ysnkrks
|
Troya Mitolojisi
TROYA MİTOLOJİSİ
Troya şehrinin kurulmasıyla ilgili mitosta, Troaslı İlios günün birinde Frigya Kralı'nın düzenlediği bir yarışmaya katılarak birinci olur Kazandığı ödüller içinde kara benekli bir inek de vardır Biliciler İlios'a ineği izlemesini ve kentini ineğin durduğu yerde kurmasını söylerler İnek gidip gidip Karamenderes (Skamondros) ile Dümrek (Smois) ırmaklarının arasında denize yakın bir yerde durur Kurulan şehre önce İlios, sonra kurucunun atalarında Tros'un anısına Troya adı verilir Bir süre sonra Zeus kente Pallas Athena heykeli indirecek, İlios da heykelin indiği yere Athena tapınağını yapacaktır İlios soyu çoğalarak Priamos'a kadar gelir
Homeros'un İlyada'sında geçen şu çok ünlü savaşın hikayesi ise kısaca şöyle ortaya çıkmıştır; Tanrı Zeus'un bir kuğu şekline girerek Leda'dan peydah ettiği Helena evlenecek yaşa gelince Akhaların önde gelenleri Tündareos'un sarayına giderler Burada Tündareos ya da Helena'nın seçimiyle, Menelaos Helena'nın kocası olur Daha sonra Tündareos ölünce Sparta Krallığı Menelaos'a kalmıştır
Efsaneye göre, savaşın nedeni ise Iolkos Kralı Pelans ile Thetis'in düğünlerine davet edilmeyen kavga tanrıçası Eris'in, sinirlenip bir oyun düzenlemesi ve Hera, Afrodit ve Athena'nın oturduğu ziyafet sofrasına, üzerinde 'en güzele' yazılı bir elma atmasıyla başlar Elmanın kimin olduğu üzerine 3 güzel tartışmaya başlarlar ve Zeus'tan bu sorunu çözmesini isterler Zeus işin içinden çıkamayınca, çareyi dağlarda çobanlık yapan ve yalnız yaşayan Paris'i rehber ilan etmekte bulur Güzellerden her biri kendisini seçmesi için Paris'e bir şey vadederler Paris Afrodit'e kanar ve dünyanın en güzel kadınını elde etmek için Afrodit'i yarışmanın birincisi seçer Paris, Afrodit'in yardımıyla Sparta'ya gider, Helen'i kaçırır, prensi olduğu Troya şehrine geri döner Bunun üzerine Sparta Kralı Menelaos, Akha ordularını toplayarak Troya'ya savaş açar Böylece 10 yıl sürecek Troya savaşı başlamış olur
Troya, Kazdağı'nın eteğinde, Skomondros(K Menderes) ile Simoeis(dümreli) çaylarının sınırladıkları ve bir yanı Ege denizine, bir yanı boğaza bakan üçgen biçimli, ova egemen yüksekçe bir yerde kurulmuş, Schilemann, Dorgfeld ve Blegen tarafından kazılımıştır 1871'de Schilemann, Priamos'un hazinesini bulma umuduyla işe başlamıştır 1882'de Schilemann, W Dorpfeld ile birlikte çalışmış ve Dorpfeld burada 9 yapı katı saptamıştır 1932-1938 arası Carl W Blegen başkanlığında yapılan kazılar sonucunda Dorpfeld'in 9 kültür katı, 30'a yakın yerleşme katına bölünmüştür Troya şu anda Monfred Korfmann tarafından kazılmaktadır
TROYA 1 (MÖ 3000-2500)
Troya 1'in en gelişmiş evresi 1y'de kentin çapı 90 metreydi Toya 1'in ana girişi güney tarafta ve duvarı çok iyi korunmuş durumdadır İki kule ile savunulan kent kapısı 2 97 metre enindeydi 3 metre kadar genişlikte dar bir koridor şeklinde bu girişin iki yanında üçgen şeklinde yapılmış olan savunma kulelerinin de doğu yönündekinin alt kısmı ve bitişindeki sur kalıntıları görülebilir Yüksekliği 3 5 metreye yakın olan kule kalıntısının tabanının irü taşlardan oluştuğu, duvarlarının da yukarıya doğru çıktıkça küçülen taşlardan örüldügünü görmekteyiz Troya 1'e ait en sağlam kalıntı megaron tarzı bir evdir(1b) Onun altındaki yapı ise 1a katmanına aittir Yine megaron tarzı evin dıştan ölcüsü 18,75*7 metre, duvar örtüsü balık sırtı şeklindedir Büyük odasında biri tam ortada, diğeri doğu duvara yakın