girdi İşte bunlar, Japon toplumunun geleceğini etkiledi
Bu parçada, bir toplumun gelişmesinde rol oynayan öğelerden hangisi üzerinde durulmuştur?

A) Dış dünyaya ve yeniliklere açık olma
B) Kalkınmada teknik gelişmeye önem verme
C) Toplumun beklentilerini karşılama
D) Toplumu dengede tutacak bir kültüre sahip olma
E) Bireyler arasında dayanışma sağlama

(1997/ÖYS)

Çözüm :
Toplumsal yaşamın çeşitli biçimleri vardır Bu biçimler, toplumun kurulduğu coğrafyanın özelliklerinden, toplumu oluşturan insanların örgütleniş biçimlerinden, inançlarından, kültürlerinden… etkilenir Klan topluluklarından oluşan bir devlet yapısının önemli bir özelliği, devletin sülaleler arasında dengeli bir işleyiş tutturmaya çalışmasıdır Ancak yine de her sülale, kendisine özgü bir yaşam tarzına sahip olabilmektedir
Paragrafta anlatılan durum, Japonya ile Kore ve Çin arasında bir karşılaştırma yapmaktadır Buna göre ilk olarak teknoloji ve uygarlık bakımından daha ilkel olarak gözüken Japonya, Koreli ve Çinli ustaların Japonya’da çalışmasına izin vererek, aslında yeniliğe ve dış dünyaya kucak açmıştır Bu ise Japonya’yı diğer Ülkerlerin düzeyine taşımıştır
Buna göre yanıt: A’ dır

1 Aşağıdakilerden hangisi azgelişmişliği belirleyen ölçütlerden değildir?

A) Doğum ve ölüm oranlarının yüksek olması
B) Okur – yazar oranının düşük olması
C) Uluslaşma oluşumunun tamamlanmış olması
D) Üretimde daha çok insan ve hayvan gücü kullanılması
E) Kişi başına düşen ulusal gelirin düşük olması

(1977)



2 Köyden kente göçün en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tarımsal ürün fiyatlarının sanayi ürün fiyatlarına göre düşük olması
B) Sanayileşme ve makineli tarımın gelişmesi
C) Sağlık ve eğitim gibi hizmet yatırımlarının kentlerde yoğunlaşması
D) Kitle iletişim (haberleşme) araçlarının yaygınlaşması
E) Ulaşım ve taşımacılığın kolaylaşması

(1977)



3 Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye’deki kentleşme olgusunun bir özelliğidir?

A) Kentlere göçün temel nedeninin toprak anlaşmazlıkları ve kan davaları olması
B) Kentlerin ticari ve siyasi merkezler olmaktan çıkması
C) Kentleşme hızının sanayileşme hızından yüksek olması
D) Çevre denetiminin zayıflamasıyla göç edenler arasında suça yönelmenin azalması
E) Göç edenlerin kısa zamanda kent yaşamına uyum sağlayabilmesi

(1979)



4 “Kültür, toplumsal etkileşimin ürünüdür”
“Kültür, çevremizin insan eseri olan kısmıdır”
Yukarıdaki tanımların her ikisinde de kültürün hangi özelliği üzerinde durulmuştur?

A) Toplumlar arasındaki ilişkilerden etkilenme
B) Toplumdan topluma değişiklik gösterme
C) Toplumsal birliği sağlayıcı olma
D) İnsan tarafından yaratılmış olma
E) İnsan gereksinimlerine cevap verme

(1982/ÖSS)



5 “Çağımız toplumlarının bazılarında gözlemlenen değişme, tüm toplumsal öğelerde aynı zamanda ve hızda olmamaktadır Bu da, geleneksel ve çağdaş toplumsal yapıya ilişkin bazı özelliklerin bir arada bulunmasına yol açmaktadır Geçiş dönemindeki bu toplumlarda geleneksel değerler bir ölçüde anlamını yitirmiş Çağdaş değerler ise henüz tümüyle özümsenememiştir”
‘Kültürel çözülme olarak adlandırılan bu durumu, toplum nasıl bir yol izleyerek daha az bir sarsıntıyla geçirebilir?

