Osmanlıca-Türkçe Sözlük (A'dan Z'ye)

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-23-2012

(F

) [ 1 [آ

ünlem edatı ey, hey

2

iki kelimenin arasına girerek, anlamı

pekiştiren yeni kelimeler türetmeye yarayan orta ek

a’dâ (A

) [ اعدا ] düşmanlar

a’dâd (A

) [ اعداد ] sayılar

â’ik (A

) [ عائق ] engel

a’lâ (A

) [ اعلی ] en yüksek, en yüce

a’lâf (A

) [ آلاف ] otlar

a’lâl (A

) [ 1 [اعلال

hastalıklar

2

sebepler

a’lâm (A

) [ 1 [اعلام

bayraklar

2

özel isimler

a’lem (A

) [ اعلم ] en iyi bilen

a’mâ (A

) [ اعمی ] kör

a’mâk (A

) [ اعماق ] derinlikler

a’mâl (A

) [ اعمال ] işler, ameller, davranışlar

a’mâr (A

) [ 1 [اعمار

ömürler

2

yaşlar

a’nî (A

) [ اعنی ] yani

a’râb (A

) [ اعراب ] Araplar, çöl arapları

a’râbî (A

) [ اعرابی ] çöl arabı

a’râz (A

) [ اعراض ] belirtiler

a’sâb (A

) [ اعصاب ] sinirler

a’sâr (A

) [ اعصار ] yüz yıllar

a’şâr (A

) [ اعشار ] öşür vergileri, onda birler

a’şârî (A

) [ اعشاری ] ondalık

a’vec (A

) [ اعوج ] yamuk, eğri büğrü

a’ver (A

) [ اعور ] tek gözlü

a’yâd (A

) [ اعياد ] bayramlar

a’yân (A

) [ 1 [اعيان

ileri gelenler, eşraf, sosyete

2

gözler

a’yün (A

) [ 1 [اعين

gözler

2

pınarlar

a’zâ (A

) [ 1 [اعضا

üyeler

2

organlar

a’zam (A

) [ اعظم ] en büyük

âb (F

) [ 1 [آب

su

2

deniz

3

ırmak

4

tükürük

5

özsuyu

6

ter

7

döl suyu

8

sidik

9

parlaklık

10

yüzsuyu

11

letafet, hava

âb (F

) [ آب ] Ağustos

âb -ı âbistenî [ 1 [آب آبستنی

meni; 2

bitkilerin yetişmesine neden olan su

âb -ı adâlet [ 1 [آب عدالت

adalet suyu; 2

doğruluğun bereketi

âb -ı ahmer [ 1 [آب احمر

kızıl su

2

kırmızı şarap

3

gözyaşı

âb -ı âteşîn [ 1 [آب آتشين

ateşli su; 2

kırmızı şarap; 3

gözyaşı

âb -ı bâdereng [ 1 [آب باده رنگ

kızıl su

2

gözyaşı, kanlı gözyaşı

âb -ı engûr [ 1 [آب انگور

üzüm suyu

2

şarap

âb -ı harâbât [ آب خرابات ] (meyhane suyu) şarap

âb -ı kevser [ 1 [آب کوثر

cennet suyu, 2

şarap

ab’âb (A

) [ عبعاب ] vantrolog

abâ (A

) [ 1 [عبا

kaba yün kumaş

2

aba

âbâ’ (A

) [ 1 [آباء

babalar

2

gezegenler

âbâd (A

) [ آباد ] ebedler

âbâd (F

) [ آباد ] bayındır, mamûr

âbâd etmek/eylemek 1

mamûr etmek

2

zenginleştirmek

3

huzur vermek

âbâd olmak 1

mamûrlaşmak

2

zenginleşmek

3

huzura kavuşmak

âbâdân (F

) [ آبادان ] bayındır

âbâdânî (F

) [ آبادانی ] bayındırlık

âbâdî (F

) [ 1 [آبادی

bayındırlık

2

ince Hint kağıdı

âbâl (A

) [ آبال ] develer

âbân (F

) [ آبان ] Âbân ayı

abâpûş (A

-F

) [ 1 [عباپوش

abalı

2

derviş

3

yoksul

âbâr (A

) [ آبار ] kuyular

âbcâme (F

) [ آبجامه ] su kabı

âbçîn (F

) [ آبچين ] peştemal

abd (A

) [ 1 [عبد

kul

2

köle

âbdân (F

) [ 1 [آبدان

su kabı

2

mesane

âbdâr (F

) [ 1 [آبدار

sulu

2

parlak

3

hoş

âbdendân (F

) [ 1 [آبدندان

bön

2

âciz

abdest (F

) [ 1 [آبدست

abdest

2

paylama

abdesthâne (F

) [ 1 [آبدستخانه

tuvalet

2

abdest alınan yer

abdestlik (F

-T

) kısa cübbe

