Bugünün Saraylısı/Refik Halit Karay

Kitabın Adı :
BUGÜNÜN SARAYLISI
Kitabın Yazarı :
Refik Halit KARAY
Yayın Evi :
İnkılap
Basım Yılı :
1985
1-)Kitabın Konusu :
Orta gelirli İstanbul�da yasayan bir aileye, sonradan görme zengin bir akrabanın kızı olarak gelen bir kız ve bu ailenin yargı değerlerini nasıl alt üst edişi konu ediliyorKızın aileye gelir olarak sağladığı katkılar,kaprisleri ve güzel olmasından dolayı bir çok talip çıkması aile içinde nasıl etkiler yaptı anlatılıyor
2-)Kitabın Özeti :
Postacının bile pek seyrek uğradığı evlerine postacı bir gün bıraktığı mektup evde şaşkınlık uyandırırMektupta Ata Efendinin teyze oğlu Yaşar kızını İstanbul�a yollayacağı yazmaktadırAyrıca yanında üç yüz lira göndermektedirBöyle bir şeyi istemeyen Ata Efendi evde oluşabilecek problemlerden kaygılanmaktadırAma zengin olan teyze oğlunun göndereceği para hiçte göz ardı edilecek bir miktar değildirAyrıca kız güzel ise evde bulunan huzurun kaçabileceğini düşünmektedir
Ama kız emrivaki bir şekilde gönderilirVe evde tahmin edilenden çok farklı bir kız çıkar karsılarınaOldukça güzel olan kız evdekilerde dahil olmak üzere bir çok kişinin ilgisini kazanır Eve yeni bir gelir kapısı da açılmış olur Yaşar�ın İstanbul�daki iş ortaklarından da kızın geçimi için para vermektedirlerAta Efendi�de kıza tutulur bu arada Ata Efendi çalıştığı yerde güvenilir birisidirBir gün patronun oğlu Ayşen ile tanışırBu da iş yerinde Ata Efendi�ye bir karizma kazandırmıştır Ata Efendi patronu ve Patronun oğlu ile daha sık bir araya gelirler ve patronun oğlu Rüştü kıza taliptir Rüştü Ata Efendi ile oldukça ahbap olurlarAta Efendi terfi eder Rüştü bir yere görürse Ata Efendi ve ailesini kimseye para ödetmez ve bir zengin gibi yaşamaya başlarlar Daha sonra elçi Sait Reşit ile ilişkisi olan Ayşen yanlış bir karar verir ve elçi ile evlenerek yurt dışına çıkarlar
Ayşen bu ilişkiden mutlu olmaz ve Rüştü ile Ata Efendi kız geri döndürmek için uğraşırlar Ayrıca evde kız gidince eski haline dönmüş parasızlık baş göstermiştir Kız da geri dönmek istemektedirEvdekiler kızı özlemişlerdir Ayşen geri döner Patronun oğlu Rüştü ile evlenirBöylece herkesin istediği son ortaya çıkmış olur
3-)Kitabın Ana Fikri :
Para ve fiziki güzellikler insanların hayatına olumsuzluk ve huzursuzluk getirebilirBu gibi güzellikleri olması gerektiği gibi karşılamalı ve ne oldum delisi olmadan bunlardan faydalanılmalıdır Çıkar her ne olursa olsun ahlaki değerlerden taviz verilmemelidir

4-)Kitaptaki Olayların ve Şahısların Değerlendirmesi :

Ata Efendi : Evin babası

Üftade Hanım : Evin annesi

Feride : Ata Efendi�nin Kızı

Atıf : Ata Efendi�nin Damadı

Yaşar : Ata Efendi�nin teyze oğlu

Ayşen : Yaşar�ın Kızı

Rüştü : Ata Efendi�nin patronunun oğlu

İsmail : İşyerinin katiplerinden

Mesture Hanım : İsmail beyin hanımı

Berin : Mesture hanımın kardeşi

Deniz :Berin hanımın kızı

Alımsızoğulları : Yaşar Beyin ortakları

Sait Reşit Bey : Mısır elçisi

5- )Kitap Hakkında Şahsi Görüşler :

Anlatımı sade ve yalın bir kitapOlayların akışkanlığı okuyucuya zevk veriyorAile ve ahlaki ilişkiler açısından çarpıcı bir eser Refik Halit Karay okuyucuyu fazla yormadan konuyu anlatıyor

6-)Kitabın Yazarı Hakkında Bilgi :

