Kaşgarlı Mahmutun Kişilik Özellikleri Nelerdir?

Kaşgarlı Mahmut'un Kişilik Özellikleri Nelerdir?
Kaşgarlı Mahmutun Kişilik Özellikleri Nelerdir?
Kaşgarlı Mahmud çekirdekten yetişme bir asker, iyi kargı kullanan, dinç, gözü pek ve güçlü bir kişi olarak bilinmektedir

Kaşgarlı Mahmud; Dîvânü Lugati’t-Türk isimli, dünyaca bilinen eserin yazarıdır Tam adı: Mahmud bin Hüseyin bin Muhammed’dir Türk dilinin, Türk milliyetçiliğinin en büyük sözcüsü Kaşgâr'da doğdu Babasının adı Hüseyin'dir İlk Türk - İslâm devletini kuran Karahanlılar soyundandır Pek çok Türkçe eserde, hangi tarihte, nerede öldüğünün bilinmediği iddia edilse de türbesi Doğu Türkistan'ın Kaşgâr şehrindedir

Mahmud, 1008'de dünyaya gelmiştir Saciye ve Hamidiye Medreseleri'nde tahsil gördükten sonra kendisini Türk dili tetkikatına vakfetmiştir Bu amaçla Orta Asya'yı boydan boya kat ederek Anadolu'ya oradan da Bağdat'a gitmiş, 1072 - 1073 yılları arasında hazırladığı meşhur kitabını Abbasi halifesine armağan etmiştir Kitabın asıl nüshası bu gün Ayasofya Müzesi'nde muhafaza edilmektedir Kitabın Uygurca çevirisi ancak 1978'de yapılabilmiştir

Mahmud, Kaşgar'a dönmüş ve 1105'de vefat etmiştir Türklerin yaşadığı şehirleri, köyleri, obaları bir bir dolaşarak hazırladığı sözlük, İslâmiyet'ten önceki sözlü edebiyatımızı aydınlatan dev eserdir Yazılış gayesi, Araplara Türkçeyi öğretmekten çok, Türkçenin Arapça ile koşu atları gibi yarış edeceğini, Türk dilinin zenginliğini, her duygu ve düşünceyi anlatmaya elverişli olduğunu ispat etmek içindir Kaşgarlı Mahmut, iyi silah kullanan bir asker olmakla beraber, dilimizi, ulusal kültürümüzü, yurt sevgisini her şeyin üstünde gören ilk büyük dil bilginimizdir Kitabının önsözünde şu ilgi çekici tümceler zer almaktadır:

"Türk'ün, Türkmen'in, Oğuz'un, Çigil'in, Yagma'nın Kırgız'ın lisanlarını ve kafiyelerini tamimiyle zihnimde nakşettim Bu hususta o kadar ileri gittim ki, her taifenin lehçesi bence en mükemmel surette elde edilmiş oldu Türk dili ile Arab dilinin at başı beraber yürüdükleri bilinsin diye"

"Türk Sözlüğünün Divanı" anlamına gelen Kitâbü divân-i lûgat it-Türk (Divânü Lügati't-Türk) adlı Kaşgârlı Mahmut'un bu eseri, yalnız bir sözlük değil; İslâm'dan öncesi Türk edebiyatını, tarihini, coğrafyasını, folklorunu, mitolojisini aydınlatan ansiklopedik niteliktedir

11 yüzyıl hemen bütün İslâm ülkelerinde Türklerin egemen olduğu bir dönemdir Karahanlılar devletinin, özellikle Büyük Selçuk İmparatorluğu'nun askerlikçe ve uygarlıkça en parlak zamanı bu dönem içerisindedir O tarihlerde Türklerin egemenliğindeki uluslar dilini öğrenmek ihtiyacını duyuyorlardı Divânü Lügati't-Türk yabancılara Türkçeyi öğretmek amacıyla 1073 -1077 tarihleri arasında Bağdat'ta yazılmış bir sözlüktür Türk sözcüğünün kuvvet, güç, kudret anlamı taşıdığını bize ilk bildiren Kaşgârlı Mahmut'tur