âbek (F

) [ 1 [آبک

sulu

2

cıva

abes (A

) [ عبث ] saçma, abes

âbgîne (F

) [ 1 [آبگينه

kristal

2

kadeh

3

sürahi

4

ayna

5

gözyaşı

âbgîr (F

) [ 1 [آبگير

havuz

2

su birikintisi

âbgûn (F

) [ 1 [آبگون

su rengi

2

mavi

abher (A

) [ 1 [عبهر

nergis

2

zerrinkadeh çiçeği

3

yasemin

âbhîz (F

) [ آبخيز ] büyük dalga

âbhord (F

) [ آبخورد ] nasip

âbırû (F

) [ آبرو ] yüzsuyu

âbî (F

) [ آبی ] mavi

âbid (A

) [ 1 [عابد

ibadet eden

2

erkek adı

abîd (A

) [ 1 [عبيد

kullar

2

köleler

âbidât [ آبدات ] anıtlar

âbide (A

) [ آبده ] anıt

âbidevî (A

) [ آبدوی ] anıtsal

âbile (F

) [ 1 [آبله

su çiçeği

2

sivilce

3

su kabarcığı

âbir (A

) [ عابر ] yaya

âbisten (F

) [ آبستن ] gebe

âbistengâh (F

) [ آبستنگاه ] döl yatağı

âbişhor (F

) [ 1 [آبشخور

sulama yeri

2

nasip

âbkâr (F

) [ 1 [آبکار

saka

2

ayyaş

âbkeş (F

) [ 1 [آبکش

saka, su çeken

2

kevgir

âbnûs (F

) [ آبنوس ] abanoz

âbrâh (F

) [ آبراه ] su yolu, kanal

abraş (A

) [ ابرش ] alacalı

âbrîz (F

) [ 1 [آبریز

tuvalet

2

ıbrık

âbşâr (F

) [ آبشار ] çağlayan

abûs (A

) [ عبوس ] somurtkan

âbühava (F

-A

) [ آب و هوا ] iklim

âbzih (F

) [ 1 [آبزه

su kaynağı

2

gözyaşı

âc (A

) [ عاج ] fildişi

âc (F

) [ آج ] ılgın ağacı

acâib (A

) [ عجائب ] tuhaf, ilginç, acaip

acâleten (A

) [ عجالة ] alelacele

aceb (A

) [ 1 [عجب

tuhaflık

2

acaba

acebâ (A

) [ عجبا ] acaba

acele (A

) [ عجله ] acele

aceleten (A

) [ عجلة ] çarçabuk, alelacele

acem (A

) [ 1 [عجم

arap olmayan

2

İranlı, acem

acemaşîran (A

) [ عجم عشيران ] Türk mûsikisinde bir makam

acemce (A

-T

) Farsça

acemî (A

) [ 1 [عجمی

deneyimsiz, acemi

2

İranlı

acemistan (A

-F

) [ عجمستان ] İran

acemiyân (A

-F

) [ 1 [عجميان

deneyimsizler

2

İranlılar

aceze (A

) [ عجزه ] düşkünler, âcizler

acîb (A

) [ عجيب ] tuhaf, acayip, ilginç

acîbe (A

) [ عجيبه ] şaşılacak şey

âcil (A

) [ عاجل ] acil

âcilen (A

) [ عاجلا ] derhal, acil olarak

acîn (A

) [ عجين ] macun, yoğurulmuş

âciz (A

) [ 1 [عاجز

aciz

2

ben

âcizâne (A

-F

) [ 1 [عاجزانه

acizce

2

alçakgönüllüce

âcizî (A

-F

) [ عاجزی ] acizlik

âciziyyet (A

) [ عاجزیت ] acizlik

âcizleri (A

-T

) bendeniz, ben

acûl (A

) [ عجول ] aceleci

acûlâne (A

-F

) [ عجولانه ] acele acele

acûz (A

) [ 1 [عجوز

kocakarı

2

cadı

acûze (A

) [ 1 [عجوزه

kocakarı

2

cadı

âcür (F

) [ 1 [آجر

tuğla

2

kiremit

acz (A

) [ عجز ] acizlik, çaresizlik, bir şey yapamama

âdâb (A

) [ 1 [آداب

edepler, terbiyeler

2

yol yordam

adalât (A

) [ عضلات ] kaslar

adale (A

) [ 1[عضله

kas

2

kaslar

adâlet (A

) [ عدالت ] adalet

adaletkâr (A

-F

) [ عدالتکار ] adil, adaletli

âdât (A

) [ عادات ] âdetler, alışkanlıklar

adâvet (A

) [ عداوت ] düşmanlık

adâvet etmek/eylemek düşmanlık gütmek

add (A

) [ عد ] sayma, görme, değerlendirme, kabul etme

addedilmek sayılmak, görülmek, değerlendirilmek

