Türkiye'nin Sınırları Ve Komşuları Hakkında Bilgi

Türkiyenin Sınırları ve Komşuları Hakkında Bilgi

Türkiyenin Sınırları ve Komşuları



Türkiye’nin kara ve deniz sınırlarının toplam uzunluğu yaklaşık 11000 km’dir Burada Türkiye’nin kara sınırları ve komşuları incelenecektir

Sınırları

Türkiye’nin kara sınırları yaklaşık 2753 km’dir Irak ve İran sınırları doğal sınır özelliği taşımaktadır Diğer sınırlarımız yer yer bazı engellerden geçseler bile büyük çoğunluğu politik sınır özelliğindedir En uzun sınırımız 877 km’lik Suriye, en kısa sınırımız 18 km’lik Nahçıvan sınırıdır

Komşuları

Asya ile Avrupa kıtalarını birbirine bağlayan bir köprü özelliğindeki Türkiye, Asya’da Gürcistan, Ermenistan, Nahçıvan, İran, Irak, Suriye, Avrupa’da Yunanistan ve Bulgaristan ile sınır komşusudur

Türkiyenin Sınır Komşuları

Yunanistan Sınırı
Türkiye-Yunanistan karasuları sınırı, Akdeniz'de Mets adası önlerinden baslar Akdeniz'de Tütkiye-Yunanislan karasuları sınırı Meisten sonra Öniki Adalar dışta kalacak şekildedir Meis adasının Türkiye kıyılarına uzaklığı 3 km den daha azdır

Türkiye bu kesimde, bir karasuları sınırı varlığını kabul edemez Çünkü, adaların minimum 3 millik karasulan hakkı olduğu kabul edilirse; Türk gemilerine Meis adası ile Teke yöresi arasındaki geçiş hakkı, kendiliğiden kapanmış olur Türkiye'nin güneybatı kıyılarını denizden kuşatan adalar topluluğu (On iki ada), 1911 Trablusgarp Savaşı'na kadar Osmanlı Devletine bağlı idi Savaşta İtalya'nın işgaline uğrayan adalar, 1946'ya kadar bu statüyü korudu Ancak II Dünya Savaş'ından yenik çıkan italya bu adaları 1947'de boşaltınca, Rum nüfus varlığını gerekçe gösteren Yunanistan Türkiye'nin aktif bir politika izlememesinden de yararlanarak adaları ülkesine katmıştır

Ege denizindeki Oniki adalardan sonraki Türkiye-Yunanistan karasuları sınırı, Lozan Anlaşmasına göre belirlenmiştir Bu anlaşmaya göre kuzey Ege'deki Gökçeada ve Bozcaada ile Türkiye kıyılarına 3 mil (556 km) kadar uzaklıkta bulunan adalar, Türkiye'ye bırakılmıştır Orta Ege adaları kıyılarımıza çok yakın olup, stratejik açıdan büyük önem taşırlar Örneğin Dilek yarımadası ile Yunanistan'ın Sisam adası arasındaki Darboğaz'ın genişliği 17 km dir

Yunanistan ile kara sınırımız, Meriç ırmağının ağız kısmından başlar Irmak yatağını izleyen sınırı, Türkiye-Yunanistan ve Bulgaristan sınırlarının kesişme noktasında, Kapıkule Gümrük kapısının hemen yakınında son bulur Lozan Barış Anlaşması'na göre bugünkü şeklini almış olup, 212 km lik bir uzunluğa sahiptir Karşılıklı geçişleri güçleştiren tek engel, Meriç ırmağıdır Ancak yine de, yapay ve siyasî bir sınırdır

Sınır boyunda iki ülke arasında yer alan gümrük kapıları ve geçiş güzergâhları vardır Bunlar:ipsala ve Karaağaç gümrük kapılarıdır

Türkiye-Yunanistan kara ve karasuları sınırlarının, Türkiye aleyhine belirlenmiş olması nedeniyle, bu ülke ile aramızdaki sorunlar henüz çözümlenmiş değildir Sorunların bazıları, tesbit edilmiş olan sınırların Türkiye aleyhine dengesiz olması ve Yunanistan'ın Türkiye'ye karşı izlediği düşmanca politika ile ilgilidir Bunları, kısaca şöyle özetlemek mümkündür:

