Diyarbakır Turistik Bilgileri

Diyarbakır, târihî eserler bakımından çok zengindir Turizme elverişli ise de yeterli alt yapı tesisleri yoktur Târihî eserlerin çoğu Türk- İslâm medeniyetine âittir


Diyarbakır Kalesi: Dünyânın günümüze ulaşan en büyük şehir surları Diyarbakırdadır Dicle vâdisinden 100 m yükseklikte bir düzlük alana kurulmuştur Çeşitli devirlerde tâmir edilmiştir Kale dış ve iç kale olarak iki kısımdır Dış kalenin uzunluğu 5, iç kalenin ise 3 kilometredir Kalenin 82 burcu vardır Kalenin yüksekliği 10-12 m, kalınlığı 3-5 metredir Dış kalenin 4 kapısı vardır: Dağ (Harput) Kapısı, Dicle (Yeni) Kapısı, Mardin (Teli) Kapısı ve Şanlıurfa (Rum) Kapısıdır İç kale çember şeklinde ve dış kalenin kuzey doğusundadır Bu kale içinde Artuklusarayı, câmi, kemer ve viran kale denilen ilk kalenin kalıntıları vardır Kalenin havadan görünüşü kalkan balığına benzer Kalede Artukoğulları, Selçuk, Osmanlı ve Akkoyunlu kitabeleri vardır Çin seddinden sonra dünyânın en uzun, sağlam ve geniş surlarıdır Yedi Kardeşler, Sen-Ben, Keçi Burçları kalenin en büyük burçlarıdır Kalede koğuşlar, mahzenler, sarnıçlar ve depolar vardır Dicleye bakan kısmı hâriç diğer yanları savunma hendekleriyle çevrilidir Bu hendekler bugün dolmuştur Kale duvarları kabartma ve oyma motiflerle süslüdür


Silvan Kalesi: Çok eski bir târihe sâhiptir Kesin târihi belli değildir 532de Bizans imparatoru Birinci Justinyen tamir ettirdi İki surla çevrili dikdörtgen şeklindedir 1185te Hülâgunun ordusu büyük tahribat yapmıştır Çınar ilçesindeki Mirhıdır ve Zerzeva kalelerinin yerleri kalmıştır Kaleler tamâmen yok olmuştur Hazro ilçesinde Tercil, Mihrani ve Aydınlar kalelerinin burç, sarnıç ve sur kalıntıları vardır


Ulu Câmi: Diyarbakırda Bizans devrinde yapılan Mar Tuma Kilisesini hazret-i Ömer zamânında 639da feth eden İslâm ordusu câmi hâline getirmiştir Bu câmiyi 1090 senesinde Selçuklu Hükümdârı Melikşah yeni baştan inşâ ettirdi Anadolunun en eski câmisidir 80x80=1600 m2 saha kaplar, iki şadırvan, muhteşem cümle kapısı, mimberi ve mihrabı bir sanat âbidesidir


İçkale (Nâsıriye) Câmii: 1155te Selçuklular tarafından yapılmış, Osmanlı ve Cumhûriyet devrinde tâmir görmüştür Bu câmiye hazret-i Süleymân Câmii, Narıyye Câmii de denir Arap mîmârî tarzı hâkimdir Diyarbakırın en eski câmilerindendir


Nebi Câmii: Selçuklular tarafından yapılmıştır Uzun ve dikdörtgen şeklinde olan minâresi, bir sıra ak ve bir sıra kara taştan örülmüştür


Peygamber Câmii: Osmanlı mîmârîsinin tipik bir örneğidir Kânûnî Sultan Süleymân Han yaptırmıştır


Şeyh Muhtar (Mutahhar) Câmii: On beşinci asırda yapılmış olup, Akkoyunlulara âit bir eserdir Dört kısa sütun üzerine oturtulmuş minâresi ilgi çekicidir Dünyâda benzeri olmayan bir biçimde yekpâre dört sütun üzerine inşâ edilmiştir


Ömer Şeddâd Câmii: Mardin Kapısı girişindedir 1150de İnaloğulları zamânında yapılmıştır Genelde süslemesizdir


Hoca Ahmed Câmii: Mardin Kapısı yakınlarındadır 1489da Hoca Ahmed tarafından yaptırılmıştır Yan mekanlı ilk Osmanlı câmilerinden küçük bir yapıdır