addetmek/eylemek saymak, görmek, değerlendirmek

addolunmak sayılmak, kabul edilmek

aded (A

) [ عدد ] sayı

adeden (A

) [ عددا ] sayıca

adedî (A

) [ عددی ] sayısal

âdem (A

) [ 1 [آدم

ilk insan, Adem Peygamber

2

insan, adam

adem (A

) [ عدم ] yokluk, bulunmama, adem

adem -i muvaffakiyet [ عدم موفقيت ] başarısızlık

adem -i muvazenet [ عدم موازنت ] dengesizlik

adem -i riâyet [ عدم رعایت ] uymama

adem -i te’lîfiyet [ عدم تأليفيت ] uzlaşamama, bir araya gelememe

adem -i teveccüh [ عدم توجه ] ilgisizlik

ademâbâd (A

-F

) [ عدم آباد ] yokluk ülkesi

âdemhâr (A

-F

) [ آدم خوار ] yamyam, insan yiyen

âdemî (A

-F

) [ 1[آدمی

insanoğlu

2

insanlık

âdemiyân (A

-F

) [ آدميان ] insanlar

âdemiyyet (A

) [ 1 [آدميت

insanlık

2

adamlık

ades (A

) [ عدس ] mercimek

adese (A

) [ عدسه ] mercek

âdet (A

) [ عادت ] alışkanlık, âdet

âdeta (A

) [ عادتا ] basbayağı

âdeten (A

) [ عدتا ] âdet olarak, geleneklere göre

adhâ (A

) [ اضحی ] kurbanlar

âdi (A

) [ عادی ] sıradan, âdi, değersiz

adîd (A

) [ عدید ] birçok

adîde (A

) [ عدیده ] birçok

âdil (A

) [ عادل ] adaletli

adîl (A

) [ عدیل ] eşit, denk

âdilâne (A

-F

) [ عدلانه ] adilce

adîm (A

) [ عدیم ] yok olan

adîmülimkân (A

) [ عدیم الامکان ] imkânsız

âdiye (A

) [ عادیه ] alışılmış, sıradan

adl (A

) [ عدل ] adalet

adlâ’ (A

) اضلاع ] kenarlar

adlî (A

) [ عدلی ] adalet ile ilgili

adliyye (A

) [ عدليه ] mahkeme, adliye

adn (A

) [ عدن ] cennet

adû (A

) [ عدو ] düşman

âfâk (A

) [ آفاق ] ufuklar

âfâkî (A

) [ 1 [آفاقی

nesnel

2

şuradan buradan konuşma

âfât (A

) [ آفات ] afetler, belalar

âferîde (F

) [ آفریده ] yaratık, yaratılmış, mahluk

âferîdgâr (F

) [ آفریدگار ] yaratan, Tanrı

âferîn (F

) [ آفرین ] bravo, çok yaşa, aferin

âferîn (F

) [ آفرین ] yaratan

âferînende (F

) [ آفریننده ] yaratıcı

âferîniş (F

) [ آفرینش ] yaratılış

âfet (A

) [ 1 [آفت

afet, bela, felaket

2

güzel sevgili

âfet -i cân [ 1 [آفت جان

can belası

2

güzel

âfet -i devrân [ 1 [آفت دوران

güzel, dilber

âfetengîz (A

-F

) [ آفت انگيز ] afet getiren

âfetresân (A

-F

) [ آفت رسان ] bela getiren

âfetzede (A

-F

) [ آفت زده ] belaya uğramış, afet görmüş

afîf (A

) [ عفيف ] iffetli

âfil (A

) [ 1 [آفل

batan

2

görünmez olan

âfitâb (F

) [ آفتاب ] güneş

âfitâbcemâl (F

-A

) [ آفتاب جمال ] güzel yüzlü, parlak yüzlü, yüzü güneş gibi

parlayan, sevgili, maşuk

âfiyet (A

) [ عافيت ] esenlik

âfiyet bulmak sağlığına kavuşmak

afiyetbahş [ آفيت بخش ] afiyet verici

afrika (A

) [ افریقا ] Afrika kıtası

afsun (F

) [ افسون ] büyü, efsun

âftâb (F

) [ آفتاب ] güneş

âftâbe (F

) [ آفتابه ] ıbrık, su kabı

âftâbgîr (F

) [ آفتابگير ] güneş alan, güneş gören

âftâbî (F

) [ آفتابی ] güneşlik

âftâbrû (F

) [ آفتاب رو ] parlak yüzlü

afv (A

) [ عفو ] bağışlama, af

âgâh (F

) [ آگاه ] haberdar

âgâh etmek haberdar etmek

âgâh olmak haberdar olmak

âgâhî (F

) [ آگاهی ] haberdarlık

âgeh (F