Yaklaşık 400 yıl kadar Türk yönetiminde kalan Yunan halkı, 1829 Edirne Andlaşmasıyla bağımsızlığına kavuşmuştur Yunanistan daha sonra, her fırsatta Osmanlı Devleti'nden arazi alarak sınırlarını Meriç'e kadar getirmiştir

Lozan Anlaşmasıyla bu statü kabul edilmiş olmasına rağmen, Batı Trakya topraklan, etnik açıdan bir Türk bölgesidir Bu topraklarda, 1990'da 150 000 Türk nüfusu yaşamaktaydı Ancak Yunan yönetimi, Türklere zaman zaman çeşitli bahanelerle baskı yapmaktadır Oysa, Batı Trakya Türklerine karşılık olarak istanbul'da kalan Rumlar, gayet rahat yaşar Sayısı 100 bini bulan bu toplum, istanbul'un üst gelir grubunu oluşturur

Yunanistan, gençliğini Megalo idea (Büyük gaye) gibi, boş bir hayalle yetiştirmektedir Bu düşünce, eski Helen imparatorluğu'nu diriltme idealine dayanır Megalo ideaya göre, Ege ve Marmara bölgeleri ile istanbul ele geçirilecek ve istanbul, Büyük Yunanistan'ın başkenti olacaktır Bu görüş, zaman zaman Yunan yöneticileri tarafından da dile getirilmektedir
Dış politikada örneğin Avrupa Birliği, Avrupa Konseyi ve NATO platformlarında Yunanistan, her zaman Türkiye'nin karşısında yer almış ve almaktadır Gerek devlet kurumları ve gerekse siyasal ilişkiler açısından Türkiye, Batı'lı bir ülkedir Ancak eski Helen uygarlığının etkisinde kalan Batı ülkeleri, Yunanistan'a sempati duymakta ve onu desteklemektedirler Bu da Türk-Yunan sorunlarının çözümünü güçleştirmektedir

Bu siyasal sorunlar yanında, Türk Yunan dostluğunu sadece temenni olarak bırakacak, fiili sorunlar da vardır Batı Trakya Türklerine yapılan baskı, Ege kıta sahanlığı ve FIR hattı sorunu, bunların başında gelir Yunanistan, 1974 Kıbrıs Barış hareketini bahane ederek Türk uçaklarına Ege semalarını kapatmıştır Öte yandan ""Adaların da kara suları vardır"" tezini ileri sürerek Ege adalarına 12 millik kara suları hakkı istemekte ancak Türkiye, bunun 6 milden fazla olmasını kabul etmemektedir Her iki şekilde de adaların kıyılarımıza çok yakın olması nedeniyle, Ege'nin büyük ölçüde Türk deniz ulaşımına kapanması anlamına gelir Bu ülkenin zaten amacı Ege denizini Türkiye'ye kapıyıp bir Yunan denizi durumuna getirmek ve Dünya milletlerine bu oldu bitliyi onaylatarak yasal bir statüye bağlamaktır Lozan Anlaşması'na aykırı olarak Rodos, Midilli, Sisam, Sakız gibi anadolu kıyılarına yakın olan büyükçe adalar Yunanistan tarafından silahlandırılmış ve buralarda askerî hava alanları kurulmuştur Bu durum Türkiye için bir tehdit unsurudur

Görülüyor ki Ege kıyılarımız güvenlik açısından emniyetli bir özellikte değilir Bu durum hem fizikî özelliklerden hem de Yunanistan'ın izlediği yanlış politikadan kaynaklanmaktadır

Bunlarve benzeri nedenler iki ülke arasında, köklü birtakım sorunların ortaya çıkmasına neden olmuştur

