İslamiyet Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı Özellikleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

İslamiyet Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı Özellikleri

İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatının ilk örnekleri şunlardır:
a)Kutadgu Bilig(Mutluluk Veren Bilgi)
XI

yy da yazılmıştır

Allegorik (sembolik)bir eserdir

Eserde dört tane şahıs vardır

Küntogdı:Hükümdarkanunu temsil eder
Aytoldı: Vezirdirsiyasi iktidarı temsil eder
Ögdilmiş:Aklı
Odgurmuş:Akıbet ve kanaatı temsil eder

Mesnevi şeklinde yazılmıştır

Didaktik bir eserdir

Ölçüsü şehname nin ölçüsü olan fa’ulün fa’ulün fa’ul dür

Aruz ölçüsüyle yazılmış dili Hakaniye Lehçesidir

6645 beyit ve 173 dörtlükten oluşur

Yazarı Yusuf Has Haci0p ‘tir
Sunulan şahıs Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han dır

Dünya ve ahiret için yol gösterici bir kitaptır

ViyanaFergana ve Kahire’de nüshaları vardır

b)Divan-ı Lügat-it Türk(Türk Dili Sözlüğü)
Kaşgarlı Mahmut tarafından 1072-1074 yılları arasında yazılmıştır

Sunulan şahıs Abbasi Halifesi El-Muktedi Billah’dır

Araplara Türkçe öğretmek amacıyla yazılmış Türkçe –Arapça sözlüktür

Kelimelerin kullanımını vermek amacıyla o dönemin edebi ürünlerinden örnekler verilmiştir

Eserde 7500 kelime bulunmaktadır

Bu kelimelerin Arapça karşılıkları verilmekle kalınmamış ayrıca cümle içinde kullanılışları verilmiştir

İlk Türk cihan haritası bu eserde verilmiştir

Bu eser Hakaniye Lehçesiyle yazılmıştır

c)Atabet-ül Hakayık(Hakikatlerin Eşiği)
Yazarı Edip Ahmet Yükneki’dir

Sunulan Şahıs Dad Şipahsalar Bey’ dir

Didaktik bir eserdir

İslami ahlakı öğretmek amacıyla yazılmıştır

Aruz vezniyle mesnevi tarzında yazılmıştır

Edip Ahmet Yükneki anadan doğma ağmadır

Büyük bir edip ve erdemli bir kişidir

Eser 484 beyitten oluşur

d)Divan-ı Hikmet
Şair Ahmet Yesevi tarafından yazılıştır

Ahmet Yesevi ilk mutasavvıf şairdir

Yesevi’nin şiirlerine HİKMET denir

Hem aruz hem de hece ölçüsüyle yazılmıştır

7’li ve 12’li hece ölçüsü kullanılmıştır

Eserde İslam dininin getirdiği hikmet ve erdemlerden bahsedilmiştir

Dini tasavvufi Türk edebiyatının ilk şairidir

Eserin dili halkın anlayabileceği nitelikltedir

e)Dede Korkut Hikayeleri
Kitabın asıl adı Kitabı Dede Korkut Ala Lisanı Taifei Oğuzhan’dır

Destandan halk hikayeciliğine geçiş ürünüdür

15

yy sonu ile 16

yy başlarında yazılmış kim tarafından yazıldığı belli değildir

Eser 12 hikayeden oluşur

Anlatımda nazım ve nesir karışıktır

Destan ve masal özellikleri görülür

İslamiyet öncesi devrin hayat tarzını anlattığı halde içerisinde islami özelliklerde görülür

Eserin arı ve duru bir Türkçesi vardır

Eserde oğuzların diğer boylatla yaptığı savaşlardan bahsedilir

Eserde adı geçen dede korkut bilge bir kişidir

İslamiyet etkisindeki Türk edebiyatı
Halk Edebiyatı Divan Edebiyatı
1-Anonim Halk Edebiyatı (Klasik edebiyat)
2-Aşık Edebiyatı
3-Tekke Edebiyatı

