Roma Hukuku

Roma Hukuku


Roma’nın büyük yeteneği, siyasal bir yetenekdi herşeyden önce Gereçkten, o dönemin pek ilkel olan ulaştırma ve haberleşme araçları göz önüne alınacak olursa, Romalıların dil ve kültür bakımından birbirinden farklı onca kavmi, İmparatorluğun o denli geniş sınırları içinde toplayıp yüzyıllarca yönetebilmek için büyük bir güce ve –o oranda da- meharete sahip bulunmaları gereği kolayca anlaşılır
Roma’nın dünyaya egemen olmasını sağlayan bu siyesi yetenek yanında, bir ikincisi hukuksal yeteneği idi
Roma hukuku, ne bir kişinin ne de bir kaç kişinin eseri Tersine bu hukuk yüzyıllar boyunca gelişmiş ve bu gelişme Roma Tarihi boyunca sürüp gitmiştir Zaman zaman çeşitli toplamaların konusu olan bu hukuk kuralları, son olarak Bizan İmparatoru Justinianus’un girişimiyle –İstanbul’da- toplanıp bir araya getirildi Justinianus Roma hukukunun, eski Romanın yarattığı en büyük eserlerden biri olduğunu biliyor ve bu hukuka karşı büyük bir hayranlık besliyordu Kendi girişimi üzerinedir ki, yüzyıllar boyu işlenip gekişmiş olan Roma hukuku kaynakları yani Romalı hukukçuların eserleri ile imparator kanunları bir araya toplandı
Justinianus’un gerçekleştirdiği bu eserin büyük önemi, Roma hukukunun gelecek nesiller için korumuş ve saklamış olmasıdır
Bu eser, 12yüzyıldan başlıyarak İtalya’da Bolonya Üniversitesinde derin incelemelere ve çalışmalara konu oldu Ortaçağın sonlarına doğru, bu Roma hukuku öğretimi, Bolonya’daki beşiğinden çıkarak Batı Avrupa ülkelerine ve oaradan da bütün dünyaya yayıldı
Roma hukukuna gösterilen bu yakın ilginin ve onun gitgide yaygınlaşmasını altında, Batı’da o sıralarda doğan kapitalizm büyük rol oynar Roma hukukunun bir çok ilkeleri, özellikle mülkiyetle ilgili kuralları kapitalizme uygun düşüyordu çünkü
Eski Roma
Roma, Tiber Irmağı kıyısında “Yedi Tepe” olarak bilinen bir yörede kurulmuştur Tepelerin adları sırasıyla şunlardır:
-Palatium
-Capitolium
-Aventinus
-Caelius
-Esquilinus
-Viminalis
-Quirinalis
Kent Akdeniz’den 24 km kadar uzaklıktaydı Tiber’in hızlı akıntısı gemilerin yanaşmasını engelliyordu, bu yüzden yer olarak pek elverişli sayılmazdı Ayrıca Tiber Irmağı boyunca uzanan bataklıklar sağlıksız bir ortam yaratıyordu Etrükslü mühendisler bu bataklıkları kurutmaya çalıştılarsa da başarılı olamadılar
Kent kurulduktan sonra zaman içinde gelişti Roma’nın ilk sahiplerinin evleri, çatıları samandan yapılmış olan küçük kulübelerdi Tanrılar için yaptıkları tapınaklar yakınlardaki yanardağlardan kopan kayalardan yontulmuştu Kentin çevresinde dışardan gelecek tehlikelere ve saldırılara karşı bir sur vardı
MÖ I yüzyılın başlarında, Roma’da Cumhuriyet döneminin son yılları yaşanıyordu Bu yıllarda Tiber’den yukarı doğru tırmanan kimse ilk olarak iki tepeyle karşılaşırdı: bunlardan soldaki Janiculum, sağdaki ise Aventinus idi Janiculum’un tepesinde eski bir kale vardı Tepeler, kuzeyden gelecek saldırıları gözetlemekte yararlı oluyordu Tepenin eteklerinde zengin Romalılar’ın evleri bulunuyordu