A) Değişmeyi, yalnızca bilin ve teknoloji alanlarına sınırlayarak
B) Geleneksel değerleri, değişmelerin etkisinden koruyarak
C) Bir yenilik benimsenmeden, başka bir yenilik yapmayarak
D) Yeniliklerin tartışılmasını önleyerek
E) Farklı alanlardaki değişmeyi, dengeli ve uyumlu tutmaya çalışarak

(1982/ÖYS)



6 Aşağıdakilerden hangisi kültürün bir niteliği değildir?

A) Gelişmiş toplumlara özgü olma
B) Bir toplumda kuşaktan kuşağa aktarılma
C) Toplumdaki bireyleri birbirine yaklaştırma
D) Toplumların ayırt edici özelliği olma
E) Zamanla değişikliğe uğrayabilme

(1981/ÖYS)



7 “Kültürel öğeler, insanın biyolojik, psikolojik ve toplumsal nitelikteki temel gereksinimlerini gidermeye yöneliktir Psikoloji bilimi doyumla sonuçlanan davranışların giderek alışkanlığa dönüştüğünü göstermiştir Kültürel öğelerin de, zaman içinde varlıklarını sürdürebilmeleri bireylere sağladıkları doyumla açıklanabilir”
Bu görüşe dayanarak aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir?

A) Kültürü zenginleştirmek için bireylerde yeni gereksinimler yaratılmalıdır
B) Gereksinimleri karşılamada yetersiz olan kültürel öğeler zamanla varlığını yitirebilir
C) Bireylerin her türlü gereksinimlerinin karşılandığı toplumlarda kültürel gerileme başlar
D) Aynı gereksinim, değişik kültürlerde değişik yollarla karşılanmakta olabilir
E) Kültür alışverişi, gereksinimleri birbirinden farklı toplumlar arasında gerçekleşebilir

(1982/ÖSS)



8 Buhar makinesi James Watt'tan yüzyıl kadar önce icat edildiği halde bu makinenin sanayide kullanılması hemen gerçekleşmedi Çünkü XVll yüzyılda sanayi henüz gelişmemişti Sanayinin gelişmesini hazırlayıcı koşullar XVlll yüzyılda olgunlaştı Buhar makinesi de ancak bundan sonra sanayide kullanılmaya başlandı”
Bu bilgilere dayanarak, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

A) Yenilikler elverişli ortamlarda benimsenip yaygınlaşır
B) Yenilikler, toplumsal sorunlar yaratabilir
C) Olumsuz tepkiler, yeniliklerin yaygınlaşmasını önler
D) Teknolojik yenilikler, toplumsal yaşamı değiştirir
E) Yeniliğe açıklık bakımından toplumlar arasında fark vardır

(1983/ÖSS)



9 Geleneksel toplumlarda görülen geniş aile tipi endüstrileşme ile birlikte yerini çekirdek aile tipine bırakmaya başlamıştır
Bu gözlem, aşağıdakilerden hangisinin bir kanıtı olabilir?

A) Sosyal değişme
B) Sosyal dayanışma
C) Sosyal tabakalaşma
D) Sosyal etkileşim
E) Sosyal çözülme

(1984/ÖYS)



10 “Durkheim, toplumsal kuralların gücünün azalması veya yetersizliği sonucunda bireylerin davranışlarıyla değer sistemleri arasındaki uyumun bozulmasına ve toplumsal dayanışmanın zayıflamasına ‘kuralsızlık’ (anomi) adını vermektedir”
“Kuralsızlık”ın yaygınlaştığı bir toplumda aşağıdakilerden hangisinin görülmesi beklenmez?

A) Sorumluluk duygusunun zayıflaması
B) Toplumsal ilişkilerin biçim değiştirmesi
C) Toplumsal görüş ayrılıklarının azalması
D) Yönetime karşı güvenin sarsılması
E) Toplumsal değerlere bağlılığın azalması

(1985/ÖYS )



11 – Gece vakti tırnak kesmek uğursuzluk getirir
– Yatan çocuğun üstünden atlanırsa boyu kısa kalır
– Eşiğe oturanın rızkı kesilir
Batıl olduğu bilinse bile bu tür inançların toplumsal hayatta etkili olmaya devam etmesini sağlayan temel etken aşağıdakilerden hangisidir?