Divânü Lügati't-Türk'teki sözcüklerin anlamları Arapça olarak yazılmıştır Türkçe 7500 sözcüğün Arapça karşılığı verilirken, sav denilen âtasözleri, sagu denilen ağıtlar, koşuk denilen şiirler, destan parçaları alınmıştır Sözcüklerle ilgili bol bol seci, mesel, hikmet, şiir, efsane; tarih, coğrafya; halk edebiyatı folklor bilgi ve örnekleri verilmiş; dilbilgisi kuralları ortaya konulmuş; Türkoloji'nin sağlam temelleri atılmıştır Türkologların görüşü : "Göktürk Yazıtları ile Kitâbü divân-i lûgat it-Türk, Türklük için büyük kazanç olmuştur

Hamirler diye çağrıldığını, bunun Oğuzların Emir yerine Hemir demelerinden kaynaklandığından bahsetmektedır Kendisinin verdiği bu bilgilerden Karahanlı ailesinden olduğu öğrenilmektedir Ünlü kitabını 1070'de tamamladığı ve bu tarihte yaşının da bir hayli ileri olduğu düşünülerek 11yüzyıl da yaşamış olduğu tahmin edilmektedir

Kaşgarlı Mahmut XI yüzyılda yaşamış, asıl adı Mahmud bin Hüseyin bin Muhammed’dir Divan-ı Lügati’t Türk’ün yazarıdır Türk dil bilginidir Karahanlılar soyundan bir aileden gelmiştir Babası Barsgan’lı Hüseyin’dir Kaşgarlı Mahmud’un yaşamı hakkında kesin ve ayrıntılı bilgi yoktur Çeşitli kaynaklarda doğum tarihi olarak 1008 yılı ile 1025 yılı ifade edilmektedir Ölüm tarihi ise tahminen 1090 yılı olarak belirtilmektedir

Kaşgarlı Mahmutun kişilik özellikleri

Çok iyi bir eğitim gördüğü, İslami bilimlerini iyi bildiği, Türkçe ve Türkçe’nin çeşitli lehçe ve ağızlarını çok iyi bildiği gibi Arapça ve Farsça’yı da mükemmel bildiği tespit edilmiştir Türkçe’nin gelişip serpilmesinde büyük hizmet ve çalışmalarda bulunmuştur Kaşgarlı Mahmud’un iki eseri olduğu bilinmektedir Divan-ı Lügati’t Türk (Türk Dili Lûgati) ve bazı kaynaklarda ikinci bir eseri olarak Kitabü Cevahir-ün-Nahv fi Lügat-it Türk (Türk Dilinin Dilbilgisi Cevherleri Sözlüğü) adlı kitabının var olduğu bilinmekle birlikte henüz ele geçmemiştir Divan-ı Lügati-t Türk’te anlatıldığına göre 25 Ocak 1072’de Bağdad’ta yazılmaya başlandı; 10 Şubat 1074’de bitirdi Kaşgarlı Mahmud bu değerli eserini Abbasi halifesi El-Muktedi Biemrullaha sundu

Divan-ı Lügati-t Türk Araplara Türkçe’yi öğretmek ve Türkçe’nin zengin bir dil olduğunu göstermek amacıyla yazılmıştır Eserine eklediği Dünya haritası üzerinde, Türklerin yerleştikleri bölgeler ve komşuları olan ülke ve milletlerin yerlerini göstermektedir Ayrıca bu eserde 7500 civarında Türkçe kelimeyi Arapça olarak açıklamış, 400’e yakın dörtlüklerden oluşan şiir ve atasözleriyle örnekler vermiştir Türkmen, Oğuz, Çiğli, Yağma, Kırgız ve Türk boylarının Türkçe’si konusunda bilgilere yer vermiştir Bu eser Türk tarihi, coğrafyası, mitolojisi, folkloru ve halk edebiyatı konularında zengin bilgileri kapsayan ansiklopedik bir lügattır

Divan-ı Lügati-t Türk, el yazmasının Dünyadaki tek kopyası Fatih Millet Kütüphanesinde 1910 yılında bulundu 1915-1917 yıllarında öğretmen Kilisli Rifat Efendi tarafından üç cilt olarak basıldı Besim Atalay tarafından Türkçe’ye çevirisi 1933-1943 tarihleri arasında tamamlanarak 5 cilt olarak Türk Dil Kurumu tarafından yayımlandı
Divan-ı Lügati-t Türk, bütün Dünyada Türkolojiyle uğraşan araştırmacı bilim adamları için çok değerli bir kaynak eser olmuştur