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	İslamiyet Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı Özellikleri İslamiyet Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı Özellikleri İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatının ilk örnekleri şunlardır: a)Kutadgu Bilig(Mutluluk Veren Bilgi) XIyy da yazılmıştırAllegorik (sembolik)bir eserdir Eserde dört tane şahıs vardır Küntogdı:Hükümdarkanunu temsil eder Aytoldı: Vezirdirsiyasi iktidarı temsil eder Ögdilmiş:Aklı Odgurmuş:Akıbet ve kanaatı temsil eder Mesnevi şeklinde yazılmıştırDidaktik bir eserdir Ölçüsü şehname nin ölçüsü olan fa’ulün fa’ulün fa’ul dür Aruz ölçüsüyle yazılmış dili Hakaniye Lehçesidir 6645 beyit ve 173 dörtlükten oluşur Yazarı Yusuf Has Haci0p ‘tir Sunulan şahıs Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han dır Dünya ve ahiret için yol gösterici bir kitaptır ViyanaFergana ve Kahire’de nüshaları vardır b)Divan-ı Lügat-it Türk(Türk Dili Sözlüğü) Kaşgarlı Mahmut tarafından 1072-1074 yılları arasında yazılmıştır Sunulan şahıs Abbasi Halifesi El-Muktedi Billah’dır Araplara Türkçe öğretmek amacıyla yazılmış Türkçe –Arapça sözlüktürKelimelerin kullanımını vermek amacıyla o dönemin edebi ürünlerinden örnekler verilmiştirEserde 7500 kelime bulunmaktadırBu kelimelerin Arapça karşılıkları verilmekle kalınmamış ayrıca cümle içinde kullanılışları verilmiştir İlk Türk cihan haritası bu eserde verilmiştirBu eser Hakaniye Lehçesiyle yazılmıştır c)Atabet-ül Hakayık(Hakikatlerin Eşiği) Yazarı Edip Ahmet Yükneki’dirSunulan Şahıs Dad Şipahsalar Bey’ dirDidaktik bir eserdirİslami ahlakı öğretmek amacıyla yazılmıştırAruz vezniyle mesnevi tarzında yazılmıştırEdip Ahmet Yükneki anadan doğma ağmadırBüyük bir edip ve erdemli bir kişidirEser 484 beyitten oluşur d)Divan-ı Hikmet Şair Ahmet Yesevi tarafından yazılıştırAhmet Yesevi ilk mutasavvıf şairdirYesevi’nin şiirlerine HİKMET denirHem aruz hem de hece ölçüsüyle yazılmıştır 7’li ve 12’li hece ölçüsü kullanılmıştır Eserde İslam dininin getirdiği hikmet ve erdemlerden bahsedilmiştirDini tasavvufi Türk edebiyatının ilk şairidirEserin dili halkın anlayabileceği nitelikltedir e)Dede Korkut Hikayeleri Kitabın asıl adı Kitabı Dede Korkut Ala Lisanı Taifei Oğuzhan’dır Destandan halk hikayeciliğine geçiş ürünüdür15yy sonu ile 16yy başlarında yazılmış kim tarafından yazıldığı belli değildirEser 12 hikayeden oluşurAnlatımda nazım ve nesir karışıktırDestan ve masal özellikleri görülürİslamiyet öncesi devrin hayat tarzını anlattığı halde içerisinde islami özelliklerde görülürEserin arı ve duru bir Türkçesi vardır Eserde oğuzların diğer boylatla yaptığı savaşlardan bahsedilirEserde adı geçen dede korkut bilge bir kişidir İslamiyet etkisindeki Türk edebiyatı Halk Edebiyatı Divan Edebiyatı 1-Anonim Halk Edebiyatı (Klasik edebiyat) 2-Aşık Edebiyatı 3-Tekke Edebiyatı