1888 yılında Beylerbeyi�nde doğan Refik Halid, 18 yüzyıl sonlarında bir kolu Mudurnu�dan İstanbul�a göçen Karakayış ailesindendirGalatasaray Sultanisi ve Mekteb-i Hukuk�ta okuyan yazar, Meşrutiyet sıralarında gazeteciliğe başlamıştır Kısa sürede üne kavuşmuş, Fecri Ati edebiyat topluluğu kurucularından olmuştur Kirpi adıyla taşlamaları ve siyasal yazıları sonucu İttihat Ve Terakki hükümetince Anadolu�nun çeşitli yerlerine gönderilmiş, ancak 1 Dünya Savaşı�nın son yılında İstanbul�a dönebilmiştirDönüşünde bir süre öğretmenlik yapmıştır Başyazarlık ve Posta-Telgraf Genel Müdürlüğü yapan Refik Halid, bu ara tanınmış Ay dede mizah dergisini de çıkarmıştır
Bazı siyasal davranışları yüzünden memleketten ayrılmak zorunda kalan yazar, Halep�e yerleşerek Vahdet gazetesini çıkarmıştırHatay�ın Türkiye topraklarına katılmasında katkıları olmuştur1938 yılında yurda dönen Refik Halid, çeşitli dergi ve gazetedeki günlük yazıları ve 20 kadar romanı ile yaşamını sürdürmüştür1965 yılında ölen yazar;tekniği, dilinin güzelliği, taşlamalarının inceliği ve tasvirlerinin kuvveti ile ün yapmış, Modern Türk Edebiyatı�nın temel taşlarından biri olmuştur

Bugünün Saraylısı

(Refik Halid Karay)

Konu

Kitapta genç ve çok güzel bir kızın babasının işleri nedeniyle dayısına gönderilmesi ve dayısının yanında başına gelenler anlatılıyor

Özet

Postacının pek seyrek uğradığı evlerden Ata Efendinin evine bir mektup gelir Mektup dayısının oğlu Yaşar’dan gelmiştir Mektupta Yaşar’ın işi çıktığından dolayı kızını Düzce’den trenle İstanbul’a gönderdiği yazılıdır ve Ata’dan onu gardan alıp ilgilenmesini istemektedir Zarfta ona yardımcı olması için bir miktar para da vardır Evdekileri endişe sarar, acaba kız kaç yaşındadır diye düşünmeye başlarlar


Yaşar üç kere evlenmişti Eğer kızı ilk karısındansa 18 yaşında bir kız gelecektir ve bu kızı nasıl rahat ettireceklerini düşünmektedirler, çünkü evleri çok büyük değildir Ayrıca damatlarından da çekinmektedirler Damatları, devamlı işyerinde kızlarla takılan biraz serseri birisidir Ama kız son karısından ise 8 yaşında bir kız geleceğini ve onun daha iyi olacağını düşünürler


Ata Bey gün geldiğinde kızı almaya gara gider Fakat tanımadığından garın boşalmasını ve en son kalan kişinin de kız olacağını düşünür Öyle de olur Garda kimse kalmadığında ona Ata Dayı diye seslenen genç bir kız sesi duyar Kız 18 yaşında, uzun boylu, ince bir kızdır Üzerinde siyah bir palto vardır ve başörtülü bir kızdır Ama Ata onun çok güzel olduğunu düşünmüştür


Sarı kaşları, bakır rengini andıran gözleri, uzun kirpikleri ve bembeyaz teni vardır Garda kısa bir konuşmadan sonra vapur yolunu tutarlar Ata şimdi eve gidince karısı Üftade’ye ne diyeceğini düşünmektedir Çünkü onlar evde eğer genç biri gelirse geri göndermeyi kararlaştırmışlardır Fakat Ata Bey onunla çok kısa bir konuşmadan sonra onun duygusal olduğunu anlamış, adını sorarken bile ağlaması onu çok etkilemiştir Adı Ayşen’dir ama Yaşar ona hep Ayşe dermiş


Kızı eve götürür Üftade çok şaşırır Kızı Feride ve oğlu Çetin de çok şaşırır Ama herkes güler yüzlülükle karşılar Kız banyosunu yapar ve yemeğe gelir Ata gözlerine inanamaz Çünkü kız çok güzeldir İyi ki onu trene koyup göndermedim diye sevinir ama bunu belli edemez Çünkü Üftade hiç memnun değildir


Yemekte kız hediyelerden ve babasının ona Alımsızoğulları ticarethanesi vasıtasıyla para göndereceğinden bahseder ve Üftade daha memnun olur Bu onun memnuniyetsizliğini biraz bastırmaya yetmiştir