A) Toplumsal değişmeyi yönlendirmesi
B) İstenmeyen davranışları engellemesi
C) Açıklanamayan konulara ışık tutması
D) Düşünce ayrılıklarını gidermesi
E) Bireylere güven duygusu vermesi

(1989/ÖSS)



12 İlk daktilo makinesi 18 yüzyıl başında yapılmış, ancak yüz elli yıl kadar sonra yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır Oysa 19 yüzyılın sonlarında ilk denemeleri yapılan televizyon, hızla tüm toplum kesimlerine yayılmıştır
Bu örnek aşağıdaki genellemelerden hangisini destekler?

A) İnsan ihtiyaçları çeşitlenmiştir
B) Belli süre içinde gerçekleşen buluşların sayısı artmıştır
C) Bilimsel bilgi birikimi artmıştır
D) Buluştan, yaygın bir şekilde yararlanma süresi kısalmıştır
E) Üretimde, beklenmeyen ölçüde bir verim artışı olmuştur

(1986/ÖSS)



13 Asya bozkırlarında zaman zaman görülen kuraklığın yol açtığı göçler, katı bir hiyerarşiye ve güçlü geleneklere dayanan geniş aile yapısını ortaya çıkarmıştır İnsanları ayrı ayrı yerleşmeye zorlayan Norveç fiyortları ise bireyciliğe yol açmıştır
Bu görüşe dayanarak, aşağıdaki genellemelerden hangisine ulaşılabilir?

A) Doğa koşulları değişmese de toplumsal yapı zamanla değişir
B) Aile yapısı değiştikçe toplumsal yapı da değişir
C) Doğa koşulları toplumun yapısını etkiler
D) İnsanlar toplu halde yaşadıkları zaman, doğa üzerinde daha etkili olurlar
E) Toplumla doğa koşulları arasında ilişki kurmak zordur

(1987/ÖSS)



14 Uçak icat edildikten sonra hava ulaştırmacılığı gelişti Bu alanda ortaya çıkan sorunları çözümlemek, ilişkileri düzenlemek için yeni hukuk kuralları oluşturuldu
Bu durum, aşağıdaki genellemelerden hangisine bir örnek olabilir?

A) Hukuk kuralları ülkelere göre değişir
B) Hukuk sisteminin çağdaşlaştırılması toplumsal gelişmeyi hızlandırır
C) Hukuk kurallarının değişmesi zaman alır
D) Yeni sorunlar, hukuk sisteminde yeni düzenlemeler gerektirir
E) Yeni yaptırımlar hukuk kurallarını güçlendirir

(1987/ÖYS)



15 Kitle iletişim araçlarındaki gelişmeler, dünyanın ‘çeşitli bölgelerinde yaşayan, farklı kültürlere sahip insanların birbirleriyle tanışmasını ve karşılıklı anlayış içinde yakınlaşmalarını sağlamaktadır
Bu parçada, kitle iletişim araçlarının özellikle hangi işlevi üzerinde durulmaktadır?

A) Belirli bir kültürün etkisini yayma
B) Kültür birikimini kuşaktan kuşağa aktarma
C) Kişilerin ilgi alanlarını genişletme
D) Kültür alışverişini kolaylaştırma
E) İnsanlarda öğrenme merakı uyandırma

(1989/ÖSS)



16 Son arkeolojik bulgular, tarım devriminin Ortadoğu, Çin Hindi, Orta ve Güney Amerika’da büyük ırmakların kıyısında, birbirinden bağımsız olarak başladığını göstermiştir Oysa daha önceleri, tarım devriminin Mezopotamya’da başladığı ve suya atılan bir taşın halkaları gibi işleyerek ülkeden ülkeye geçtiği sanılıyordu
Buna göre, son arkeolojik bulgular aşağıdaki görüşlerden hangisinin yanlışlığını ortaya çıkarmıştır?