olmak üzere 2 ocak bulunmuştur Sadece birinci ocak görülebilir durumdadır Aynı odada kuzey ve doğu duvara doğru dayanan ve günümüzde izleri belli olmayan platform, 2 metre uzunluğunda, 90 cm genişliğinde ve ve 30 cm yüksekliğindeydi Bu megaron yapısı bugüne değin bilinen en eski örnekti Güneyinde pek belirgin olmayan 5 paralel duvar kalıntısının da megaron tipi yapı olma olasılığı vardır 1987 yılında Troya 1 evresine ait duvarların hemen hepsi temizlenmiştir Schilemann yarmasındaki yapılar Troya 1 evresine aittir ve MÖ 3000-2800'lere tarihlenmektedir Troya 1 büyük bir tahriple son bulmuştur
TROYA 2 (MÖ 2500-2200)
Troya 2'nin çapı 110 metreyi geçmekte ve 7 yapı katından oluşmaktaydı Troya 1 bir yangınla son bulmasına rağmen Troya 2'de gelişmeler görülür Fakat kültür değişikliği yoktur Eski dünyanın batısında, bir plan sistemi gösteren ilk kent olma özelliğini taşır Anıtsal ölçüde megaronların yanyana bir cephe oluşturacak biçimde sıralanmaları ve bu yapı kompleksine propilonla girilmesi sistemi, 700 yıl sonraki Tiryns akropolünde görülmektedir
En geç evresi olan 2g yapı katında yerleşmenin orta noktasında yer alan, megaron tipi plana göre inşaa edilen yapının krala ait olabileceği, değilse bile bir bir toplantı yeri olabileceği tahmin edilmektedir Bu yapı evresindeki planların megaron tipinin türevleri oldukları görülmektedir Konutların büyüklükleri arasındaki farklılıklar ise Troya 2g yerleşmesinde yaşayan toplumda belirli bir sosyal farklılaşmanın olduğunun kanıtıdır
Troya 2, üç ana evresiyle tanmlanmaktadır (2a, 2b, 2c-g) Bunların herbirinin yeni bir sur duvarı vardır 2a'dan FL ve FN olarak gösterilen, üstleri açık ve koridorlu 2 geçit kalmıştır Bunlar 2b'nin duvarlarına uydurulmuş ve kullanılmaya devam edilmiştir FM (c5-6) ve FO(f-g6-7) kapıları ana girişlerdir Büyük megaronun ( )olarak gösterilen çoğu yeri Schilemann'ın kuzey-güney açması sırasında tahrip olmuştur
Troya 2 büyük kent kapısı güney surunun(FN) ortasında idi Güneybatı kapısının (FM gc) kalıntıları ve taş döşemeli 21x7,5 metre boyutlarındaki rampası iyi korunmuştur Bu rampa, girişi 5,25 metre uzunluğunda ve 2 kanatlı bir kapısı olan, FM propilonuna çıkıyordu Megaron planlı (FM) propilonu 2c-g evrelerine aitti FN kapısı 2c'nin ana girişiydi Son evreye ait olan giriş, FN ile gösterilen büyük propilondu ve megaron biçimindeydi Buradan 2c-g (2200-2100) yıllarında yapılan açık bir alana giriliyordu Çakıl döşeli bir avlu içindeki alan 2a ve 2b'nin kent duvarlarının üstü düzeltilerek yapılmıştı
Büyük megaron (2a), 2c yapı katına aitti 1989 kazılarında yapının yangın geçirmiş doğu duvarı ortaya çıkarılmıştı Yapı tepenin en yüksek noktasında ve çevreye çok hakim bir konumdaydı Bir kısmı Schilemann'ın kuzey-güney açması ile tahribe uğramışsa da planı saptanmıştır Dorpfeld'in saptadığı 2h, 2r, 2f megaronlarının da kral ailesine ait olmsası muhtemeldir 2d yapısı ise depo niteliğindedir
Schilemann tarafından 1871-90 yılları arasında yapılan çalışmalarda Troya 2 yapı katmanları arasında ele geçirilen hazine buluntusu çok gelişmiş bir metal işçiliğinin örneği ve gelişmiş bir dış ticaretin göstergesidir Schilemann, Priamos'un diye nitelediği hazineyi Troya 2'nin rampalı kapısının batı duvarı dibinde bulmuştur Bu evrenin çanak çömleği de karakteristiktir Kazılarda Troya 2'ye ait buluntuların çoğunun 1 metre kalınlığında bir yangın molozunun atından çıkması, bu kentin ani bir istilaya uğradığının bir göstergesidir Bu nedenle Schilemann burayı Homeros'un İlyada'sında geçen Troya olarak nitelendirmiştir Aynı dönemde Batı Anadolu ve Kıta Yunanistan'ındaki çeşitli yerleşimlerdeki benzer yıkımlar ve izleyen dönemde bu kentlerin kültür yaşamında görülen uzun süreli durgunlukların MÖ 2000 yıllarının başlarında Orta Avrupa'dan gelen Hint-Avrupa kökenli göçlerden olduğu sanılmaktadır Troya 2'yi dışardan gelen göçmen toplulukların yıktığı ve buraya yerleşmeden yollarına devam ettikleri sonucuna varılmıştır