) [ آگه ] haberdar

âgehî (F

) [ آگهی ] haberdarlık

âgîn (F

) [ آگين ] dolu

âgûş (A

) [ آغوش ] kucak

âğâliş (F

) [ آغالش ] kışkırtma

ağayân (T

-F

) [ آغایان ] ağalar

âğâz (F

) [ 1 [آغاز

başlama

2

başlangıç

ağbiyâ (A

) [ اغبيا ] kalın kafalılar

âğişte (F

) [ آغشته ] bulaşmış, bulanık

ağlâl (A

) [ 1 [اغلال

boyunduruklar

2

zincirler

ağlât (A

) [ اغلاط ] hatalar

ağleb [(A

) [ اغلب احتمال ] çoğunlukla, genellikle, sık sık

ağleb -i ihtimâl [ اغلب احتمال ] büyük bir ihtimalle, büyük bir olasılıkla

ağnâ (A

) [ اغنی ] en zengin

ağnâm (A

) [ اغنام ] koyunlar

ağniyâ (A

) [ اغنيا ] zenginler

ağniye (A

) [ اغنيه ] şarkılar

ağrâs (A

) [ اغراس ] fidanlar

ağrâz (A

) [ اغراض ] maksatlar

ağsân (A

) [ اغصان ] dallar

ağşiye (A

) [ 1 [اغشيه

perdeler

2

zarlar

ağyâr (A

) [ اغيار ] yabancılar

ah (A

) [ 1 [اخ

kardeş

2

dost

âh (F

) [ 1 [آه

feryat etme, feryat

2

ilenme

âh almak biri tarafından kendisine ilenilmek

âh ü zâr [ آه و زار ] âh edip inleme

âhâd (A

) [ آحاد ] birler

ahad (A

) [ احد ] bir

ahali (A

) [ اهالی ] halk, ahali, insan topluluğu

ahavât (A

) [ اخوات ] kızkardeşler

ahbâb (A

) [ 1 [احباب

dostlar

2

dost

ahbap (A

) [ احباب ] dostlar, sevdikler

ahbâr (A

) [ اخبار ] haberler

ahcâr (A

) [ احجار ] taşlar

ahd (A

) [ 1 [عهد

yemin, and

2

çağ, devir

3

söz verme

ahd -i atîk [ عهد عتيق ] Tevrat, Zebur ve Mezâmir

ahd -i cedîd [ عهد جدید ] İncil ve ekleri

ahdar (A

) [ احضر ] yemyeşil

ahdâs (A

) [ 1 [احداث

yeni olaylar

2

dertler

3

gençler

ahdeb (A

) [ احدب ] kambur

ahdnâme (A

-F

) [ عهدنامه ] ahitname, antlaşma metni

ahdüpeymân (A

-F

) [ عهد و پيمان ] and

âhek (F

) [ آهک ] kireç

âhen (F

) [ آهن ] demir

âhendil (F

) [ آهن دل ] acımasız

âheng (F

) [ 1 [آهنگ

uyum, ahenk

2

eğlence

âheng -i esvât [ آهنگ اصوات ] ses uyumu

âhengdâr (F

) [ آهنگدار ] uyumlu

âhenger (F

) [ آهنگر ] demirci

âhenggüzâr (F

) [ آهنگ گذار ] uyumlu, ahenkli

âhenîn (F

) [ 1 [آهنين

demirden

2

demir gibi

âhenîndil (F

) [ 1 [آهنين دل

katı yürekli

2

yiğit

âhenk (F

) [ آهنگ ] ahenk, uyum

âhenkdâr (F

) [ آهنگ دار ] uyumlu, ahenkli

âhenkeş (F

) [ آهنکش ] miknatıs

âhenrüba (F

) [ آهن ربا ] miknatıs

âhensâ(y) (F

) [ آهن سای ] törpü

âher (A

) [ آخر ] başka, diğer

âheste (F

) [ آهسته ] yavaş, usul, ağır

âhestegî (F

) [ آهستگی ] yavaşlık

ahfâ (A

) [ اخفا ] en gizli

ahfâd (A

) [ احفاد ] torunlar

ahger (F

) [ اخگر ] kor ateş

ahibbâ (A

) [ احبا ] dostlar, sevilenler; sevgililer

ahid (A

) [ عهد ] söz, yemin

ahidşiken (A

-F

) [ عهدشکن ] sözünden dönen, antlaşmayı bozan

âhîhte (F

) [ آهيخته ] kınından çıkmış, sıyrılmış

ahîr (A

) [ آخر ] son, en son

âhir -i kâr [ 1 [آخر کار

sonunda

2

sonuç

âhirbîn (A

-F

) [ آخربين ] ileri görüşlü

âhire (A

) [ آخره ] son

ahîren (A

) [ اخيرا ] geçenlerde, son zamanlarda, son olarak

âhiret (A

) [ آخرت ] öbür dünya