Bulgaristan Sınırı
Meriç Irmağının Türkiye girişinden başlar Uzunluğu 269 km olan bu sınır, 1912-1913 Balkan Savaşı ile belirlenmiş ve Lozon Anlaşmasıyla da onaylanmıştır Sadece siyasî bir sınır olup belirgin doğal engellerden geçmeyen bu sınır, Türkiye için stratejik öneme sahiptir Bulgaristan'dan ülkemize açılan Meriç depresyonu Avrupa ve Orta Doğu arasında Anadolu üzerinden işlemekte olan kara ve demir yollarının giriş çıkış kapısıdır Türkiye'nin en işlek ve en önemli gümrük kapısı olan Kapıkule, bu yolların başında bulunmaktadır Bu sınır üzerinde zaman zaman kaçakçılık ve sığınma amacıyla kaçış olayları meydana gelmektedir

Bulgaristan'dan 1923-1984 yılları arasında 962 000 kişi Türkiye'ye göçtüğü halde Bulgaristan'da 15 milyon Türk nüfusu yaşamaktadır Bu nedenle Bulgar yönetiminin Türk nüfusa karşı izlediği politikadaki değişiklikler, iki ülke arasındaki ilişkileri etkilemektedir 1985 yılı başlarında, uzun yıllardan beri sürdürülen asimilâsyon politikası çok daha belirgin hale gelmiştir Bulgarlaştırma politikası, Türk izi taşıyan her şeyi yok etme noktasına getirilmiştir Hatta Türklerin adları bile Bulgar adlarıyla değiştirilmiştir 1990'da demokratik yönetime geçilen Bulgaristan'da Türk nüfusun hakları kısmen iade edilmiş ve Türkiye-Bulgaristan arasındaki ilişkileri normale dönmüştür





Gürcistan Sınırı
276 km olan Türkiye Gürcistan Sınırı Sarp Köyünden başlar Eski bir yerleşme olan bu köy, çizilen sınır nedeniyle ikiye bölünmüştür

Karadeniz kıyılarından hemen sonra, eğimli ve dağlık yerlerden geçen sınır, uzun bir süre dağlar ve platolar üzerinde devam eder Aktaş gölü (Hazapin = Azap) gölünü ikiye böldükten sonra güneye yönelir ve Ardahan Platosu üzerinde bir süre devam ettikten sonra Ermenistan sınırına ulaşır Bu sınır üzerinde Sarp gümrük kapısı bulunmaktadır

Ermenistan Sınırı
Genel olarak Arpaçay ve Araş vadisini izleyerek Nahcivan-Türkiye sınırında son bulur 316 km uzunluğunda olan bu sınır üzerinde Akyaka gümrük kapısı bulunmaktadır

Azeri Sınırı
Türkiye ile İğdır'ın Dilucu mevkiinde çok kısa bir sınıra sahiptir
Azerbaycan, 1991'de SSCB'nin dağılması sonucu bağımsızlığını kazanmıştır Türkiye Azerbaycan arasında çok sıkı ilişkiler vardır Ekonomik, siyasî ve kültürel yönden iki ülke arasındaki ilişkiler giderek güçlenmektedir Latin alfabesini kabul ettikten sonra kültürel ilişkiler daha da güçlenmiştir Türkiye'de çok sayıda Azerî Türkü yükseköğrenim görmektedir

Nahcivan Sınırı
Türkiye-Nahcivan sınırı, sadece 18 km uzunluktadır Üzerinde Umut gümrük kapısı bulunmaktadır

İran Sınırı
Aras'ın ülkemizden ayrıldığı yöreden (Dilucu yöresi) başlar ve Türk-iran-lrak sınırlarının kesişme noktasında sona erer Türkiye - iran sınırı, değişik özellikleriyle diğer sınırlarımızdan ayrılır Bunları kısaca sövle özetleyebiliriz: • Doğal sınır olup genellikle su bölümü çizgisini takip eder

• Türkiye tarafındaki Van gölü havzası ile iran tarafındaki Urmiye gölü havzasını birbirinden ayrılır Sınır, bu iki su toplama havzasını birbirinden ayıran dağların, genellikle doruk noktalarından geçer Bu doruklardan bazıları 3000 metreden fazla yükseklik gösterir

• Çok eski olan Türikiye - iran sınırı, milli sınırlarımızın politik açıdan en dengelisidir Sınır 1639 Kasr-ı Şirin Anlaşması iie çizilmiştir O tarihten bugüne önemli sayılacak bir değişikliğe uğramamıştır