Tekneyle Aventinus’un kuzeybatısına yanaşılacak olunursa, Roma’nın hayvan pazarı olan Forum Boarium görülebilirdi Dokların tam üzerinde güzel villaların ve bahçelerin bulunduğu Palatium Tepesi herkesin oturmak için özlemini çektiği bir yerdi Çünkü alçaklardaki aşırı sıcağa buralarda rastlanmıyordu Palatium’da ayrıca doğunun bolluk ve bereket tanrıçası Kibele adına bir tapınak yapılmıştı Aventinus ve Palatium tepeleri arasındaki vadide Circus Maximus adıyla, ahşap bir stadyum vardı Çeşitli gösterilerin yer aldığı yaklaşık 640 metre uzunluğundaki bu stadyum 150000 kişilikti İki yanında dükkanlarve sıcaktan bunalanlar için buz gibi içecekler satan satıcılar sıralanırdı
Vadinin öteki yakasında bulunan Caelius Tepesi evlerle kaplıydı Buradan Jupiter Tapınağı’na (Eski Yunan’da Zeus) giden bir yol vardı
Palatium ve Capitolium tepeleri arasındaki düzlükte, mermer sütunlarıyla ve heykelleriyle Roma Forumu görünürdü Forum her zaman hararetli tartışmaların, kıyasıya pazarlıkların yapıldığı bir yerdi Forumun biraz ötesinde, sıradan insanların buluşma yeri olan Comitium vardı Rostrum denen kürsü gibi yerde ise konuşmalar yapılırdı Forumun arkasında senatonun toplantı yeri olan Curia bulunuyordu
Foruma giden başlıca yollardan birinin üzerinde iki başlı tanrı Janus’un tapınağı vardı Savaş sırasında tapınağın kapıları hep açık olurdu
Capitolium Tepesi çift dorukluydu Kuzeydekinde bir kale, güneydekinde ise Tiber Irmağı’ndan görülen Jupiter Tapınağı bulunurdu
Eski Roma’da bulunan çeşitli tanrılara adanmış tapınaklar, sunaklar, heykeller arasında Jupiter ayrıbir öneme sahipti Jupiter Tapınağı’na savaşlarda kazanılan ganimetler sunulur, tanrının heykeli kente tepeden bakardı
Irmak kıyısında kurulu olmasına karşın, kent halkı içmek için Tiber suyunu kullanmazdı İçme suyu kanallarla ve toprak altına döşenmiş suyollarıyla yakındaki pınarlardan kente ulaştırılırdı Bunlardan ilki MÖ IV yüzyılda yapılmıştı MÖ 144’te Capitolium Tepesi’ne su götürecek olan Aqua Marcia yapıldı Daha öncekiler toprağın altındayken, bu kemer toprağın üstündeydi Roma’nın kanalizasyon şebekesi de çok iyi planlanmıştı
İmparatorluk döneminde Roma’nın görünümünde çok büyük değişiklikler oldu İmparatorlar kendi adlarını taşıyan görkemli binalar yaptırdılar Roma Forumu daha sonra Augustus, Vespasianus ve Traianus’un yaptırdığı forumların yanında çok küçük kaldı
Yıkanmaktan çok hoşlanan Romalılar, büyük hamamlar yaptırmışlardı Bunların zemini mozaik işlemeliydi; kubbeleri ise mermer sütunlarla destekleniyordu Zafer kazanan generaller için yapılan zafer takları geniş caddeleri süslerdi Özellikle, 70’te Titus’un Kudüs’ü ele geçirişinin anısına yapılan Titus Takı çok görkemliydi Bugüne ancak kalıntıları kalan , Palatium Tepesi yakınlarında yapılmış olan çok kemerli, görkemlibi yapı olan “Collesium”da çeşitli gösteriler düzenlenirdi Zaman içinde binaların çoğalmasıyla kent Capitolium Tepesi’nin batısına, ordunun eğitim alanı olan Campus Martius’a doğru yayıldı