Ali Paşa Câmii: 1534-1537 arasında Hadım Ali Paşa tarafından yaptırılmıştır Mardin Kapı ile Urfa Kapı arasındadır Osmanlı sanatının genel niteliklerini birleştiren bir yapıdır


Sefâ Câmii: On beşinci asır yapısı olup, minâresinin güzelliği ve mihrabının işçiliği ün yapmıştır Ulu Câminin batısındadır Akkoyunlular döneminin önemli eserlerindendir


Melek Ahmed Paşa Câmii: On altıncı asır yapısıdır Melek Ahmed Paşa yaptırmıştır Kâidesi çini mozayiklerle süslüdür Minâresi çok güzeldir Urfa Kapı yakınındadır


Hüsrev Paşa Câmii: Hüsrev Paşa tarafından 1526da yaptırılmıştır Mîmârîsi çok güzeldir Mardin Kapı yakınındadır Medrese olarak yapılmış olup, 1728de minâre eklenmiştir


Hasan Paşa Câmii: Hasan Paşa tarafından 1575 senesinde yaptırılmıştır Güzel bir Osmanlı eseridir


Fâtih Paşa Câmii: Diyarbakırı fetheden Osmanlı kumandanı Bıyıklı Mehmed Paşa tarafından 1522de yaptırılmıştır Türbesi yanındadır Dokuz vezir (beylerbeyi) ile Osmanlı kumandanı Özdemiroğlu Osman Paşa türbeleri bu câmi yanındadır İldeki ilk Osmanlı eseridir


Behram Paşa Câmii: Osmanlı eserlerinin en büyük ve önemlisidir 1522de inşâ edilmiştir Tek minârelidir Kapısı ve mihrabı bir sanat şâheseridir


Selâhaddîn Eyyûbî Câmii: Silvanda olup, 12 asırda Selâhaddîn Eyyûbî tarafından yaptırılmıştır Silvanın en büyük câmisidir


Kara Behlül Bey Câmii: 1950de Osmanlı Sancakbeyi Kara Behlül Beyin Silvanda yaptırdığı güzel bir câmidir 1899da minâresi eklenmiştir


Târihî Eyyûbîler Minâresi: Silvandadır Mîmârî kıymeti büyüktür 5 tabakadır Üzeri süslerle bezenmiştir Yüksekliği 35 m olup, dikdörtgen şeklindedir


Çermik Ulu Câmii: Kale Mahallesindedir On ikinci asırda Artukoğullarından Fahreddîn Karaarslan yaptırmıştır Selçuklu Sultânı Üçüncü Alâeddîn Keykûbâd döneminde tâmir edilmiş ve minâre eklenmiştir


Silvan Ulu Câmii: 1031de yapıldığı zannedilmektedir 1157de Artukoğlu Necmüddîn Alpî ve 1224de Eyyûbîlerden Ebül-Muzaffer Şehâbeddîn Gâzi tarafından tâmir ettirilmiştir Mihrap önü kubbesinin büyük tutulduğu câmilerin ilk örneğidir


Zinciriye Medresesi: Ulu Câminin batısındadır Kitâbesinde 1198de Mimar Îsâ Ebû Dirhemin yaptığı yazmaktadır Küçük avlulu, tek katlı bir yapıdır


Mesudiye Medresesi: Ulu Câmi yakınındadır Artuklu devrinin en önemli eserlerindendir Kitâbesinde 1199da Ebû Muzaffer İkinci Sökmen devrinde inşâsına başlanıp, 1223te tamamlandığı yazılıdır Mîmârı Câfer ibni Mahmuddur İki katlı, açık avlulu bir yapıdır Çok süslü taş işçiliğini yansıtan kemerleri ilgi çekicidir 1934te müze hâline getirilmiştir


Ali Paşa Medresesi: Mardin Kapı ile Urfa Kapı arasında Ali Paşa Câmii yanındadır 1543-1547 arasında Hadım Ali Paşa tarafından yaptırılmıştır Tek katlı bir yapıdır


Muslihiddîn Ları Medresesi: İbariye, Perli medrese olarak da bilinir Sey Sefâ Câmii yakınındadır On beşinci asrın ikinci yarısında yapıldığı tahmin edilmektedir Tek katlıdır


