Din Felsefesi

Din Felsefesi

Din Felsefesinin Konusu : İnsanların bir inanç sistemi içinde Tanrı’ya bağlanma yoluna din denir Din, evren, doğa ve insanla ilgili metafizik soruların aklın denetimi dışında kutsal bir varlığa dayanarak açıklanma çabasıdır Dinlerin en önemli özelliği, temelinde iman yani dogma olmasıdır Dogmalar, aklın eleştirisine başvurmadan kayıtsız koşulsuz inanılan düşüncelerdir



Din Felsefesinin Temel Kavramları :

Tanrı : Evrende öncesiz ve sonrasız olarak var olan ve her şeyi yaratan yüce varlıktır
Peygamber : Tanrı’nın, buyruklarını insanlara iletmek üzere seçtiği kişidir
Vahiy : Tanrı’nın buyruklarının peygamberlere duyurulmasıdır
İman : Tanrı’nın buyruklarına kayıtsız koşulsuz inanılmasıdır
İbadet : Tanrı’ya inananların Tanrı’nın buyruklarına uygun olarak yaptıkları tapınmalardır
Yüce : Tanrı’ya verilen en üstün sıfattır
Kutsal : Kişilerin, nesnelerin ya da yerlerin yüceleştirilmesi ve değerlerinin Tanrısallaştırılmasıdır




Teoloji ile Din Felsefesinin Farkı : Teoloji (Tanrıbilim - İlahiyat), Tanrıyı ve onun buyruklarını tartışmasız doğru kabul eder ve Tanrı’nın evrenle, yaratılışla ve yaratılmış olan varlıklarla ilgili buyruklarını açıklamaya çalışır Teolojinin dayandığı kaynaklar, kutsal kitaplar, peygamberler ve din bilginleridir Teoloji, insanların dinsel inançlarını güçlendirmek için çalışır
Din Felsefesinin Temel Sorunları :
§ Tanrı var mıdır?
§ Tanrı’nın varlığını gösteren kanıtlar nelerdir?
§ Evren yaratılmış mıdır?
§ Evren öncesiz ve sonsuz mudur?
§ Vahiy mümkün müdür?
§ Ölüm son mudur?
§ Ruh ve beden beraber mi var olur?
§ Ruh ölümsüz müdür?
§ Ölümden sonra yaşam var mıdır?
Tanrı’nın Varlığına İlişkin Farklı Yaklaşımlar :
§ Tanrının Varlığını Kabul Edenler : Tanrının varlığını kabul eden üç görüş şunlardır :
- Teizm: Evreni ve insanı yaratan öncesiz ve sonsuz bir Tanrı’nın varlığını kabul edip, Tanrı’nın aynı zamanda dünya ile sürekli ilişki içinde olduğunu kabul eden görüş Teizm’dir Teizme göre Tanrı dünya ile ilişkisini dinler aracılığı ile kurar Bu görüşte olanlar Tanrı’nın varlığını açıklamak üzere şu kanıtları ileri sürerler :
Ontolojik Kanıt : Orta Çağ düşünürlerinden Anselmus’a göre Tanrı, en mükemmeldir Eğer Tanrı gerçekte var olmayıp zihinde var olsaydı en mükemmel olamazdı O halde en mükemmel varlık olan Tanrı’nın var olması zorunluluktur Descartes da Tanrı düşüncesinin, insan zihninde açık ve kesin olarak olmasından hareketle Tanrı’nın var olduğunu savunur
Kozmolojik Kanıt : Evrenin varlığından hareketle Tanrı’nın varlığının kanıtlanabileceğini savunan görüştür İslam felsefesindeki hudus kanıtı bunun bir ifadesidir Bu görüşe göre evren yoktan var edilmiştir Sonradan var edilen şey onu yaratan bir varlığa muhtaçtır (Hudus) Sonradan var edilen evreni yaratan ezeli ve ebedi bir Tanrı’nın var olması zorunludur



İslam felsefesinde düzen ve amaç kanıtı da hudus kanıtını destekleyen bir iddiayı dile getirir Buna göre evrendeki düzeni sağlayan ve ona bir amaç veren bir gücün olması gerekir Bu güç de Tanrı’dır



Erdem Kanıtı : Orta Çağ düşünürlerinden Saint Thomas’a göre evrende iyilik ve doğrulukların mükemmellik dereceleri vardır Bu derecelendirmede en mükemmel olan Tanrı en üst basamakta yer alır
Ahlaki Kanıt : Bu görüşe göre, iyilik yapmak ve kötülükten kaçmak ahlak yasasıdır Bu yasayı vicdanımızda hazır olarak buluruz Bu yasanın nedeni tümel ve mutlak neden olarak Tanrı’dır



- Deizm : Deizm, Tanrı’nın evreni kendi yasalarına göre işleyen bir düzen olarak yarattığını savunur Ancak yaratan ve düzeni kuran Tanrı’nın, evreni kendi başına bıraktığını kabul eder Bu yüzden deizm, dinsel dogma ve ilkelerin varlığını kabul etmez Deizm’e göre Tanrı’nın vahiy, mucize gibi kanıtlara gereksinimi yoktur
- Panteizm (Tüm tanrıcılık) : Panteizm, Tanrı ve evreni bir gören, özdeş gören anlayıştır Bu görüş, Tanrı’yı doğanın dışında düşünmez



§ Tanrının Varlığını Reddedenler : Tanrı’nın varlığını reddeden görüş ateizmdir (Tanrı tanımazlık) Ateizm tanrı’nın varlığını reddederek evreni, evrene dayanarak açıklamaya çalışır Bu nedenle ateizmi savunan düşünürler genelde materyalisttir Ateizm tanrı’nın varlığını şu nedenlerle reddeder :
- Kötülük sorunu kanıtı : Mutlak iyiliğin simgesi olan Tanrı olsaydı dünyada kötülükler olmazdı O halde kötülük olduğuna göre ya Tanrı yoktur ya da Tanrı mutlak iyi değildir



- Maddenin öncesizliği kanıtı : Öncesiz ve sonrasız olan maddedir O halde maddenin öncesinde onu yaratan bir Tanrı yoktur
- Sosyolojik kanıt : Tanrı, toplumda düzeni sağlamak için insanların gereksinimleri karşılamak üzere sonradan ortaya çıkmış bir kavramdır



- Psikolojik kanıt : İnsan yaşamındaki zorlukların ve baskıların sonucunda, bu sıkıntıları yenmek için bağlanacak bir güç olarak Tanrı ihtiyacı doğmuştur Kendi kendine yeten güçlü insanın Tanrı’ya ihtiyacı yoktur



Tanrının Varlığının Bilinemeyeceğini Öne Sürenler : Tanrı’nın var olup - olmadığının bilinemeyeceğini savunan görüş Agnostisizm’dir (Bilinemezcilik) Örneğin sofist düşünürlerden Protagoras “Tanrılar üzerine bilgi edinmekte çaresizim; ne var oldukları ne de olmadıkları, ne de ne şekilde oldukları üzerine …” Agnostisizm adını ilk kullanan Thomas Huxley’e göre duyularımızla kavrayamadığımız şeyler konusunda kesin bir şey söyleyemeyiz