A) Benzer doğa koşulları benzer üretim biçimleri yaratır
B) Her yenilik tek bir kaynaktan doğup dünyaya yayılır
C) Her toplumun kültürü kendine özgüdür
D) Her toplum evrim basamaklarını farklı sürelerde geçer
E) Bireysel yaratıcılık uygarlığın gelişmesinde etkili olur

(1992/ÖSS)

17 “Ulusumuzun son yıllarda karşılaştığı yoğun olaylar, dönemimizin gençlerini eski dönemlerin yaşlıları kadar deneyim sahibi yaptı Gençlerimiz belki de büyüklerinden üç kat fazla olaya tanık oldukları için, onları kendi yaşlarından üç kat yaşlı sayabiliriz Gençlerimizin, geçirdikleri bu deneyimlerden yararlanıp ülkeye hizmet edeceklerine, dirençle ve inançla donanmış olarak görevlerini hakkıyla yerine getireceklerine inanıyorum”
Günümüz Türkçesine çevrilmiş olan bu sözleriyle Atatürk’ün Türk toplumuna vermek istediği temel mesaj aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ulusa düşen ilk iş, gençlerin kendilerine güvenmelerini sağlamaktır
B) Gençlere, ulusal tarih çok iyi öğretilmelidir
C) Gençlere güvenilmeli ve ülke kalkınmasında görevler verilmelidir
D) Toplumsal sorunların çözümünde geleneksel yöntemlere başvurulmalıdır
E) Deneyimli büyükler gençlere yol göstermelidir

(1993/ÖSS )



18 Gerçeklerin durmadan değiştiği, değişmeyen toplumsal düzen ve düzenlemelerden söz edilemeyeceği bir dünyada yaşıyoruz Kurumları, kuralları, inanç ve kanıları kutsal, dokunulmaz ve değişmez şeyler saymak artık mümkün değildir Bu nedenle toplumda tek değişmez kural, her yurttaşı eğitmek ve onların yaşamın her yönünü özgürce tartışabilecekleri bir ortam sağlamak olmalıdır
Buna göre, günümüz toplumunun gerektirdiği niteliklerde insanlar yetiştirebilmek için, Atatürk’ün aşağıdaki sözlerinden hangisinin toplumda ilke olarak benimsenip uygulanması gerekir?

A) Yurtta sulh, cihanda sulh
B) Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür
C) Denebilir ki, hiçbir şeye muhtaç değiliz, yalnız tek bir şeye çok ihtiyacımız vardır: Çalışkan olmak
D) Cumhuriyet, fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür nesiller ister
E) Hayatta en hakiki mürşit ilimdir

(1993/ÖYS)



19 Sanayileşmiş toplumlarda, kadınların statü ve rollerinde, ev dışında çalışmaya başlamalarıyla birlikte önemli değişmeler olmuştur Kadınlar bir yandan toplumda erkeklere özgü kabul edilen, iş, statü ve rollere sahip olurken, diğer yandan ailede alınan kararlara da aktif olarak katılmakta, ev işlerinde ve çocuk bakımında babanın da sorumluluk almasını istemektedirler Bu durum erkek egemenliğinin giderek azalmasına yol açmaktadır
Sanayileşmeyle birlikte ailenin otorite yapısında görülen bu değişmenin temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kadının ekonomik bağımsızlık kazanması
B) Ailenin, bazı görevlerini diğer kurumlara devretmesi
C) Eşlerin benzer sosyokültürel etkinliklere yönelmeleri
D) Kadının daha az çocuk sahibi olması
E) Eşler arasındaki duygusal bağın güçlenmesi

(1993/ÖYS)



20 Eskiden, aşıklar diyar diyar gezerek halkın dertlerinin duyurulmasına aracılık ederlerdi Kars yöresinden bir aşık, köyündeki yoksulluğu şiirlerine, türküsüne döküp diğer insanlara ulaştırırdı Bugün basın ve televizyon var Bu nedenle, ülkemizde aşık geleneği sona eriyor
Bu parçada, aşık geleneğinin son bulması aşağıdakilerden hangisine bağlanmaktadır?