Kız gün geçtikçe İstanbul’a alışmakta, babasının verdiği paralarla iyice süslüleşmiştir Hayranları artmıştır Ata’nın sevgisi gittikçe artmaktadır Birgün plaja giderler Ata onların denize girme taraftarı değildir Çünkü damadı Ayşen’i çıplak görecektir Bundan hoşnut değildir Fakat mayolarını giyerler ve denize girerler Ata Üftade ile gazinoda oturur, onları beklerler


Bu sırada Ata’nın çalıştığı ambarın patronunun oğlu Rüştü onların masasına gelir Maksadı bellidir Ayşen’i Ata’nın yanında görmüştür ve tanışmak istemektedir Biraz konuşurlar, Rüştü kardeşi Serin’i alıp geleceğini söyler O gittiğinde Ayşen, kızı, damadı masalarına gelirler Az sonra Rüştü de kız kardeşiyle gelir Rüştü çok ağır başlı davranmaktadır Amacı Ayşen’i etkilemektir Akşam olduğunda onları arabasıyla evlerine götürür


Sonraki günlerde Rüştü Ata’ya iyice yakınlaşır Taksim’de, Beyoğlu’nda, Park Otel’de eğlencelere Ata’yı ve ambarda çalışan İsmail Bey, karısı, baldızı, kızı ile eğlenmeye götürür Ata, baldız Berin’den çok hoşlanır ve durumdan memnundur Bir gün İsmail, Ata’yı ve ailesini evine davet eder Ayşen burada Berin’le çok iyi anlaşır Moda konusunda ondan destek alır Onun önerdiği terzilere, kuaförlere gider Ayşen gittikçe değişmeye başlar


Daha altı yedi ay önce Düzce’den gelen kız büyük yol katetmiştir Aylar böyle geçer Ayşen’e hayran birçok kişi çıkar Adı Taksim’de Sarı Kıza çıkar Onu herkes tanır Evlenmek isteyen de çoktur Başta Rüştü , sonra bir elçi Faruk Senayi Bey , Amerikalı bir subay Mister Tomas


Yaşar bir zaman sonra İstanbul’a uğramış , Ayşen’e bir ev tutmuştur Ata ve karısı ona dadılık gibi birşey yapmaktadır Ata’nın damadı Yaşar’ın sayesinde tüccarlığa başlamış ve bir ev almıştır , oraya taşınmıştır Ata Yaşar’ın kaçakçılıkla uğraştığını öğrenmiştir ve Yaşar devamlı yurt dışına gidip , arada sırada uğramaktadır


Ata Ayşen’in ayrılmamaktadır Her yere beraber gidemektedirler Ayşen’in talipleri Ata’ya çok yakınlık göstermektedirler, çünkü Ata Ayşen’e babasından daha yakındır Elçi ona bir apartman vereceğini söyler, Tomas onu dünyanın her yerine götüreceğini söyler , Rüştü’nün ise büyük bir mirası alacağı kesindir Fakat Ayşen’in hiçbirinde gözü yoktur O süsü ve hava atmayı çok sevmektedir Bu yüzden üçünü de hep oyalamaktadır Onlara oyunlar yapmaktadır Ümitlendirip yüzüstü bırakmaktadır Ama üçü de pes etmeden peşindedirler


Birgün Ata ve Ayşen Dolmabahçe Sarayı’nda bir baloya giderler Balodan çıkarken çıkan karmaşada , Ata paltosunu kaybeder ve başka birinin paltosunu alır Gazeteye ilan verirler ve sahibi gelir Sahibi Mısır’da genç bir paşadır Adı Rüveyha Said’dir Ayşen’i o da görür ve çarpılır Artık bir niyetli daha vardır


Ayşen ilerleyen günlerde Said’e iyice yaklaşır Onunla evlenmeyi kafasına koyar Pasoportunu gizlice çıkrtır Mısır’a gitmeyi planlar Dayısının bundan haberi olur Onunla konuşur ve ondan ayrılacağı için çok üzülür Ama bu olayın Rüştü tarafından duyulmasıyla işler karışır Rüştü Mısır’a sadece paşanın gideceğini bildiğinden , ona oyun oynandığını düşünür Ata’ya çok kötü bir dille konuşur ve onu tehdit eder