• Türkiye- iran sının doğal bir sınır olduğu halde karşılıklı geçişleri önleyen bir duvar değildir Ulaştırmayı sağlayan önemli giriş çıkış kapıları vardır Sınır, etnik yönden aynı milleti ikiye böler Çünkü iran Azarbaycan'ı (politik merkezi Tebriz) Türk nüfusunun çoğunlukta olduğu bir Türk bölgesidir

Uzunluğu 454 km kadar olan Türkiye-iran sınırı, yukarıda da değinildiği gibi karşılıklı geçişleri zorlaştırmaz Bu sınır üzerinde bulunan en önemli kapı, Gürbulak Gümrük kapısıdır Bu kapıdan geçen çok işlek yol (E23 devlet yolu), Anadolu'yu baştan başa kaleden, Avrupa bağlantılı kara yolu olup, Tebriz üzerinden Tahran'a ulaşır Güzergâh üzerindeki trafik yoğunluğu özellikle 1960 lardan sonra önem kazanan milletler arası TIR taşımacılığı nedeniyle belirgin bir şekilde artmıştır Türkiye-iran sınırı üzerindeki bir başka Gümrük kapısı da Esendere gümrük kapısıdır

Türkiye-iran sınırında da, bazı sorunlar vardır: Bunların başında, henüz standartları yüksek işlek bir yol sisteminin geliştirilmemiş olması ve kaçakçılık olayları gelir Ülkemizden iran'a daha çok hayvan kaçırılır Oradan Türkiye'ye ise narkotik (uyuşturucu) maddeler, oyuncak gereçler, mutfak eşyaları, saat ve ev eşyaları, mermi silâh gibi malların sokulduğu eskiden beri bilinmektedir Özellikle 1960 lardan sonra yoğunlaşan TIR taşımacılığının bu gibi olayları hızlandırdığı, 1980 den sonra olayın kısmen denetim altına alınıp sınırlandırdığı bilinmektedir Bu sorunlara terörist sızmaları da eklenmiştir

Irak Sınırı
Türkiye - iran sınırının bitim noktasından başlar Genellikle doğu batı yönünde uzanır ve Türkiye-Suriye -Irak sınırının kesişme noktası olan Habur-Dicle (Hezil) çayı kavşağında son bulur 331 km uzunluğunda olan Türkiye-lrak sınırı çok dağlık bir sınırdır Türkiye-lrak sınırının 107 km lik bir bölümü akarsuların vadilerinden geri kalan bölümü ise çok sarp ve engebeli bir araziden geçmektedir

Lozon barış görüşmelerinde Türkiye, bölge nüfusunun çoğunun Türk olması nedeniyle Musul ve dolaylarının Türkiye'de kalması gerektiği tezini ileri sürmüştü, ingilizler kendi çıkarlarına uymayan bu teze karşı çıkmıştır, ingiltere ile Türkiye arasındaki uzun görüşmeler sonucu 1926'da imzalanan Ankara Anlaşmasıyla yukarıda belirtilen
Türkiye-lrak sınırı çizilmiştir

Türkiye-lrak sınırının Türkiye kesimi ile Irak kesimi arasında doğal, beşerî ve ekonomik dengesizlikler vardır Sınırın Türkiye kesimi, büyük çoğunlukla Hakkâri ili sınırları içindedir Bu arazi; Buzul Dağları ve Hakkâri Dağları gibi, doruk noktaları 3600 ile 4000 m yi bulan, çok engebeli, sarp ve dik yüzeylerden oluşmuştur Buna karşılık Irak kesimi, yükseltileri 1500-2000 myi geçmeyen daha alçak yörelerden oluşur Bu nedenlerle, sınırın Türkiye kesimi seyrek nüfuslu ve ekonomik açıdan geri bir bölge, Irak kesimi ise petrol üretim nedeniyle zengin bir bölgedir Sınırlarımıza 130 km kadar uzaklıkta yer alan Musul'un nüfusu 600 bine yaklaşırken Türkiye kesiminin en büyük il merkezi olan Hakkâri, 1990'da 30 000 nüfuslu, kasaba görünümlü bir yerleşmedir