âhiretlik (A

-T

) 1

ahiret kardeşi

2

evlat edinilen öksüz

âhirin (A

-F

) [ 1 [آخرین

sonuncu

2

sonrakiler

âhirkâr (A

-F

) [ آخرکار ] sonunda, nihayet

âhirülemr (A

) [ آخرالامر ] sonunda, işin sonunda

âhiz (A

) [ آخذ ] alan

ahize (A

) [ آخذه ] alıcı gereç

ahkâm (A

) [ احکام ] hükümler

ahlâf (A

) [ اخلاف ] halefler

ahlâk (A

) [ اخلاق ] huy, ahlak

ahlâk -ı amelî [ اخلاق عملی ] uygulamadaki ahlak anlayışı

ahlâk -ı hasene [ اخلاق حسنه ] iyi huy

ahlâk -ı nazarî [ اخلاق نظری ] teorideki ahlak anlayışı

ahlâk -ı zemîme [ اخلاق ذميمه ] kötü huy

ahlâken (A

) [ اخلاقا ] ahlakça

08-23-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Osmanlıca-Türkçe Sözlük (A'dan Z'ye) (F) [ 1 [آ ünlem edatı ey, hey 2iki kelimenin arasına girerek, anlamı pekiştiren yeni kelimeler türetmeye yarayan orta ek a’dâ (A) [ اعدا ] düşmanlar a’dâd (A) [ اعداد ] sayılar â’ik (A) [ عائق ] engel a’lâ (A) [ اعلی ] en yüksek, en yüce a’lâf (A) [ آلاف ] otlar a’lâl (A) [ 1 [اعلال hastalıklar 2sebepler a’lâm (A) [ 1 [اعلام bayraklar 2özel isimler a’lem (A) [ اعلم ] en iyi bilen a’mâ (A) [ اعمی ] kör a’mâk (A) [ اعماق ] derinlikler a’mâl (A) [ اعمال ] işler, ameller, davranışlar a’mâr (A) [ 1 [اعمار ömürler 2yaşlar a’nî (A) [ اعنی ] yani a’râb (A) [ اعراب ] Araplar, çöl arapları a’râbî (A) [ اعرابی ] çöl arabı a’râz (A) [ اعراض ] belirtiler a’sâb (A) [ اعصاب ] sinirler a’sâr (A) [ اعصار ] yüz yıllar a’şâr (A) [ اعشار ] öşür vergileri, onda birler a’şârî (A) [ اعشاری ] ondalık a’vec (A) [ اعوج ] yamuk, eğri büğrü a’ver (A) [ اعور ] tek gözlü a’yâd (A) [ اعياد ] bayramlar a’yân (A) [ 1 [اعيان ileri gelenler, eşraf, sosyete 2gözler a’yün (A) [ 1 [اعين gözler 2pınarlar a’zâ (A) [ 1 [اعضا üyeler 2organlar a’zam (A) [ اعظم ] en büyük âb (F) [ 1 [آب su 2deniz 3ırmak 4tükürük 5özsuyu 6ter 7döl suyu 8sidik 9parlaklık 10yüzsuyu 11letafet, hava âb (F) [ آب ] Ağustos âb -ı âbistenî [ 1 [آب آبستنی meni; 2bitkilerin yetişmesine neden olan su âb -ı adâlet [ 1 [آب عدالت adalet suyu; 2doğruluğun bereketi âb -ı ahmer [ 1 [آب احمر kızıl su 2kırmızı şarap 3gözyaşı âb -ı âteşîn [ 1 [آب آتشين ateşli su; 2kırmızı şarap; 3gözyaşı âb -ı bâdereng [ 1 [آب باده رنگ kızıl su 2gözyaşı, kanlı gözyaşı âb -ı engûr [ 1 [آب انگور üzüm suyu 2şarap âb -ı harâbât [ آب خرابات ] (meyhane suyu) şarap âb -ı kevser [ 1 [آب کوثر cennet suyu, 2şarap ab’âb (A) [ عبعاب ] vantrolog abâ (A) [ 1 [عبا kaba yün kumaş 2aba âbâ’ (A) [ 1 [آباء babalar 2gezegenler âbâd (A) [ آباد ] ebedler âbâd (F) [ آباد ] bayındır, mamûr âbâd etmek/eylemek 1mamûr etmek 2zenginleştirmek 3huzur vermek âbâd olmak 1mamûrlaşmak 2zenginleşmek 3huzura kavuşmak âbâdân (F) [ آبادان ] bayındır âbâdânî (F) [ آبادانی ] bayındırlık âbâdî (F) [ 1 [آبادی bayındırlık 2ince Hint kağıdı âbâl (A) [ آبال ] develer âbân (F) [ آبان ] Âbân ayı abâpûş (A-F) [ 1 [عباپوش abalı 2derviş 3yoksul âbâr (A) [ آبار ] kuyular âbcâme (F) [ آبجامه ] su kabı