İsmail Hakkı Baltacıoğlu

İsmail Hakkı Baltacıoğlu eğitimci, yazar ve hattat Babası Mucurlu Baltacıoğlu İbrahim Edhem Efendi; annesi, Düzceli Hamdune Hanımdır 28 Şubat 1886da İstanbulda doğdu


İlköğrenimden sonra Ortaöğrenimini Fevziye Rüşdiyesinde yaptı Vefa İdadisini bitirdi Darülfünun-ı Osmaninin tabiiye şubesine girdi Kadri Efendiden hüsn-i hat (güzel yazı) dersleri aldı Darülfünunda talebeyken Divan-ı Hümayun katipliğine memur olarak girdi Bir müddet hat hocalığı yaptı 1908deDarülfünunu bitirdikten sonra Darülmuallimin-i İbtidaiyye (İlköğretmen Okulu)ye hat hocası tayin edildi Bir müddet burada vazife yaptıktan sonra pedagoji ve el sanatları konularında incelemelerde bulunmak üzere Avrupaya gönderildi Fransa, İngiltere, Belçika, İsviçre ve Almanyadaki okullarda araştırmalar yaptıktan sonra 1911de yurda döndü Darülmuallimindeki vazifesine devam etti, Darülmuallimini batı sistemine göre yeniden düzenlemekle vazifelendirildi 1913 te Darülfünunda (İstanbul Üniversitesi) fenn-i terbiye (pedagoji) hocalığına getirildi Ayrıca çeşitli okullarda da ders vermeye devam etti Maarif Nezaretinde de vazife alarak tedrisat-ı taliyye (ortaöğretim) ve tedrisat-ı aliyye (yükseköğretim) müdürlüklerinde bulundu Heyet-i teftişiye başkanlığı yaptı 1917 de Edebiyat Fakültesi katib-i umumisi (dekanı) ve 1923-25 seneleri arasında Darülfünun emini (İstanbul Üniversitesi rektörü) oldu 1933te yapılan üniversite reformu sırasında kadro dışında bırakıldı Yeni Adam dergisini çıkardı 1939da Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesine öğretim üyesi tayin edildi Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)nden 1943te Afyonkarahisar, 1946da Kırşehir milletvekili seçilerek TBMMye girdi 1942-57 seneleri arasında Türk Dil Kurumu Terim Kolu başkanlığı yaptı 1950den sonra tekrar Yeni Adam ile 1956da çıkarmaya başlayıp kısa süre devam ettirebildiği Din Yolu dergilerini yayınladı Çeşitli konularda konferanslar vererek yayın ve çalışma hayatını sürdürdü 1 Nisan 1978de Ankarada öldü


Pedagoji üzerine inceleme ve araştırmalar yapmak üzere Avrupada bulunduğu sırada JJRousseau, Le Bon, Compayre gibi batılı eğitimcilerin ilkelerini benimseyen ve kendi çalışmalarına uygulayan İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu Sosyolojik görüşlerinde Emile Durkheim ve Ziya Gökalpin tesirinde kaldı Aynı yıllarda Bergsonu inceledi Kalbin Gözü adlı eserinde Bergsondan gelen düşüncelere yer verdi Bergson ile Durkheimin zıt görüşlerini daha sonra yazdığı Tarih ve Terbiye adlı eserinde birleştirmeye çalıştı


İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu bütün toplum kurumlarının, geleneği meydana getiren din, dil ve sanat kurumlarından doğduğunu, geleneklerin toplumun en önemli gerçeği olduğunu söyledi Milli kaynaklardan kopmadan batılılaşmayı savundu


Kuran Tercümesi hazırladı Dini konularda hazırladığı yazılarında aşırı ve reformist fikirleri savundu Dini eğitimin gereksiz olduğunu savunmuştur Hayatının son zamanlarında dini konulara tekrar dönerek Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisinde ve Din Yolu Dergisinde dini konularda yazılar yazdı


Eğitimde aile ve okulun önemini anlatırken bazı çelişkili fikirler ileri sürdü Osmanlı aile yapısını, İslamiyetin ve Arapların tesirlerini taşıdığı gerekçesiyle tenkid etti Köklü bir yapıya sahip olan Osmanlı ailesini milli kültürü hazmedemeyen bir aile şekli olarak gösterdi Savunduğu aile yapısında din birliğinin şart olmadığını ileri sürdü


Hayatı boyunca hattatlık, resim, dekorasyon, mimarlık incelemeleri, bahçıvanlık ve çeşitli el sanatlarıyla bizzat ilgilenen Baltacıoğlu, İslam ve Latin yazılarının her çeşidinde yazılar yazdı "Alev yazısı" diye tanınan yeni bir hat şekli geliştirdi


Eserleri: İsmayıl Hakkı Baltacıoğlunun çeşitli alanlarda yazdığı 130u aşkın eseri vardır Bunlardan bazıları şunlardır:


Pedagojiyle ilgili olanlar: Talim ve Terbiyede İnkılap, Terbiye ve iman, İzmir Konferansları, Elişlerinin Usul-i Tedrisi, Terbiye İlmi, JJ Rousseaunun Terbiye Felsefesi, Umumi Pedagoji, İçtimai Mektep, Toplu Tedris, Rüyamdaki Okullar, Pedagojide İhtilal Sosyolojiyle ilgili olanlar: Maarifte Bir Siyaset, Türke Doğru, Batıya Doğru, Ziya Gökalp Sanata dair olanlar: Demokrasi ve Sanat, Türklerde Yazı Sanatı, Türk Plastik Sanatları Dini eserleri: Din ve Hayat, Kuran (meal), Büyük Tefsir Felsefeye dair olanlar: Kalbin Gözü, Felsefe Edebi eserleri: İnanmak, Akıl Taciri, Dolap Beygiri, Kafa Tamircisi, Batak, Yalnızlar


İsmayıl Hakkı Baltacıoğlunun bunların dışında aynı konularda ve çocuk ve gençlik meselelerine dair bir kısmı basılmamış bazı eserleri vardır Ayrıca çeşitli dergi ve gazetelerde yayımlanmış pekçok makalesi bulunmaktadır


Kaynak: Rehber Ansiklopedisi