TROYA 3 (MÖ 2200-2050)
Hisarlık höyüğündeki 3 Erken Tunç Çağı yerleşmesinde yaşam şeklinin pek değişmediği görülmektedir Bu dönemde 4 yapı evresi saptanmış ve höyüğün 3 metre daha yükseldiği anlaşılmıştır
Evlerin döşemelerinin daha önceki gibi sıkıştırlmış kil ya da toprakla kaplandığı, duvarların da aynı şekilde örüldüğü biliniyor olsa bile bu dönemde bağımsız konutlara rastlanmamaktadır Bitişik yapılan evlerin arasında kalan sokaklar oldukça dardır Daha önceki dönemden farklı olarak, kent surlarının tamamen taştan yapıldığı ve hatıllarla güçlendirilmiş kerpiçlerin kullanılmadığı görülmektedir Son yapılan kazılarda Troya 4'ün altındaki tabakalarda bir sınır ya da teras duvarı ortaya açığa çıkarılmıştır ve bunun Troya 2'nin sonu olabileceği düşünülmektedir Ayrıca, kuzeye doğru, üzerinde beyaza boyanmış kerpiçlerin olduğu, bir yapıya ait taş temel bulunmuştur Bu dönemde pişmiş kap üretiminde ve dokumacılıkta eskiden beri bilinen gelenekler sürdürülmüştür
TROYA 4 (MÖ 2050-1900)
Beş ayrı yapım evresinin izlendiği bu kat Erken Tunç çağının son yerleşmesidir Kazılarda ele geçen eşyalardan Kıta Yunanistan'ı, Ege adaları ve Orta Anadolu'yla ilişkilerin yoğunlaştığı anlaşılmaktadır Bitişik yapılmış, kil döşemeli taş temel üzerine kerpiçten oluşturulmuş duvarları olan evlere ve ilk kez avlularda yer alan kubbeli fırınlara rastlanmıştır
Troya 4 evresine ait, üstüste 6 yangın evresinin olduğunu bilmekteyiz Doğu profilinde bunu açıkça görmek olasıdır Bütün bu tabakaları 4 evreye tarihlememizin nedeni, binaların aynı yapım planlarını izlemiş olmasıdır Bitişik yapılmış olan bu evlerin hepsinde, girişin sağ ya da solunda mutlaka oval fırın vardır Binalar ve tabanlar inanılmaz derecede güneye doğru eğim yapmışlardır Bu nedenle, höyüğün kenarında olan bu önemli buluntuları saptamak mümkün olmuştur Böylece Troya 4'ün mimari planı açık bir şekilde gözönündedir En alttaki yanık tabakada, bir oda içinde yabani hayvan kemiklerine rastlanması, bunların o dönemde sürekli meydana gelen yangınlardan kaynaklandığını düşündürebilir
TROYA 5 (İ Ö 1900-1800)
6 yapım evresinin saptandığı iki metre kalınlığa sahip bu yerleşme katmanında Batı Anadolu'da, Erken Tunç Çağı'ndan Orta Tunç Çağı'na geçiş dönemine rastlanmıştır Bu dönemde Ege dünyasıyla süregelen ilişkilere Kıbrıs'la başlayan ilişkilerin eklendiği sanılmaktadır
Surların alt kısımları işlenmemiş taşlardan ve üst kısımları kerpiçten yapılmıştır Evlerin planlanmış döneme göre daha düzenli olduğu, dikdörtgen bir alanın üç tarafına küçük odaların yapıldığı, odaların köşelerinde kilden yapılmış oturma veya yatak sekilerinin olduğu, kubbeli ocakların veya arı kovanı şeklindeki fırınların kullanıldığı anlaşılmaktadır Evlerden birinin döşemesinin altında hocker tarzında (insanın ana karnındaki duruşu) gömülmüş yeni doğmuş bir bebenin iskeletine ait kemik kalıntıları bulunmuştur
TROYA 6 (İ Ö 1800-1275)