âbçîn (F) [ آبچين ] peştemal abd (A) [ 1 [عبد kul 2köle âbdân (F) [ 1 [آبدان su kabı 2mesane âbdâr (F) [ 1 [آبدار sulu 2parlak 3hoş âbdendân (F) [ 1 [آبدندان bön 2âciz abdest (F) [ 1 [آبدست abdest 2paylama abdesthâne (F) [ 1 [آبدستخانه tuvalet 2abdest alınan yer abdestlik (F-T) kısa cübbe âbek (F) [ 1 [آبک sulu 2cıva abes (A) [ عبث ] saçma, abes âbgîne (F) [ 1 [آبگينه kristal 2kadeh 3sürahi 4ayna 5gözyaşı âbgîr (F) [ 1 [آبگير havuz 2su birikintisi âbgûn (F) [ 1 [آبگون su rengi 2mavi abher (A) [ 1 [عبهر nergis 2zerrinkadeh çiçeği 3yasemin âbhîz (F) [ آبخيز ] büyük dalga âbhord (F) [ آبخورد ] nasip âbırû (F) [ آبرو ] yüzsuyu âbî (F) [ آبی ] mavi âbid (A) [ 1 [عابد ibadet eden 2erkek adı abîd (A) [ 1 [عبيد kullar 2köleler âbidât [ آبدات ] anıtlar âbide (A) [ آبده ] anıt âbidevî (A) [ آبدوی ] anıtsal âbile (F) [ 1 [آبله su çiçeği 2sivilce 3su kabarcığı âbir (A) [ عابر ] yaya âbisten (F) [ آبستن ] gebe âbistengâh (F) [ آبستنگاه ] döl yatağı âbişhor (F) [ 1 [آبشخور sulama yeri 2nasip âbkâr (F) [ 1 [آبکار saka 2ayyaş âbkeş (F) [ 1 [آبکش saka, su çeken 2kevgir âbnûs (F) [ آبنوس ] abanoz âbrâh (F) [ آبراه ] su yolu, kanal abraş (A) [ ابرش ] alacalı âbrîz (F) [ 1 [آبریز tuvalet 2ıbrık âbşâr (F) [ آبشار ] çağlayan abûs (A) [ عبوس ] somurtkan âbühava (F-A) [ آب و هوا ] iklim âbzih (F) [ 1 [آبزه su kaynağı 2gözyaşı âc (A) [ عاج ] fildişi âc (F) [ آج ] ılgın ağacı acâib (A) [ عجائب ] tuhaf, ilginç, acaip acâleten (A) [ عجالة ] alelacele aceb (A) [ 1 [عجب tuhaflık 2acaba acebâ (A) [ عجبا ] acaba acele (A) [ عجله ] acele aceleten (A) [ عجلة ] çarçabuk, alelacele acem (A) [ 1 [عجم arap olmayan 2İranlı, acem acemaşîran (A) [ عجم عشيران ] Türk mûsikisinde bir makam acemce (A-T) Farsça acemî (A) [ 1 [عجمی deneyimsiz, acemi 2İranlı acemistan (A-F) [ عجمستان ] İran acemiyân (A-F) [ 1 [عجميان deneyimsizler 2İranlılar aceze (A) [ عجزه ] düşkünler, âcizler acîb (A) [ عجيب ] tuhaf, acayip, ilginç acîbe (A) [ عجيبه ] şaşılacak şey âcil (A) [ عاجل ] acil âcilen (A) [ عاجلا ] derhal, acil olarak acîn (A) [ عجين ] macun, yoğurulmuş âciz (A) [ 1 [عاجز aciz 2ben âcizâne (A-F) [ 1 [عاجزانه acizce 2alçakgönüllüce âcizî (A-F) [ عاجزی ] acizlik âciziyyet (A) [ عاجزیت ] acizlik âcizleri (A-T) bendeniz, ben acûl (A) [ عجول ] aceleci acûlâne (A-F) [ عجولانه ] acele acele acûz (A) [ 1 [عجوز kocakarı 2cadı acûze (A) [ 1 [عجوزه kocakarı 2cadı âcür (F) [ 1 [آجر tuğla 2kiremit acz (A) [ عجز ] acizlik, çaresizlik, bir şey yapamama âdâb (A) [ 1 [آداب edepler, terbiyeler 2yol yordam adalât (A) [ عضلات ] kaslar adale (A) [ 1[عضله kas 2kaslar adâlet (A) [ عدالت ] adalet adaletkâr (A-F) [ عدالتکار ] adil, adaletli âdât (A) [ عادات ] âdetler, alışkanlıklar adâvet (A) [ عداوت ] düşmanlık adâvet etmek/eylemek düşmanlık gütmek add (A) [ عد ] sayma, görme, değerlendirme, kabul etme addedilmek sayılmak, görülmek, değerlendirilmek addetmek/eylemek saymak, görmek, değerlendirmek addolunmak sayılmak, kabul