Gramafon

Gramafon Alm Grammophon (n), Fr Gramophone(m), İng Gramophone Sesleri tel, plak, bant gibi herhangi bir cisim üzerine kaydedip, daha sonra bunları dinlemek için kullanılan cihaz


Gramofonun tarihi 1877de Edisonun keşfettiği aletle başlar Bu aletle bir diyafram, iğne ve iğnenin üzerinde gezdiği kalay yaprağı kullanıldı Kaydetme ve dinleme işleri için iki ayrı sistem vardı Bu zamana kadar fonoğraf olarak adlandırılan alet, 1885te telefonun kaşifi Bellin kaydetmede balmumu kullanarak geliştirdiği makina ile birlikte grafofon adını aldı İlk defa Graham Bellin kullandığı silindir disk üzerinde çalışan AlmanBerliner, kaydetme sistemini geliştirerek plak üzerindeki çizintilerin derinliğine değil de yanlamasına olmasını sağladı Berlinerin bu alanda kullandığı plakların ilkleri, üzerlerine balmumu sıkılmış çinko plaklardı Grafofonun adı Berliner tarafından gramofona çevrilerek bu isimle patenti alındı Berlinerin gramofona getirdiği yeniliklerin en önemlisi sadece bir plağa kaydedilebilme problemini ortadan kaldırarak kopyalanabilen plakları bulmasıdır Berlinerin bu alanda yaptığı diğer bir önemli çalışması da gramofon sanayinin kurulmasına ön ayak olmasıdır


İlk gramofondan Berlinerin yaptığı gelişmiş olanına kadar gramofonlar; diyafram, kaydedici iğne, ses kaydedilen plak ve bir borudan meydana geliyorduHer hangi bir ses gramofona söylendiği zaman, diyafram titreşerek kaydedici iğneyi harekete geçirirİğne, plak üzerinde çeşitli hareketler yaparak plağı çizer Bu sesler dinlenilmek istenildiği zaman ise, plak döndürülerek, çizintiler üzerinde yürüyen iğne diyaframı titreştirir Diyaframın titreşmesi ile meydana gelen küçük çapta ses dalgaları ucu huni biçiminde açılmış bir boru ile yükseltilerek duyulacak şekle getirilir


Yirminci yüzyılda teknoloji ile birlikte gramofon da büyük gelişmeler göstermiştirÖnceleri kol ile çalıştırılan gramofonlar, çeşitli gelişmelerden sonra elektrik motoru ile işlemeye başlamıştırHızı ayarlanabilen bu motorlar sayesinde bir plağa değişik miktarda kayıt yapmak veya kaydedilmiş sesleri istenilen hızda dinlemek mümkün olmuştur Gramofonun gelişmesinde plak önemli bir yer tutarGünümüzde kullanılan plaklar mikroyivli PVC disklerdir Bu plakların en önemli özelliği pratikte kaydetme imkanı bulunmamasıdır Plakların doldurulmasında özel bir ana plaktan istifade edilir Bundan çıkarılan kopyalar gramofonlarda kullanılırPlakların bu özelliği bir dezavantajdır Ancak kaydedilen seslerin aslına çok yakın bir nitelikte dinlenebilmesi, bunu önemli bir faktör olmaktan çıkarmaktadırYine yüzyılımızda büyük gelişme gösteren pikap kafaları ve iğneleri günümüzde plak ve iğnenin yıpranmaması için elden geldiğince hafif olarak yapılmaya çalışılmakta, sesin niteliği içinde bu kısımlar kıymetli taşlardan imal edilmektedirOtomatik pikaplarda herhangi bir plak bittiği zaman,makinaya müdahale edilmeksizin plak değiştirilebilir Bugün ilk gramofondan beri kullanılan huni biçimli boruların yerini, hoparlörler almaktadır Bunlardan elde edilen ses metalik olmakla birlikte borudan elde edilenden daha nettirGünümüzde ismi değişen gramofon, artık pikap diye isimlendirilmektedir


Gramofonun yaygın olarak kullanılmasını sağlayabilecek olan bu kadar cazip gelişmeler dahi, teyp cihazlarının pikapların yerini almasına mani olamamıştır Teyp cihazlarının gramofona tercih edilmesinin sebepleri arasında; kaydedilen sesin daha net olarak ve uzun süre sonra dinlenebilmesi, daha kolay kullanılabilmesi, pratik olması ve bu cihazlarda kullanılan kasetlerin ucuz ve daha çabuk çoğaltılabilmesi ve üstüne başka kayıt yapılabilmesi gibi kolaylıklar sayılabilir


Kaynak: Rehber Ansiklopedisi