A) Toplumsal gereksinimlere
B) Teknolojik değişmelere
C) İşbölümündeki farklılaşmalara
D) Bilgi birikimindeki çeşitlenmelere
E) Bireyler arası dayanışmanın azalmasına

(1997/ÖSS)



21 Aşağıda, bazı durumlar ve bunlarla ilgili atasözleri verilmiştir
— Acısı yeni olan birinin üzüntüsünü artıracak söz ya da davranışlardan kaçınmak gerektiğini belirtmek için “Açık yaraya tuz ekilmez” denir
— Yetersiz koşullarda yapılacak işin verimli olamayacağını anlatmak için “Ay ışığında ceviz silkelenmez” denir
— Bir işi sonuçlarıyla birlikte tekrar tekrar düşünüp, dikkatle planladıktan sonra yapmak gerektiğini anlatmak için “Dokuz ölç, bir biç” denir
Bunlar, atasözlerinin hangi işlevini örneklendirmektedir?

A) Toplumsal bir olayı değişik yönleriyle açıklama
B) Toplumda, önyargılı davranışların yaygınlaşmasını önleme
C) Toplumun deneyim ve gözlemlerini aktarma
D) Toplumdaki ortak özlemleri yansıtma
E) Toplumsal değerleri, günün koşullarına uygun hale getirme

(1995/ÖYS)



22 Salı gününün uğursuz olduğuna inanan bir kişi, perşembe günü düşmüş ve ayağını burkmuştur Kendisine “Salı gününe uğursuz derken, perşembe günü düşüp ayağını burktun” diyen yakınına; “Salı düşseydim ayağım burkulmakla kalmaz, kırılırdı“ cevabını vermiştir
Ayağını burkan kişinin bu cevabı aşağıdakilerden hangisini göstermektedir?

A) Bireyin farklı rollerinin birbiriyle çatışabileceği
B) Bireysel davranışların normlardan sapabileceğini
C) Bazı yerleşmiş inançların değişmeye dirençli olduğunu
D) Toplumsal rollerin statülere dayalı olduğunu
E) Her türlü davranışın öğrenme yoluyla kazanılabileceğini

(1996/ÖYS)



23 Havada bulut yok bu ne dumandır
Mahlede ölüm yok bu ne figandır
Şu Yemen elleri ne de yamandır
Ano Yemen’dir, gülü çemendir
Giden gelmiyor acep nedendir

Sözleriyle başlayan “Yemen Türküsü” sadece 5/8Iik basit bir melodi değildir Bu türkünün içinde Osmanlı toplumunun savaştan çektiği acılar, sevgiliye ve çocuklara duyulan özler yabancı bir ülkede ölümün acısı da vardır
Bu parçada, türkülere ait özelliklerin hangisi üzerinde durulmuştur?

A) Başka toplumların kültürel değerlerini etkilemesi
B) Halk diliyle söylenmiş olması
C) Geleneksel değerleri etkilemesi
D) Toplumsal ilişkilere yön vermesi
E) Duygu ve düşüncelerin iletilmesinde bir araç olması

(1996/ÖYS)



24 Otomobil icat edildikten sonra, trafik akışını sağlayacak yeterli genişlikte yollar yapılmasaydı, otomobil - yaya ilişkisini düzenleyecek kurallar konmasaydı belki de otomobil insanlar tarafından kabul görmeyecek, bu denli yaygınlaşmayacaktı

Buna göre, teknolojik gelişmelerin kabul görmesi aşağıdakilerden hangisine bağlıdır?

A) Çevrenin ve toplu yaşamın yeniliklerle uyumlu hale getirilmesine
B) Sorun yaratabilecek teknolojik değişmelerin engellenmesine
C) Çevrenin düzenlenmesinde ekonomik olanaklardan yararlanılmasına
D) Değişmeye neden olan etkenlerin açıklanmasına
E) Sorunların çözümünde önceki deneyimlerden yararlanılmasına

(1995/ÖYS)



25 Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin belirli kentlerinde görülen konut açığının temel nedenidir?