Troya 6, 300 000 m2 bir alana yayılmıştır Sekiz yapı katından oluşan 6'ncı yerleşme üç ana evre gösterir En parlak devir Troya 6(f-e) evreleridir Kazılarda elegeçen buluntular, tamamıyla yeni plan ve yapılar, Troya 6'nın o döneme kadarki yaşayanlarından başka insanlarla ilişkisi olmuş olabileceğini akla getirmektedir
Sur duvarı, birbirine beş kapıyla bağlanan altı bölümden oluşur Surun en görkemli bölümü 6g evresine giren bir kuledir ve uzunluğu 18, genişliği 8 metredir Kulenin ortasında keskin köşeli bir sarnıç ve onun içinde sekiz metre derinlikte kayaya oyulmuş bir kuyu vardır Bu kuyudan kuşatma sırasında yararlanılıyordu Uzunluğu 41 5, genişliği 4 5 m olup yüksekliği 4 m'yi geçen duvar boyunca dört dikey çıkıntıya rastlanır Fakat bu duvar yüksek bir Roma dönemi duvarıyla kapanmaktadır (6 r - 6 s)
Buleteryon ve Schliemann'ın kuzey-güney açması ile tahrip edilen duvarın doğu bölümü iyi durumdadır 6 h kulesi tarafından tahrip edilen sur günümüzde etkileyici bir durumdadır Bu duvarlar konglomera taş bloklar ile dörtgen kesilip dış yüzeyleri düşmanın tırmanmasını engelleyecek şekilde yontulduktan sonra harç kullanmadan içe doğru eğimli bir şekilde birleştirilmiştir Her on metrede dişler yaparak kenti çevrelemektedir
Troya 6'da kulelerin kullanılması bu dönemde şehrin güçlü olduğunu gösterir Girişin koridor şeklinde olması kente buradan girebilecek düşmanların iki ateş arasında kalmasını sağlamak içindir
Troya 6 yerleşmesinin sarayları ve diğer önemli yapıları, tepenin üzerinde yeralıyordu Ancak Hellenistik dönemde Athena Tapınağı'nın inşasında bu yapıların bir kısmı tahrip olmuştur
Akropolün güneybatısından (6 t) girerek hafif yokuş yukarı ana cadde izlenirse solda Direkli Ev olarak nitelendirilen yapıya gelinir Troya 6 ve Troya 7a'da kullanıldığı düşünülmektedir 26x12 m boyutlarındadır Yapıyı destekleyen direklerden biri belirgindir Yapının güney duvarı daha kalın örülmüştür Arka tarafta hafif bir genişleme gösteren yapı megaron tarzında farklılık gösterir Direkli evin kuzeydoğusunda 630 no lu ev görülür İÖ 1700'e tarihlenen evin duvarları küçük taşlardan meydana gelir
6 g'nin kuzey bitişinde megaron tarzı evlere rastlanmıştır Bu odaların çoğundan kent nüfusunun bu dönemde birden arttığı, duvarlarının zayıf mimarisinden aceleyle yapıldıkları anlaşılmaktadır Kazılarda bu odalarda erzak küplerinin çok sayıda bulunması kiler niteliğinde olabileceğini göstermektedir Evlerin ortak özelliklerinden biri dışa, surlara bakan duvarlarının daha kalın ve özenli yapılmış olmasıdır 6 c evinin bir kısmı Schilemann tarafından tahrip edilmiştir 6 f yapısı farklı karakter göstrir Duvarlar geniş ve büyük kesme taşlarla örülmüş olup dışta dişler yaparak bölümlere ayrılmıştır 6 a yapısı 19,18x12,30m boyutlarında bir yapıdır Troya 6'nın megaron planını normal olarak gösteren yapılardandır
Troya 6'nın önemli bir yapısı Antalı Ev -6 t- girişinin doğusunda bulunur Üzerine gelen bulevteryon tarafından büyük ölçüde tahribe uğramıştır Eve Anta adını veren taş halen yerindedir
Akropol evlerinin birçoğu trapezoidaldir Bu türdeki evlerin dar yüzleri kente, geniş yüzleri ise surlara bakmaktadır Böylece trapezodial evler kuzeyden güneye doğru genişleyen ve yelpaze gibi açılan akropol planına uymaktadır Homros'un İlyada'sında bahsettiği Priamos'un İlyon kenti, Troya 6h'dir İlyada'da anlatılan ve 10 senelik savaş sonucu ele geçirilen kent burası idi Odesya'da anlatılan İlyon tahribi ise 7a katında olmuştur
|