Ampirizm (Deneycilik)

Empirizm de denir Düşüncelerin tamamen deney ürünü olduğunu savunan felsefi öğreti

Ampirizm, klasik ve ineist rasyonalizmin karşıtıdır Bu iki tez arasındaki tartışma, bütün felsefe tarihi boyunca sürmüştür Bazı filozoflar bunları uzlaştırmağa çalıştılar Eflâtun'a göre, ilmin ilkeleri insan ruhunda doğuştan bulunur; Aristoteles'e göre bunlar deney ile akıl arasındaki işbirliğinin ürünüdür; Epikurosçular ise mutlak bir ampirizmden yanaydılar XVII yy da, Descartes'ın doğuştan gelme düşünceler kuramına karşı çıkan Locke, bütün bilgilerimizin iç veya dış deneyden geldiklerini savundu

Leibniz'e göre ilkeler, «küçük algılar», yani bilinçsiz ve gücül yargılar şeklinde doğuştan vardır; ama «tam algı», yani açık bir şekilde kavranan ve bilinçli olarak uygulanan yargılar biçimine girebilmeleri için deney şarttır

Ampirizm, David Hume ile Stuart Mill'in felsefelerinde çağrışımcılık şeklini aldı Bu filozoflara göre bireyin deneyinden doğan çağrışımlar, ilkeleri kavramamızı, onları zorunlu ve evrensel saymamızı açıklamağa yeter Herbert Spencer'e göre ilkeler, bireyde doğuştan vardır; ama birbirini destekleyen deneylerin üst üste yığılması ve bu yığılmadan ileri gelen kaçınılmaz çağrışımlar, insan nesilleri boyunca ağır ağır oluşmuşlardır Evrim ve katılım ipotezlerine dayanan Spencer, Leibniz'in Descartes ile Locke'u uzlaştırdığı gibi, Kant ve Stuart Mill'i uzlaştırmıştır

Viyana okulunun öğretisi de denilen mantıksal ampirizm, yeni bir öğretidir Bilgi edinmeye, edimli önermelere ve bunların totoloji yöntemleriyle birleştirilmesini indirgemeye çalışır Bu görüşler, araştırmadaki deney dönemi ile teori dönemi arasındaki gel-git üzerinde duran açık bilgi öğretisi tarafından reddedilmiştir

Ampirizm, maddeci (Bacon, Hobbes, Locke) ve idealist (Berkeley, Hume, Mach, Avenarius) diye ikiye ayrılır