Paranoya

paranoya


isim, tıp (***) Fransızca paranoïa

Abartılı gurur, kuşku, güvensizlik, bencillikle belli olan bir ruh hastalığı:

"Herkes birbirini kuşkuyla süzüyor Toplumsal bir paranoya yaşıyoruz bugün"- T Uyar


Paranoya, aşırı endişe veya korkuyla karakterize edilen, sıkça mantıksız kuruntularla bilinen bir rahatsızlıktır Kelime Yunanca'da, "παράνοια" (paranous) "düpedüz delilik" anlamına gelir (para = dışarda; nous = akıl, aklını kaçırma) ve terim geçmişte kuruntu, delirme durumlarını ifade etmek için kullanılmıştır


Paranoya çoğu zaman şizofreni gibi psikotik hastalıklarla iç içedir Bununla birlikte seyrek olarak, paranoyak kişilik bozukluğu gibi, psikotik olmayan, diğer durumlarda da gözlenebilir

Paranoya, bireyin herhangi bir olay karşısında olayın oluşumundan farklı olarak gelişebileceğini kendi içerisinde canlandırma yolu ile öne sürdüğü ve sınırsız sayıda çeşitlendirebileceği hayal ürünlerinin tümüdür


Halk arasında, paranoyadeyimi, genellikle bir şahsın, çevresindekiler hakkında aşırı şüpheciliğini tanımlamak için kullanılır Böyle bir kişiye yapılan tavsiyeler, iyi niyetli bile olsa, o kişi tarafından kötü niyetle yapılmış olarak algılanır

Başkalarının kendisi hakkında komplo yaptığı kuruntusuna kapılabilir, kendilerine veya mülklerine karşı bir tehdit olduğu endişesi içine düşer Bu düşünceler, o şahısa büyük rahatsızlık verir Çevresindekiler de, bu durumdan rahatsız olur

Tarihçe

Psikiyatrist, Emil Kraepelin, en önemli veya yegâne belirtinin kuruntulu inançlar olduğu ruhsal hastalıkları tanımlamak için, "paranoya" terimini, kullanmıştır Terimin kati kullanımı zaman içinde değişmiştir Kraepelin’in tanımlaması, günümüzde genel olarak terkedilmiştir Psikiyatristler tarafından, günümüzdeki kullanımıyla,


paranoya; kişinin kendisine yönelik (benmerkezli) herhangi bir kuruntuyu işaret etmek için kullanılır Daha belirli olarak, eziyet korkusuna yol açan bir kuruntuya işaret etmek için kullanılır Bundan dolayı, psikiyatrik kullanım değişebilir

Kraeplin bu köke, kuruntusal inanışları da ekleyerek kendi tanımlamasını geliştirmiştir Kraeplin'in yaptığı paranoya tanımlasında kuruntulu inanışın ne olduğunun önemi yoktur, herhangi bir kuruntulu inanış paranoya olarak sınıflandırılabilir

Psikiyatride

Emil Kraepelin akıl hastalıklarının değişik biçimlerini sınıflandırdığı çalışmasında, kuruntunun olduğu fakat akli yeteneklerde herhangi bir kötüye gidişin görülmediği durumu tanımlamak için tek paranoya terimini kullanmıştır Bu tanımda diğer şizofrenik bulgular bulunmamaktadır


Kuruntuların belirgin olduğu şizofreni biçimini için paranoyak şizofreni terimi kullanılır Bu tanımlamada, kuruntuların hastaya rahatsızlık verip vermediği dikkate alınmaz Yani, hasta, kuruntuları ile uyum içinde olsa bile paranoyak şizofreni tanısı alabilir

Ancak, son dönemlerde, kişideki kuruntuların rahatsızlık verici olması kavramı tekrar önem kazanmıştır Özellikle, iki ana nokta özerinde durulmaya başlanmıştır:

• Kişinin, kuruntuları nedeniyle kendisine zarar verecek davranışlarda bulunması veya bulunma tehlikesinin olması,
• Kişinin, kuruntuları nedeniyle başkalarına zarar verecek davranışlarda bulunması veya bulunma tehlikesinin olması

Paranoyak kuruntular arasında; kişinin, takip edildiği, elektronik araçlarla gözlendiği, yiyecek veya içeceklerinin zehirlendiği, önemli biri, veya tanınmış bir kişilik tarafından uzaktan sevildiği (erotomani) bulunabilmektedir

eLLERİNE saAğLıkgüzel bir paylaşım