Sınırın İrak tarafında bulunan Musul, Kerkük (1990'da 250 bin) ve Er-bil (1990'da 334 bin) ile dolaylarında, bugün bile, 700-800 bin dolayında Türk nüfus yaşamaktadır Bu kalabalık nüfus kitlesi, Irak'ta zaman zaman baskı ve zülüm görmektedir Olayın temelde gerçek sorumlusu ise, hiç kuşkusuz çıkarcı ingiliz politikasıdır Çünkü, öncelikle çıkarlarını düşünen bu ülke, Musul-Kerkük ve Erbil dolaylarını, zorla ve oldu bitliye getirerek ülkemizden koparmıştır

Türkiye-ırak sınırı üzerindeki karşılıklı geçişler, hemen tümüyle Ciz-re-Silopi-Zaho doğrultusunda yoğunlaşmıştır Milletlerarası E-26 devlet karayolunun bir devamı olan bu güzergâh, istanbul-Bağdat arasında işleyen Musul-Bağdat yolunu, Türkiye üzerinden Avrupa'ya bağlayan, çok işlek bir yoldur Özellikle 1960'lardan itibaren yoğun bir TIR taşımacılığına sahne olmaktadır Burada Türkiye'nin en işlek sınır kapılarından biri olan Habur gümrük kapısı bulunmaktadır

Sınır üzerindeki diğer geçiş noktaları, patika yollarla her iki ülkeye bağlı olup genellikle sınır ticareti ve kaçakçılık olayları bu yollardan yapılır Irak'ta otorite boşluğu doğması sonucu, terörizm hareketleri meydana gelmiştir Türkiye düşmanı bölücü eşkıya grupları, bu bölgede eğitim kampları kurarak, cinayet şebeke timlerini yurdumuza sokmuş ve pek çok katliam yaptırmıştır Türkiye zaman zaman askeri güç kullanarak, bu bölgeye hava saldırıları 've kara harekâtı yapmak zorunda kalmıştır Kuzey Irak'ta yaşayan Kürt grupların örgütlenmiş olmalarına rağmen, 1 milyon dolayındaki Türkün herhangi bir örgüte sahip olmaması düşündürücüdür

Suriye Sınırı
Uzunluğu 877 km olan bu sınır, kara sınırımızın en uzunudur Dicle çayı kavşağından doğu-batı yönünde Hatay il sınırına ulaşır Daha sonra Hatay; ilinin doğu güney sınırını oluşturduktan sonra Akdeniz'e ulaşır Türkiye'nin en güney noktası (Beysun köyü) bu sınır üzerindedir

Türkiye-Suriye sınırının bugünkü statüsü, Türkiye-Fransa arasında imzalanan 20 Ekim 1921, 5 Haziran 1926 ve 23 Haziran 1939 Ankara Anlaşmaları ile tesbit edilmiştir Hatırlanacağı üzere, Birinci Dünya Savaşı yıllarında, bugünkü Suriye topraklarıyla birlikte Kahraman Maraş, Gazi Antep, Şanlı Urfa, Mardin, Çukurova ve Hatay yöresi, Fransız işgaline girmiş bulunuyordu Ancak 1921 ve 1926 Ankara anlaşmalarında Hatay ili Suriye'de kalacak şekilde sınır çizilmiştir Ancak Atatürk, Hatay'ı anavatana bağlamaya kararlı idi Takip edilen akılcı politika sonucu 1939 da Hatay Parlamentosu anavatana katılma kararı aldı Bu karar aynı yıl Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından da onaylandı Böylece Türkiye-Suriye sınırı, günümüzdeki durumunu kazandı

Türkiye-Suriye sının üzerinde çok sayıda gümrük kapısı vardır Bunların başlıcaları Cilvegözü, Cizre ve Akçakale gümrük kapılarıdır

Türkiye-Suriye sınırında bazı sorunlar vardır Bunlar, kısaca şöyle özetlenebilir
Suriye bazı haritalarda ve okul atlaslarında Hatay yöresini kendi ülke sınırları içerisinde göstermektedir Suriye, 1939'da kendi halkının ve yöneticilerinin kararıyla Türkiye'ye bağlanan topraklar hakkında böyle bir politika izlemekle hem komşuluk hem de akılcılık ilkelerine uymamaktadr