A) Nüfuslarının hızlı artması
B) Yerleşim alanlarının yetersiz olması
C) İnşaat sektörünün gelişmemiş olması
D) Çok katlı konutlara öncelik verilmesi
E) Yapıların iklim koşullarına uymaması

(1988/ÖSS)



26 Dünyamızda 6000 farklı dil konuşuluyor Dilbilimciler bu dillerden birçoğunun güvencede olmadığını, bunları konuşanların giderek azaldığını söylüyorlar Örneğin, en az 90 değişik dilin konuşulduğunu Etiyopya’da bugün, Ongota dilini yalnızca 90 kişi, Elmolo dilini 6 kişi konuşuyor Alaska’daki 20 dilden iki tanesi çocuklara öğretiliyor Bir veya iki kuşak sonra, bu dilleri konuşanlar kalmayınca, yüzyıllardır süren iletişim ve öğrenme biçimleri, deneyimler yok olacak
Parçaya göre, bir dilin ortadan kalkması, daha çok aşağıdakilerden hangisine yol açar?

A) Evrensel değerlerin bozulmasına
B) Kültürel alışverişlerin bozulmasına
C) Kültürel birikimin kaybolmasına
D) İnsani özelliklerin yozlaşmasına
E) Toplumsal kurumların bölünmesine

(1997/ÖSS)



27 Aşağıdaki şekil, bir ülkedeki doğum ve ölüm oranlarının yıllara göre değişimini göstermektedir



Bu ülkenin nüfusu hangi yıl dolayında en çok artmıştır?

A) 1940 B)1950 C) 1960 D) 1970 E) 1980

(1986/ÖSS )



28 Bir yörede nüfus artışları, iş olanaklarının artışıyla sıkı bir ilişki içinde ise bu yöredeki nüfus artışında aşağıdakilerden hangisinin payının en büyük olduğu söylenebilir?

A) Konut yapımının hızlanmasının
B) Doğumların artmasının
C) Ölümlerin azalmasının
D) Çevreden olan göçlerin çoğalmasının
E) Düzenli ulaşım ağına sahip olmasının

(1988/ÖSS)



29 İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra çok hızlı bir gelişme sürecine giren Japonya’da ekonominin büyümesiyle hizmet talebi arttı, kadınlar daha kolay iş bulmaya başladı Bugün çalışanların %40’ını oluşturan kadınlar için Konfüçyüs’ün “Gençliğinde babana, yetişkinliğinde kocana, yaşlılığında oğluna hizmet edeceksin” ilkesi önemini hızla yitiriyor, eski geleneklerin etkisi ve görücü usulü evlilik azalıyor Kadın çağdaş dünyada erkeklerle aynı statüye ulaşıyor
Bu parçada sözü edilen durum aşağıdakilerden hangisine örnektir?

A) Ulusal amaçların ekonomik gelişme üzerindeki etkisine
B) Siyasal yönetimdeki değişmenin ulusal amaçlar üzerindeki etkisine
C) Ekonomik değişmenin toplumsal değerler üzerindeki etkisine
D) Toplumsal değerlerdeki değişmenin eğitim sistemi üzerindeki etkisine
E) Ekonomik gelişmenin siyasal yönetim üzerindeki etkisine

(1998/ÖSS)



30 Zanaatkarlar atölyelerde insan nüfusuna yetecek miktarda üretim yapamıyorlardı Bunun sonucu olarak, fabrika tarzı, seri ve bol üretime geçildi
• Artan üretimi karşılayacak hammaddeyi ve enerjiyi bulma ve ürün fazlasını başka ülkelere gönderme isteği, taşımacılığı ve petrolün önem kazanmasını sağladı
• Üretimin ve bilgilerin artması, insanlara bir an önce hem ürünlerin tanıtılmasını hem de bilgilerin iletilmesini gerektirdi Bu da iletişim devrimini doğurdu
Yukarıda verilenlere göre, toplumsal değişmeye neden olan temel etken aşağıdakilerden hangisidir?

A) İnsan gereksinimleri
B) Yönetim yapısı
C) Hızlı nüfus artışı
D) Kültürel ilişkiler
E) Toplumsal dayanışma

(1996/ÖYS)



Cevapları:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
C A C D E A B A A C

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
B D C D D B C D A B

21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
C C E A A C B D C A