Abdullah Paşa Medresesi: Çermikte 1757de Çeteci Abdullah Paşa tarafından yaptırılmıştır İkinci Abdülhamîd Han zamânında Çermik Rüştiye Mektebi olarak kullanılmıştır Günümüzde tâmir edilmiş olan medrese, câmiye çevrilmiştir


Hâtuniye Medresesi: Hani ilçesinde Ulu Câminin yakınındadır On üçüncü asır eserlerindendir Günümüzde yıkık bir vaziyettedir


Sahâbeler Türbesi: İçkalede Kale Câmi bitişiğindedir Girişinde 1631-1633 arasında *****dâr Mustafa Paşanın yaptırdığına dâir kitâbe vardır Bâzı kaynaklarda 639da yapıldığı yazılmaktadır Diyarbakırı fethe gelen ve burada şehid düşen Eshâb-ı kirâm yatmaktadır


Hüsrev Paşa Hanı: Mardin Kapısının hemen yanındadır 1527de Hüsrev Paşa tarafından yaptırılmıştır Deliller Hanı da denilmektedir İki bölümden meydana gelen han, geniş bir alana yayılmıştır


Hasan Paşa Hanı: Ulu Câminin doğu girişindedir 1575te yapılmıştır Doğu Kapısının işçiliği çok güzeldir


Çifte Han: Hasan Paşa Hanının güneyindedir On altıncı asırda yapıldığı tahmin edilmektedir Zaman zaman gördüğü tâmirâtlar yüzünden ilk şeklini kaybetmiştir


Yeni Han: Zinciriye Medresesi arkasındadır 1789da Seyyid Hacı Abdullah yaptırmıştır İki katlıdır Diğer hanlara göre sâdedir


Malabâdî Köprüsü: Silvan yakınlarında Batman Çayı üzerinde târihî bir köprüdür 1147de Artukoğullarından Tîmûrtaş bin İlgâzi tarafından yaptırılmıştır Uzunluğu 220 m, eni 7 metredir Kemerlerinin genişliği 3860 m olup, dünyâdaki taş kemerli köprülerden, kemeri en geniş olanıdır Üzerinde iki geçiş kapısı ve iki ada vardır Cumhûriyet devrinde iki defâ tâmir görmüştür ve ilk yapılış şeklinin büyük özelliğini kaybetmiştir


Haburman Köprüsü: Çermik ilçesi Haburman köyü yakınındadır Sinek Çayı üzerinde kurulmuştur 1179da Artukoğlu Necmeddîn Alpinin kızı Zübeyde Hâtun tarafından yaptırılmıştır Üç gözlü olup, boyu 107 m, genişliği 550 metredir


Dicle Köprüsü: Mardin Kapısına 3 km uzaklıkta, Silvan yolu üzerinde bir köprüdür Mervanoğullarından Nizâmüddevle Nasr tarafından 1065te yaptırılmıştır On gözlü olup, 180 m boyundadır


Hasune Mağaraları: Silvan-Batman karayolunda tepeler üzerindedir Üç yüze yakın mağara vardır Birbirine koridorlarla bağlı olup, bir mağaralar şehridir Çivi yazılar, şekiller ve oymalar vardır


Dokyanus Şehri: Eshâb-ı Kehfde ismi geçen şehir Licenin 18 km batısında bir tepe üzerinde kurulmuştur Şehir surlarla kuşatılmıştır


Mesire Yerleri: Diyarbakır, târihî eserler yönünden çok zengin olduğu kadar tabiî güzellikler bakımından fazla zengin değildir Mesire yeri olarak akarsu boylarından, târihî kalıntılardan faydalanılmaktadır


Kaplıcaları: Diyarbakırın başlıca şifâlı suları, Çermik Kaplıcası ve Anakaris Suyudur


Çermik Kaplıcası: Diyarbakır-Çermik yolu üzerinde olup, Çermike 3 km uzaklıktadır Termal tesisleri bulunan kaplıca, kadın hastalıkları, üst solunum yolu kronik iltihapları, romatizma hastalıklarına iyi gelir


Anakaris Suyu: Hani ilçesine 3 km uzaklıkta olup, içme kürleri sarılık ve karaciğer hastalıklarına iyi gelir Böbrek taşlarının düşürülmesinde yardımcı olur Kaynağın çevresinde tesis yoktur