Diyabaz, Dolerit

DİYABAZ





DİYABAZ
Diyabaz, DOLERİT olarak da bilinir ince ile orta irilikte taneli, koyu griden siyaha kadar değişen renklerde bulunan, volkanik derinlik kayacı Çok sert ve dayanıklı olduğundan çoğunlukla yol yapımında kullanılırYaygın olmamakla birlikte,heykel yapımında siyah taş olarak da kullanılan diyabazın ticari adı siyah granittirOldukça sık rastlanan bir kayaç türü olan diyabaz,dayklar ( yarıklara sokulan tablamsı magma kütleleri) siller ( henüz eriyik haldeyken çevre kayaçlarının katmanları arasına sokulan tablansı magma kütleleri) ve görece küçük ,sığ öteki kütleler içinde bulunurKimyasal ve mineral yapısı bakımından ,volkanik bir kayaç türü olan bazalta çok benzer,ama ondan daha kaba tanelidirve cam içerirTane boyutunun büyümesiyle diyabaz gabroya dönüşebilir



Kayacın yaklaşık üçte bir ile üçte ikilik bölümü kalsiyumca zengin plajiyoklaz türü feldispatlardan oluşurGeri kalan bölümü ise çoğunlukla piroksendirDiyabazlarda,yetersiz kristalleşmiş piroksenler,uzun dikdörtgen biçimli plajiyoklaz kristallerinin çevresini sararDaha büyük piroksen taneleri bütünüyle plajiyoklaz içerebilirama plajiyoklaz miktarı arttıkça ,piroksenler daha çok ara dolgusu durumunu alır

New York kenti yakınlarındaki Hudson Irmağı boyunca sıralanan kayalık uçurumlarda görüldüğü gibi,bazı tablamsı diyabaz kütlelerinin ( kalın katmanlar ya da siller)alt kesimlerinde,olivin ya da piroksen gibi ağır mineral derişkinlerine rastlanırBu birikimlerin,erimiş haldeki diyabaz içinde ilk oluşan kristallerin eriyiğin dibine çökmesiyle geliştiği sanılır

Diyabaz,çeşitli değişimlerden geçebilirplajiyoklaz sossürit,piroksen,hornblende,aktinolite ya da klorite,olivin ise serpantine ve magnetite dönüşebilirİngiltere"de bu tür değişim özelliği gösteren kayaçlar diyabaz olarak adlandırılırBazı diyabaz kütleleri düzenli kırıklar halinde dikdörtgen bloklara ayrılmıştırBu kırıklar boyunca oluşan daha sonraki ufalanma ve değişimlerle,blokların köşeleri ve kenarları yuvarlanır( küresel ufalanma)Böylece birbirinden düzenli aralıklarla ayrılan,sürekli dönüşüme uğramış ve bölünmüş bir kabukla çevrelenen küresel taze diyabaz kütleleri oluşur



Kaynak;AnaBritannica cilt 10 frmsinsinet için derlenmiştir