Sınır boyundaki bir diğer sorun, Türk vatandaşlarının bir kısım topraklarının Suriye'de, Suriye vatandaşlarınınki ise, Türkiye kesiminde kalmasıdır Karşılıklı satış ve devirler yoluyla sorun çözümlenmeye çalışılmaktadır Halen karşı ülkede arazisi bulunanlar ise, pasavanla geçiş yapmaktadır Kuşkusuz bu gidiş gelişler, kaçakçılığı teşvik eden nedenlerden biri olup çözümlenmesi gerekir

Türkiye Suriye sınırında, eskiden beri kaçakçılık olayları yoğundur Sınırın çok uzun olması, her yerinden kolayca geçilebilmesi ve her iki tarafın ekonomik yapı farklılıkları, kaçakçılıkta önemli bir rol oynar Bu sorunların çözümlenebilmesi için daha köklü tedbirler almmas gerekir Gümrük kapısı çok fazladır Bu sayının iki veya üçe düşürülmesi denetimi büyük ölçüde kolaylaştıracaktır

Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı gibi Türkiye'nin kara ve deniz sınırları güvenli değildir Kara sınırları uzun ve çok yerde coğrafî engele sahip değildir Ayrıca sınır komşularının çok olması bu güvenliği daha da azaltmaktadır

Türkiye'nin Sınır Komşuları


BATI KOMŞULARIMIZ

Türkiye’nin batıda iki komşusu vardır; Bulgaristan ve Yunanistan
Türkiye’nin kuzeybatı komşusu Bulgaristan’dır Türkiye’nin Bulgaristan sınırı alçak düzlüklerden oluşur Meriç Irmağı sınırın küçük bir bölümünü oluşturur
Bulgaristan’ın ortasında bulunan Balkan Dağları ülkeyi, doğu-batı ekseninde ikiye böler Sınıra yakın bölgelerde ise Rodop Dağları bulunur
Meriç, Yunanistan sınırının tamamını oluşturur
Yunanistan sınırı alçak düzlüklerden oluşur
Ege’de çok sayıda Yunan adası vardır Kimi adalar, o kadar yakındır ki, Türkiye’den adadaki arabalar bile seçilebilir
Yunanistan ile kıta sahanlığı konusunda anlaşmazlık yaşanmaktadır

DOĞU KOMŞULARI

Yakın zamana kadar Türkiye’nin iki doğu komşusu vardı: İran ve Sovyetler Birliği Ancak, 1989 yılında Sovyetler Birliği dağılınca yeni komşularımız oldu
Gürcistan, Ermenistan ve Nahcivan yeni komşumuz olurken, artık Sovyetler Birliği ile sınırımız kalmadı
Bu dönemde, İran ile sınırımız değişmedi Aslında, Türkiye-İran sınırı, yüzyılları aşan, ülkemizin en eski sınırıdır
Doğu sınırımızın tamamı dağlık bölgelerden oluşur
Kısa aralıklarla akarsular sınırı çizse de, genellikle doğu sınırımızı dağların zirveleri oluşturur
1990’ların başında Ermenistan’ın giriştiği bir işgal hareketi ile Türkiye’nin Azerbaycan ile teması kesilmiştir Ermenistan, hala bu toprakları işgal etmektedir

GÜNEY KOMŞULARIMIZ

Türkiye’nin güney sınırını Suriye ve Irak oluşturur
Suriye sınırı geniş düzlüklerden oluşur
Irak sınırı ise dağlıktır
Irak sınırımız Lozan’da çizilmiştir Ancak, Musul ve çevresi sorunu Lozan’da çözülememiştir Türkiye, bölgenin kendisine ait olduğunu savunmuş, ancak İngiltere bölgeyi, yeni kurulan Irak’a bağlamayı başarmıştır
Suriye sınırımız da Lozan Antlaşması ile çizilmiştir Ancak, bu antlaşmada Hatay bulunmuyordu
Bağımsız Hatay, 1939 yılında kendisini fesih ederek, Türkiye’ye katılmaya karar verdi Suriye bu karara karşı çıktı İkinci Dünya Savaşı öncesinde bölgeden sorumlu olan Fransa kararı sessizce onayladı