edilmek aded (A) [ عدد ] sayı adeden (A) [ عددا ] sayıca adedî (A) [ عددی ] sayısal âdem (A) [ 1 [آدم ilk insan, Adem Peygamber 2insan, adam adem (A) [ عدم ] yokluk, bulunmama, adem adem -i muvaffakiyet [ عدم موفقيت ] başarısızlık adem -i muvazenet [ عدم موازنت ] dengesizlik adem -i riâyet [ عدم رعایت ] uymama adem -i te’lîfiyet [ عدم تأليفيت ] uzlaşamama, bir araya gelememe adem -i teveccüh [ عدم توجه ] ilgisizlik ademâbâd (A-F) [ عدم آباد ] yokluk ülkesi âdemhâr (A-F) [ آدم خوار ] yamyam, insan yiyen âdemî (A-F) [ 1[آدمی insanoğlu 2insanlık âdemiyân (A-F) [ آدميان ] insanlar âdemiyyet (A) [ 1 [آدميت insanlık 2adamlık ades (A) [ عدس ] mercimek adese (A) [ عدسه ] mercek âdet (A) [ عادت ] alışkanlık, âdet âdeta (A) [ عادتا ] basbayağı âdeten (A) [ عدتا ] âdet olarak, geleneklere göre adhâ (A) [ اضحی ] kurbanlar âdi (A) [ عادی ] sıradan, âdi, değersiz adîd (A) [ عدید ] birçok adîde (A) [ عدیده ] birçok âdil (A) [ عادل ] adaletli adîl (A) [ عدیل ] eşit, denk âdilâne (A-F) [ عدلانه ] adilce adîm (A) [ عدیم ] yok olan adîmülimkân (A) [ عدیم الامکان ] imkânsız âdiye (A) [ عادیه ] alışılmış, sıradan adl (A) [ عدل ] adalet adlâ’ (A) اضلاع ] kenarlar adlî (A) [ عدلی ] adalet ile ilgili adliyye (A) [ عدليه ] mahkeme, adliye adn (A) [ عدن ] cennet adû (A) [ عدو ] düşman âfâk (A) [ آفاق ] ufuklar âfâkî (A) [ 1 [آفاقی nesnel 2şuradan buradan konuşma âfât (A) [ آفات ] afetler, belalar âferîde (F) [ آفریده ] yaratık, yaratılmış, mahluk âferîdgâr (F) [ آفریدگار ] yaratan, Tanrı âferîn (F) [ آفرین ] bravo, çok yaşa, aferin âferîn (F) [ آفرین ] yaratan âferînende (F) [ آفریننده ] yaratıcı âferîniş (F) [ آفرینش ] yaratılış âfet (A) [ 1 [آفت afet, bela, felaket 2güzel sevgili âfet -i cân [ 1 [آفت جان can belası 2güzel âfet -i devrân [ 1 [آفت دوران güzel, dilber âfetengîz (A-F) [ آفت انگيز ] afet getiren âfetresân (A-F) [ آفت رسان ] bela getiren âfetzede (A-F) [ آفت زده ] belaya uğramış, afet görmüş afîf (A) [ عفيف ] iffetli âfil (A) [ 1 [آفل batan 2görünmez olan âfitâb (F) [ آفتاب ] güneş âfitâbcemâl (F-A) [ آفتاب جمال ] güzel yüzlü, parlak yüzlü, yüzü güneş gibi parlayan, sevgili, maşuk âfiyet (A) [ عافيت ] esenlik âfiyet bulmak sağlığına kavuşmak afiyetbahş [ آفيت بخش ] afiyet verici afrika (A) [ افریقا ] Afrika kıtası afsun (F) [ افسون ] büyü, efsun âftâb (F) [ آفتاب ] güneş âftâbe (F) [ آفتابه ] ıbrık, su kabı âftâbgîr (F) [ آفتابگير ] güneş alan, güneş gören âftâbî (F) [ آفتابی ] güneşlik âftâbrû (F) [ آفتاب رو ] parlak yüzlü afv (A) [ عفو ] bağışlama, af âgâh (F) [ آگاه ] haberdar âgâh etmek haberdar etmek âgâh olmak haberdar olmak âgâhî (F) [ آگاهی ] haberdarlık âgeh (F) [ آگه ] haberdar âgehî (F) [ آگهی ] haberdarlık âgîn (F) [ آگين ] dolu âgûş (A) [ آغوش ] kucak âğâliş (F) [ آغالش ] kışkırtma ağayân (T-F) [ آغایان ] ağalar âğâz (F) [ 1 [آغاز başlama 2başlangıç ağbiyâ (A) [ اغبيا ] kalın kafalılar âğişte (F) [ آغشته ] bulaşmış, bulanık ağlâl (A) [ 1 [اغلال boyunduruklar 2zincirler ağlât (A) [ اغلاط ] hatalar ağleb [(A) [ اغلب احتمال ] çoğunlukla, genellikle, sık sık ağleb -i ihtimâl [ اغلب احتمال ] büyük bir ihtimalle, büyük bir olasılıkla ağnâ (A) [ اغنی ] en zengin ağnâm (A) [ اغنام ] koyunlar ağniyâ (A) [ اغنيا ] zenginler ağniye (A) [ اغنيه ] şarkılar ağrâs (A) [ اغراس ] fidanlar ağrâz (A) [ اغراض ] maksatlar ağsân (A) [ اغصان ] dallar ağşiye (A) [ 1 [اغشيه perdeler 2zarlar ağyâr (A) [ اغيار ] yabancılar ah (A) [ 1 [اخ kardeş 2dost âh (F) [ 1 [آه feryat etme, feryat 2ilenme âh almak biri tarafından kendisine ilenilmek âh ü zâr [ آه و زار ] âh edip inleme âhâd (A) [ آحاد ] birler ahad (A) [ احد ] bir ahali (A) [ اهالی ] halk, ahali, insan topluluğu ahavât (A) [ اخوات ] kızkardeşler ahbâb (A) [ 1 [احباب dostlar 2dost ahbap (A) [ احباب ] dostlar, sevdikler ahbâr (A) [ اخبار ] haberler ahcâr (A) [ احجار ] taşlar ahd (A) [ 1 [عهد yemin, and 2çağ, devir 3söz verme ahd -i atîk [ عهد عتيق ] Tevrat, Zebur ve Mezâmir ahd -i cedîd [ عهد جدید ] İncil ve ekleri ahdar (A) [ احضر ] yemyeşil ahdâs (A) [ 1 [احداث yeni olaylar 2dertler 3gençler ahdeb (A) [ احدب ] kambur ahdnâme (A-F) [ عهدنامه ] ahitname, antlaşma metni ahdüpeymân (A-F) [ عهد و پيمان ] and âhek (F) [ آهک ] kireç âhen (F) [ آهن ] demir âhendil (F) [ آهن دل ] acımasız âheng (F) [ 1 [آهنگ uyum, ahenk 2eğlence âheng -i esvât [ آهنگ اصوات ] ses uyumu âhengdâr (F) [ آهنگدار ] uyumlu âhenger (F) [ آهنگر ] demirci âhenggüzâr (F) [ آهنگ گذار ] uyumlu, ahenkli âhenîn (F) [ 1 [آهنين demirden 2demir gibi âhenîndil (F) [ 1 [آهنين دل katı yürekli 2yiğit âhenk (F) [ آهنگ ] ahenk, uyum âhenkdâr (F) [ آهنگ دار ] uyumlu, ahenkli âhenkeş (F) [ آهنکش ] miknatıs âhenrüba (F) [ آهن ربا ] miknatıs âhensâ(y) (F) [ آهن سای ] törpü âher (A) [ آخر ] başka, diğer âheste (F) [ آهسته ] yavaş, usul, ağır âhestegî (F) [ آهستگی ] yavaşlık ahfâ (A) [ اخفا ] en gizli ahfâd (A) [ احفاد ] torunlar ahger (F) [ اخگر ] kor ateş ahibbâ (A) [ احبا ] dostlar, sevilenler; sevgililer ahid (A) [ عهد ] söz, yemin ahidşiken (A-F) [ عهدشکن ] sözünden dönen, antlaşmayı bozan âhîhte (F) [ آهيخته ] kınından çıkmış, sıyrılmış ahîr (A) [ آخر ] son, en son âhir -i kâr [ 1 [آخر کار sonunda 2sonuç âhirbîn (A-F) [ آخربين ] ileri görüşlü âhire (A) [ آخره ] son ahîren (A) [ اخيرا ] geçenlerde, son zamanlarda, son olarak âhiret (A) [ آخرت ] öbür dünya âhiretlik (A-T) 1ahiret kardeşi 2evlat edinilen öksüz âhirin (A-F) [ 1 [آخرین sonuncu 2sonrakiler âhirkâr (A-F) [ آخرکار ] sonunda, nihayet âhirülemr (A) [ آخرالامر ] sonunda, işin sonunda âhiz (A) [ آخذ ] alan ahize (A) [ آخذه ] alıcı gereç ahkâm (A) [ احکام ] hükümler ahlâf (A) [ اخلاف ] halefler ahlâk (A) [ اخلاق ] huy, ahlak ahlâk -ı amelî [ اخلاق عملی ] uygulamadaki ahlak anlayışı ahlâk -ı hasene [ اخلاق حسنه ] iyi huy ahlâk -ı nazarî [ اخلاق نظری ] teorideki ahlak anlayışı ahlâk -ı zemîme [ اخلاق ذميمه ] kötü huy ahlâken (A) [ اخلاقا ] ahlakça