Bunun üzerine Ata onunla hiç konuşmayarak işinden ayrılır ve Ayşen’i Mısır’a kendi elleriyle gönderir Ayşen orada evlenir ve hayatını sosyete içinde geçirir Dayısıyla arada sırada mektuplaşır Aradan 17 ay geçtiğinde Rüştü Ata’nın yanına gelir Ondan mazi için özür diler ve onunla görüşmek istediğini söyler Ona Ayşen’le mektuplaştığını ve onun paşadan ayırılp İstanbul’a gelmek istediğini yazdığını söyler


Ata buna çok sevinir Hazırlıklara başlarlar Eski odasını hazırlarlar Fakat bir dönem Ayşen’den haber alamazlar ve endişelenirler Paşanın durumu farketmesinden korkarlar Birgün Mısır’dan bir elçinin geldiğini öğrenirler Ata tek başına Ayşen’i sormaya gider ve Ayşen’in Mısır’da zevk verici ilaçlardan morfine başladığını öğrenirler


Elçi bunun insana geçmişini hatırlattığını , geçmişe özlem duymaya başlattığını söyler Bunu duyan Ata resmen yıkılır Bütün hazırlıklar boşunadır Hiç kimseye gözükmeden hüzün içinde dosdoğru adımlarla yürür Bunlar basit ömrünün son adımları olmuştur

Ana Fikir

Çok fazla para belli bir süre mutluluk getirir fakat her zaman sonu mutlulukla bitmez

Şahıslar ve Olaylar

Kitapta olaylar en küçük ayrıntısına kadar anlatılmıştır Çok sürükleyici bir anlatım tarzı vardır Olaylarda bir abartı yoktur, hepsi mümkün olabilecek olaylardır

ATA BEY: 52 yaşında, hala dinç olan, ailesiyle mutlu bir şekilde oturan, hayattan pek zevk almayan bir insadır Bir ambarda sayım memurudur

ÜFTADE: Ata’nın karısıdır Para düşkünü bir kadındır Biraz da cahildir

AYŞEN: Ata’nın dayısının oğlunun kızıdır Sarı saçlı, ince yapılı, sarı kaşlı, uzun kirpikli, tavşan gözü gibi kırmızıyı andıran gözleri olan çok güzel bir kızdır Süse ve hava atmaya çok düşkündür

FERİDE: Ata’nın kızıdır Dolgun vücutlu, siyah saçlı, uzun boylu, güzel bir kızdır

ATIF: Feride’nin kocasıdır Eğlence ve kadın düşkünüdür

RÜŞTÜ: Çok zengin bir işadamının oğludur Atletik vücutlu, kızlara düşkün ve eğlence dünyasında tanınmış bir gençtir

RÜVEYHA PAŞA: Çok zengin Mısırlı bir paşanın oğludur Nil Nehri boyunca uzanan toprakların tek sahibidir Mısır’da sözü geçen biridir Ayşen’in kocasıdır

Yazar Hakkında Bilgi

1888 yılında Beylerbeyi’nde doğan Refik Halid, 18 yüzyıl sonlarında bir kolu Mudurnu’dan İstanbul’a göçen Karakayış ailesindendir Galatasray Sultanisi ve Mekte-i Hukuk’da okuyan yazar, meşrutiyet sıralarında gazeteciliğe başlamıştır Kısa sürede üne kavuşmuş, Fecri Ati edebiyat topluluğunun kurucularından olmuştur


Kirpi adıyla taşlamaları ve siyasal yazıları sonucu İttihat Terakki hükümetince Anadolu’nun çeşitli illerinde 5 yıl sürgüne gönderilmiş, Ancak 1 Dünya Savaşı’nın son yılı İstanbul’a dönebilmiştir Dönüşünde Robert Kolej’de öğretmenlik, Sabah Gazetesi başyazarlığı, iki kez Posta-Telgraf Genel Müdürlüğü yapan yazar Aydede adlı mizah dergisi de çıkarmıştır


Bazı siyasal davranışları yüzünden memleketten ayrılmak zorunda kalan yazar, Haleb’e yerleşerek Vahdet gazetesini çıkarmış, Hatay’ın Türkiye’ye bağlanmasında yazları ve çalışmaları ile katkıları olmuştur


1938’de yurda dönen yazar, çeşitli dergi ve gazetedeki yazıları ve 20 kadar romanı ile yaşamını sürdürmüştür

18071965 tarihinde İstanbul’da ölen yazar; tekniği, dilinin güzelliği, taşlamalarının inceliği ve tasvirlerinin kuvveti ile ün yapmış, Modern Türk Edebiyatı’nın temel temel taşlarından biri olmuştur